روزنه rowzane خبری – تحلیلی
سازمان گزارشگران بدون مرز فهرستی از ۳۴ فرد و نهاد دشمنان آزادی مطبوعات را منتشر کرده است. در این لیست از جمله خامنه‌ای، پوتین، ایلان ماسک و ارتش اسرائیل نیز قرار گرفتهاند.
سازمان گزارشگران بدون مرز به مناسبت دوم نوامبر “روز جهانی پایان دادن به مصونیت در قبال جنایات علیه روزنامه‌نگاران” فهرست “دشمنان آزادی مطبوعات” در سال ۲۰۲۵ را منتشر کرد.
به گفته این سازمان، این افراد و نهادها به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به روزنامه‌نگاری مستقل و حق دسترسی آزاد به اطلاعات حمله می‌کنند و از شیوه‌هایی چون قتل، بازداشت، بدنام‌سازی، تبلیغات، فشار اقتصادی و ارتش‌های سایبری استفاده می‌کنند.
آنیا اوسترهاوس، مدیر اجرایی سازمان گزارشگران بدون مرز، در این باره گفته است: «توانایی دشمنان آزادی مطبوعات در ابداع مداوم روش‌های جدید برای حمله به رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران، واقعاً ترسناک است. در حالی که برخی از سیاستمداران با سانسور و ممنوع کردن رسانه‌ها منابع اطلاعاتی را سرکوب می‌کنند، برخی دیگر روزنامه‌نگاران را به قتل می‌رسانند یا بازداشت می‌کنند.»
او اضافه کرد: «عده‌ای نیز با دستکاری در منابع مالی رسانه‌ها یا سوءاستفاده از ابزارهای قضایی، خبرنگاران را به سکوت وادار می‌سازند. انتشار این فهرست نشان می‌دهد که مصونیت نباید به وضعیتی عادی تبدیل شود و کسانی که به آزادی اطلاع‌رسانی حمله می‌کنند باید علناً معرفی و پاسخگو شوند.»
در حالی که شاخص جهانی سازمان گزارشگران بدون مرز وضعیت آزادی مطبوعات در کشورهای مختلف را اندازه‌گیری می‌کند، فهرست “دشمنان آزادی مطبوعات” بر اشخاص و نهادهایی متمرکز است که به‌طور هدفمند و گسترده آزادی رسانه را تضعیف می‌کنند.
طبقه‌بندی “دشمنان آزادی مطبوعات”
این فهرست مدعی جامعیت نیست اما گستره و تنوع روش‌های به‌کاررفته برای سرکوب رسانه‌ها را نشان می‌دهد. در این زمینه دشمنان آزادی مطبوعات در پنج حوزه اصلی سیاست، امنیت، اقتصاد، قانون و جامعه طبقه‌بندی شده‌اند؛ همان حوزه‌هایی که در شاخص جهانی آزادی مطبوعات نیز نقشی محوری دارند.
فهرست سال ۲۰۲۵ هم شامل “دشمنان قدیمی” و هم بازیگران جدیدی است که در سال گذشته نفوذ بیشتری به دست آورده‌اند. از میان چهره‌های شناخته‌شده، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و از میان نهادها حزب کمونیست چین همچنان از دشمنان برجسته آزادی مطبوعات معرفی شده‌اند.
افزون بر این، دانیل اورتگا، رئیس‌جمهور نیکاراگوئه، الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، الهام علی‌اف رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان و هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان در افغانستان نیز در ردیف دشمنان سیاسی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۲۵ قرار گرفتهاند.
در حوزه امنیت، سازمان گزارشگران بدون مرز از ارتش اسرائیل، حزب کمونیست چین، کمیسیون امنیت و صلح در میانمار، محمد بن‌سلمان، شورای نظامی حاکم بر بورکینافاسو، کارتل مواد مخدر نسل جدید خالیسکو CJNG در مکزیک و الکساندر ووچیچ، رئیس‌جمهور صربستان به عنوان “تهدیدکنندگان آزادی رسانه” نام برده است.
در حوزه اقتصاد، شرکت‌های آمریکایی آلفابت و متا، بیدزینا ایوانیشویلی، تاجر و سیاستمدار گرجی، ولادیمیر تاباک، بازرگان روس، صندوق سرمایه‌گذاری آل‌دن گلوبال کپیتال در ایالات متحده، ویلیام روتو، رئیس‌جمهور کنیا و ونسنت بولوغ، سرمایه‌دار فرانسوی در زمره کسانی معرفی شده‌اند که از نفوذ اقتصادی خود برای اعمال فشار بر رسانه‌ها استفاده می‌کنند.
در بخش قوانین، برندن کار، رئیس کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا، هوونگ سنگ هیانگ، معاون دادستان کل کامبوج و بیدزینا ایوانیشویلی در گرجستان به دلیل استفاده از ابزارهای قضایی برای محدودسازی رسانه‌ها در فهرست دشمنان آزادی مطبوعات قرار گرفتهاند.
تضعیف فضای رسانه‌ای آزاد با کارزارهای تبلیغاتی
در حوزه جامعه، ایلان ماسک، مدیرعامل شبکه اجتماعی اکس در ایالات متحده، سازمان “آنست ریپورتینگ” در اسرائیل، مارگاریتا سیمونیان، سردبیر شبکه روسی RT، پایگاه خبری “اوپ‌ایندیا” در هند، خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین و روبرت فیتسو، نخست‌وزیر اسلواکی از جمله کسانی معرفی شده‌اند که با رفتارها یا کارزارهای تبلیغاتی خود فضای رسانه‌ای آزاد را تضعیف می‌کنند.
سازمان گزارشگران بدون مرز همچنین اعلام کرده است که نقش فناوری در سرکوب رسانه‌های منتقد بیش از گذشته افزایش یافته است. به گفته این سازمان، شی جین‌پینگ با استفاده از چت‌بات‌های چینی به گسترش تبلیغات حکومتی می‌پردازد، ایلان ماسک از شبکه اجتماعی خود برای آزار و تهدید خبرنگاران بهره می‌گیرد و فعالان اسرائیلی با کارزارهای هدفمند آنلاین رسانه‌های منتقد را بی‌اعتبار می‌سازند.
در کنار این گزارش، سازمان گزارشگران بدون مرز یک بازی تعاملی آنلاین با عنوان “چه کسی است؟” منتشر کرده است که در آن کاربران می‌توانند با استفاده از چهار سرنخ، چهره نه نفر از ۳۴ دشمن اصلی آزادی مطبوعات را شناسایی کنند. این بازی اکنون به زبان انگلیسی در دسترس است.
در پایان، سازمان گزارشگران بدون مرز تأکید کرده است که معرفی علنی این افراد و نهادها گامی ضروری برای پایان دادن به چرخه مصونیت و دفاع از آزادی رسانه در جهان است. دویچه وله
