پارادوکس حجاب و تشنجات فکری حسین شریعتمداری – سینا پدرام

نشریه ژورنال شماره ۱۱۵۳– فایل پی دی اف – ویژه تلفن همراه

حسین شریعتمداری، نماینده خامنه‌ای در روزنامه کیهان، طی یادداشتی نوشت پدیده کشف حجاب ظاهراً از سوی برخی مسئولان پذیرفته شده است. او سران سه قوه را فریب‌خورده خواند و خود لایحه حجاب را به مشاوران نفوذی دشمن منتسب کرد.

واقعاً در ماه‌ها و سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی در قبال موضوع حجاب و گسترش بی‌حجابی با نوعی تناقض و سردرگمی سیاسی روبه‌رو شده است. از یک سو، جناح‌های تندرو (مثل حسین شریعتمداری و دیگر وابستگان نزدیک به بیت رهبری) به‌شدت خواهان «سخت‌گیری حداکثری» هستند و این را به‌عنوان نشانه‌ای از اقتدار ایدئولوژیک رژیم می‌دانند. از سوی دیگر، بخش‌هایی از دولت و نهادهای امنیتی می‌دانند که جامعه ایران، به‌ویژه پس از جنبش زن، زندگی، آزادی، دیگر حاضر نیست به عقب بازگردد و برخورد فیزیکی یا اجباری گسترده می‌تواند واکنش اجتماعی شدیدی به همراه داشته باشد

به عنوان یک واقعیت باید تصریح کرد که دستاوردهای انقلاب زن، زندگی، آزادی قابل بازپس‌گیری نیستند. به یک معنا این هنر انقلاب است که نظم کهنه را در هم می‌شکند و نظم آینده را به جامعه نشان می‌دهد. در عمل، بسیاری از زنان ـ به‌ویژه در شهرهای بزرگ ـ با وجود تهدیدها، بازداشت‌ها و جریمه‌ها، همچنان بدون حجاب در فضای عمومی ظاهر می‌شوند. این یعنی یک تغییر سیاسی و اجتماعی پایدار در حال شکل‌گیری است که حتی سرسخت‌ترین ساختارهای امنیتی نیز نمی‌توانند آن را به حالت پیشین بازگردانند.

در واقع، نظام اسلامی در یک وضعیت پارادوکسی قرار گرفته است: اگر نرمش نشان دهد، پایه‌های ایدئولوژیک خود را از دست می‌دهد و اگر فشار بیاورد، نارضایتی و مقاومت اجتماعی را تشدید می‌کند، امری که در شرایط بحران اقتصادی و سیاسی که رژیم در آن دست و پا می‌زند بسیار خطرناک است. به همین دلیل ما شاهد سیاست‌های غیر بالانس و متناقض از یک سو و از سوی دیگر طرح‌های پادرهوایی چون “پلیس حجاب” به منظور”مدیریت نرم ” هستیم.

نمونۀ بارز این رویکرد، سرمقاله‌های شریعتمداری در کیهان است که مرتب مقامات حکومتی را متهم به “تساهل در برابر بی‌حجاب” می‌کند. این لحن عملاً بازتاب مستقیم نگرش خامنه‌ای است که حجاب را «مسئلۀ اصلی» می‌خواند. شریعتمداری زبان رسانه‌ای بیت رهبری است. بلندگویی بی‌خاصیت و از لحاظ درک سیاسی گوش ‌به ‌فرمان خامنه‌ای. این جماعت این تغییرات پایه‌ای را می‌بینند، اما حاضر نیستند که بپذیرند دیگر نمی‌توان با فرمان سیاسی یا تبلیغات رسمی این تحولات را متوقف کرد.