یورونیوز:نگاهی به توافق‌نامه پوتین و اردوغان در شمال سوریه

ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان، رؤسای جمهور روسیه و ترکیه روز سه‌شنبه‌ در شهر سوچی روسیه و تنها ساعاتی قبل از پایان یافتن آتش‌بس ۱۲۰ ساعتۀ ترکیه و نیروهای کرد در شمال سوریه، از رسیدن به توافقی برای پایان این درگیری‌ها خبر دادند.

به این ترتیب پس از پایان دورۀ آتش‌بس، ترکیه اعلام کرد که «نیازی به از سر گیری عملیات نیست».

موضوع این توافق‌نامه عقب نشینی نیروهای کرد از مرزهای شمال‌شرق سوریه و سپس کنترل مشترک ترکیه و سوریه بر بخش بزرگی از این مناطق مرزی است.

در ادامه نکات اصلی تفاهم‌نامۀ دو رئیس جمهور آورده می‌شود:

تقسیم‌بندی سرزمین‌های شمالی سوریه به چند منطقه

بر اساس این تفاهم‌نامه، آنکارا کنترل بر منطقه‌ای را به مساحت ۱۲۰ کیلومتر در امتداد مرز دو کشور که تا عمق ۳۲ کیلومتری سوریه پیش می‌رود به دست می‌آورد. این «منطقۀ امن» بین شهر تل ابیض که ترکیه در آغاز حملاتش آن را به اشغال خود درآورد و راس العین قرار دارد؛ یعنی شهری که تا آخرین روز نبرد یعنی یکشنبه گذشته، نیروهای کرد در آنجا حضور داشتند و همچنان مقابل تهاجمات ترکیه مقاومت می‌کردند.

توافق‌نامه از «حفظ وضع موجود» در این منطقه سخن می‌گوید و در آن هیچ تاریخی را برای عقب‌نشینی نیروهای ترک یا شورشیان تحت حمایت ترکیه تعیین نمی‌کند.

نیروهای عضو یگان‌های مدافع خلق (ی‌پ‌گ) باید در یک مهلت ۱۵۰ ساعته که از ساعت ۱۲ روز چهارشنبه ۲۳ اکتبر به وقت محلی آغاز می‌شود، با سلاح‌های خود از این منطقه خارج شوند و در سرزمینی دورتر از ۳۰ کیلومتریِ مرز ترکیه مستقر شوند. (این مهلت سه‌شنبۀ آینده ۲۹ اکتبر پایان می‌یابد با این وجود در ساعات آغازین روز چهارشنبه ترکیه اعلام کرد که توسط آمریکایی‌ها مطلع شده که کردها مناطق مرزی را کاملا ترک کرده‌اند).

پلیس نظامی روسیه و مرزبانان سوریه نیز از روز چهارشنبه ۲۳ اکتبر در این مناطق مستقر می‌شوند و باید این عقب‌نشینی را «تسهیل» کنند. این عقب‌نشینی در منبج نیز به اجرا گذاشته خواهد شد یعنی جایی که نیروهای روسیه و سوریه پیش از این مستقر شده بودند.

پس از پایان این مهلت ۱۵۰ ساعته، گشت‌های مشترک ترکیه و سوریه گشت‌زنی تا عمق «۱۰ کیلومتری» خاک سوریه، در غرب و شرق بخشی که پیش‌تر در چهارچوب عملیات «چشمه صلح» به اشغال ترکیه در آمده بود را آغاز خواهند کرد.

برای مناطقی مرزیِ هم مرز با این منطقه که ارتش ترکیه در آنجا حضور دارد نیز طرح دیگری به اجرا گذاشته خواهد شد.

تروریسم و پناهجویان

در این توافق‌نامه، روسیه و ترکیه بار دیگر از عزم خود برای «مبارزه با همۀ اشکال تروریسم» و «مقاومت در برابر آرزوهای جدایی‌طلبانه در خاک سوریه» سخن گفته و متعهد شده‌اند که «اقدامات لازم را برای جلوگیری از نفوذ عناصر تروریستی» به اجرا بگذارند.

با نهایی شدن این توافق‌نامه نیز ولادیمیر پوتین صریحا به خطر قدرت‌گیری دوبارۀ نیروهای داعش که اکنون هزاران تن از آنها در بازداشت کردها هستند اشاره کرد و رجب طیب اردوغان این توافق را «تاریخی» خواند که به گفتۀ او تهدیدات جدایی‌طلبان را در کشورش خنثی کرده است.

این توافق همچنین بدون ارائه جزئیاتی بیشتر، بر فراهم آوری زمینه‌های لازم توسط روسیه و ترکیه «برای تسهیل بازگشت داوطلبانه و ایمن پناهندگان» تاکید دارد.

ترکیه که در خاکش ۳.۶ میلیون پناهنده سوری را جای داده، می‌خواهد دو میلیون از این تعداد را در «منطقۀ امن» در شمال سوریه اسکان دهد.

تعهدات سیاسی

روسیه و ترکیه که در جریان جنگ داخلی سوریه هر کدام از اردوی متفاوتی حمایت کرده بودند، در این توافق‌نامه تاکید کردند که تمامیت ارضی سوریه باید حفظ شود.

آنها همچنین بر تعهد خود برای یافتن «یک راه حل سیاسی پایدار» برای مناقشه سوریه در چهارچوب مذاکرات آستانه تاکید کردند.