روزنامۀ فرانسوی لوموند به نقل از چند منبع آمریکایی و آفریقایی تأیید می‌کند که جمهوری اسلامی ایران برای خرید اورانیوم مذاکراتی را با نظامیان حاکم بر نیجر آغاز کرده است. به نظر می‌رسد که مسکو در این راه به تهران یاری می‌دهد. اما دولت نیجر که در پی کودتای تابستان ۲٠۲۳  به قدرت رسیده، این خبرها را تکذیب می‌کند.

نزدیک به ده روز قبل، پایگاه خبری «آفریقا اینتلیجنس» نوشت: رژیم نظامی نیجر مشغول مذاکرات محرمانه با جمهوری اسلامی ایران، بر سر معاملۀ ۳٠٠ تن کیک زرد (اورانیوم فشرده) است.

 یکی دو ماه قبل از آن، روزنامۀ آمریکایی وال‌استریت اطلاعاتی را در این باره منتشر کرده بود.

چنانکه روزنامۀ لوموند می‌نویسد، این خبر از سوی چند منبع غربی و آفریقایی تأیید شده اما با اینحال، رژیم «نیامی» (پایتخت نیجر) مذاکرۀ پنهان با تهران را تکذیب می‌کند.

اورانیوم نیجر محصول معادنی است که از سال ۱٩۷۱ توسط شرکت فرانسوی «اورانو» (Orano) اداره می‌شود. اما مدیران این شرکت می‌گویند هیچ نوع مذاکرۀ محرمانه‌ای، نه با تهران و نه با نیامی، نداشته‌اند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز از وجود مذاکرات احتمالی میان ایران و نیجر اظهار بی‌اطلاعی کرده است.

اما روزنامۀ لوموند می‌نویسد که دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا در نخستین ماه‌های سال جاری (۲٠۲۴) از مذاکرات پیرامون معاملۀ ۳٠٠ تن کیک زرد – به ارزش تقریباً ۵۶ میلیون دلار – خبردار شده بودند. جالب است که اهالی نیجر که مطلقاً چیزی در این باره نشنیده بودند از طریق بیانیۀ رسمی رژیم مطلع شدند که «ادعاهای واشنگتن در مورد یک قرارداد پنهانی برای فروش اورانیوم به ایران سراسر کذب است.»

اخراج آمریکا، ورود روسیه

کمی قبل از این بیانیۀ رژیم نظامی نیجر، خانم مالی فی، معاون وزارت امورخارجۀ آمریکا در امور آفریقا به شهر نیامی رفته بود تا در جهت همکاری‌های دوجانبه گفتگو کند. هدف وی بخصوص حصول اطمینان از این بابت بود که رژیم جدید «به ایران اورانیوم نخواهد فروخت و همچنین اجازه نخواهد داد که مزدوران روس در کنار سربازان آمریکایی مستقر شوند.»

اما دو روز بعد از سفر این دیپلمات آمریکایی (۱۶ مارس)، حکومت نیجر ناگهان رسماً خواستار خروج سربازان آمریکایی شد و اعلام کرد که خواسته‌ها و توقعات آمریکا به منزلۀ مداخله در سیاست داخلی نیجر است. کمتر از یک ماه بعد، یک گروه صد نفره از نیروهای شبه‌نظامی روس وارد شهر نیامی شد.

اخیراً یکی از مشاوران حکومت نیجر «ادعاهای آمریکا در مورد فروش اورانیوم به ایران را مشابه دروغ‌های واشنگتن در مورد سلاح‌های کشتار جمعی صدام حسین» دانسته است. در آن زمان نیجر به دروغ، متهم به فروش اورانیوم به عراق شده بود.

اما همین مشاور حکومتی اعتراف می‌کند که به مناسبت سفر مهدی صفری، معاون اقتصادی وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی به نیجر، «تهران قصد داشت قراردادی برای خرید ۳٠٠ تن کیک زرد امضا کند.» او می‌افزاید: «اما اورانیوم که بادام زمینی نیست! ما به دلیل تعهداتی که داریم این پیشنهاد را نپذیرفتیم. ما اصلاً ذخائر کافی برای این مقدار فروش در اختیار نداریم…»

این مشاور رژیم نیجر که روزنامۀ لوموند نامش را فاش نکرده، می‌افزاید که اگرچه هیچ قراردادی امضاء نشده، اما به طور کلی «ایران و روسیه مشتری هستند.»

رد پای مسکو

نیجر هفتمین تولیدکنندۀ اورانیوم در سطح جهان است. ولی از زمان کودتا در ژوئیۀ ۲٠۲۳، دولت نیجر تحت تحریم قرار دارد. در عین حال، از همین زمان به بعد، بهای اورانیوم در بازارهای جهانی ۴٠درصد افزایش داشته است. در این شرایط، طبیعی است که رژیم نیجر به دور زدن تحریم‌ها بیندیشد.

لوموند با یادآوری دیدارهای مقامات نیجر با رهبران تهران و مسکو نتیجه می‌گیرد که راه برای همکاری‌های نظامی نیجر با روسیه و همکاری در حوزۀ صنعت، انرژی و معدن با ایران اینک باز شده است.

منابع غربی به لوموند گفته‌اند که مذاکرات میان تهران و نیامی در مورد معاملۀ اورانیوم، توسط روسیه تسهیل شده است. اگرچه خرید ۳٠٠ تن کیک زرد تأثیر تعیین‌کننده‌ای بر برنامۀ اتمی ایران نخواهد داشت، اما به گفتۀ یک مقام فرانسوی «وجود مذاکرات میان تهران و نیامی از نظر سیاسی بسیار اهمیت دارد زیرا نشان می‌دهد که روس‌ها هنوز در نیجر مستقرنشده، دروازه‌ها را برای یکی از مشتریان خود، یعنی ایران، باز کرده‌اند.» از نظر این مسئول فرانسوی، این نوع بده و بستان‌ها با همکاری تهران و مسکو در قبال جنگ اوکراین بی‌ارتباط نیست.

به عقیدۀ حمید طالبیان، پژوهشگر امور خاورمیانه در آلمان، دسترسی به اورانیوم نیجر می‌تواند پاداش جمهوری اسلامی در ازای کمک‌های نظامی‌اش به روسیه باشد.

مذاکره برای ترساندن

برخی پژوهشگران فرانسوی این احتمال را مطرح می‌کنند که مذاکره با ایران، می‌تواند ابزاری برای ترساندن غربی‌ها نیز باشد. بخش اصلی استخراج اورانیوم نیجر توسط شرکت‌های غربی انجام می‌گیرد. بنابراین حکومت نیجر می‌تواند با ترساندن غربی‌ها شرایط مشارکت را به نفع خود تغییر دهد و احتمالاً درصد بیشتری از محصول معادنش را مطالبه کند.

لوموند یادآوری می‌کند که پنجاه سال قبل، رژیم نیجر که تازه از طریق کودتا به قدرت رسیده بود فرانسه را تهدید می‌کرد که در صورت عدم موافقت در مورد شروط بهره‌برداری از معادن، نیجر ممکن است اورانیوم خود را «به هرکس که دلش بخواهد، حتی به شیطان» بفروشد. برگرفته از وب سایت رادیو فرانسه