چرا وزارت بهداشت مخالفِ اسکان کودکان زباله‌گرد است؟

ایلنا،یزدانی مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان : از سال گذشته پژوهشی در سطح تهران با محوریت کودکان کار، آغاز و امسال  رونمایی شده است. این پژوهش گسترده بعدها تبدیل به مبنایی برای گفتگو با نهادها ازجمله، بهزستی، شهرداری، دولت و مجلس شورای اسلامی شد. 

مخاطرات زندگی جمعی درون گودهای زباله

مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان گفت: در شرایط کنونی که امید در بین اقشار ضعیف جامعه رو به افول است و چشم‌انداز ناامیدی به شدت پررنگ شده و تعداد کودکان کار افزایش یافته است، باید خدمات بهداشتی دولتی به این بخش از جامعه افزایش یابد. زباله‌گردی یکی از بدترین اشکال کار کودکان است. 

اوادامه داد: کودکان زباله‌گرد از نظر جسمی بسیار ضعیف هستند و بیش از دیگران در معرض ابتلا به کرونا قرار دارند. اغلب شرایط محیط زیست و زندگی آنها مناسب نیست و لوازم بهداشتی و آموزش در اختیارشان نیست‌. ناتوانی جسمی آنها از یک طرف و شرایط زیست و زندگی آنها در گودهایی اطراف زباله‌ها شرایط آنها را خطیرتر می‌کند. 

 این فعال حقوق کودک تصریح کرد: کودکان زباله‌گرد اغلب زندگی جمعی دارند و در دسته‌های ۵۰ تا ۶۰ نفره، در گودهای کنار زباله‌ها شب‌ها را سر می‌کنند و به استراحت می‌پردازند. همین شرایط مخاطرات بیشتری برای این کودکان را به دنبال دارد. 

نگرانی از کشیده شدن کودکان به کارهای دور از دید جامعه

 وی با اشاره به نتایج جلسه اخیر انجمن حمایت از حقوق کودکان با شهرداری و مباحث مطرح شده در این جلسه گفت: یکی از مسائلی که در مورد زباله‌‌ها اهمیت دارد این است که در صورت ممنوعیت کارشان چه سرنوشتی پیدا می‌کنند و به سراغ چه کاری می‌روند. اگر این کودکان مجبور به کارهای زیرزمینی و دور از دید جامعه شوند، سرنوشت به مراتب بدتری در انتظارشان است. از این‌رو بحث اسکان کلی و تامین احتیاجات آنها در گرمخانه‌ها و مراکز اسکان مطرح شد که ما آن را اردوی سلامت نامیدیم. در این اردوها انواع خدمات و شرایط معیشت و زندگی بابد فراهم باشد. 

یزدانی تصریح کرد: برای ما هیچگاه مطلوب نبوده است که کودکان کار را از جهنمی به جهنم بزرگتر بفرستیم. تعیین مکان از سوی شهرداری برای تخصیص گرمخانه‌های مجزا برای کودکان زباله‌گرد مطرح شد و شهرداری متعهد شد چند مرکز برای این کار اختصاص دهد. 

او ادامه داد: تاکید ما این بود که حتما کودکان قبل از ورود به این گرمخانه‌ها غربالگری شوند. تاکید ما این بوده که مسئله و خطر پیش‌رو برای کودکان کار بسیار جدی است و باید کاری انجام شود، قبل از اینکه فاجعه‌ای رخ دهد. 

مخالفت وزارت بهداشت با اسکان در گرمخانه‌ها به علت آثار روانی 

یزدانی تصریح کرد: مرحله بعدی حمایت‌های بهزیستی و معاونت اجتماعی آن بود که با آنها نیز جلسه‌ای داشتیم و بهزیستی نیز در بحث‌های اولیه تمهید اسکان‌ها و گرماخانه‌هایی با کمک شهرداری را پذیرفت اما اخیراً یکی از مسئول بهزیستی به انجمن حمایت از حقوق کودکان اطلاع داده که وزارت بهداشت به علت اینکه این‌کار ممکن است باعث ایجاد رعب و‌حشت شود، مخالفت کرده است. 

 او ادامه داد: ما از اینکه واقعاً دلیل چه بوده، بی‌خبر هستیم با این‌حال علت اصلی؛ اثر روانی بر جامعه ذکر شده است. نامه اخیر انجمن به وزارت بهداشت در این راستا بوده که بتواند این مشکل را حل کند. 

وی افزود: تخصیص مکان‌هایی برای اسکان کودکان در کنار فراهم کردن امکانات بهداشتی و تغذیه‌ای و آموزشی حداقل کاری است که باید برای کودکان کار انجام دهیم. حال که شهرداری اعلام کرده دو مکان برای اسکان و قرنطینه کودکان اختصاص خواهد داد، امیدواریم وزارت بهداشت نیز همکاری لازم را داشته باشد. ضمن اینکه تا همین الان هم برای تهمیداتی در این زمینه دیر شده است و بیش از این نباید یک برنامه‌ریزی دقیق برای جمعیت زیاد فقیر بزرگسال و کودکی که در شهر به زباله‌گردی مشغول هستند، را معطل گذاشت. 

نتایج جلسه با استانداری؛ بازهم برخوردهای پلیسی با کودکان؟

 یزدانی خاطرنشان کرد: با وجود بحث با بهزیستی و شهرداری در خصوص حمایت از کودکان، متاسفانه پنجشنبه در استانداری؛ جلسه‌ای در رابطه با کودکان برگزار شد که در آن از عبارت «جمع‌آوری کودکان» استفاده شد. بارها تشکل‌های حمایتی کودکان بر این مسئله تاکید کرده‌اند که این کلمه خود نشانگر دیدگاه امنیتی دارد. 

او ادامه داد: آنها تاکید کردند که بچه‌ها را هشت روز نگهداری می‌کنیم و اگر بار دوم‌شان بود، اقدامات قضایی انجام خواهیم داد و اگر بار اولشان باشد، با خانواده‌ها تماس خواهیم گرفت. به نظر می‌رسد همچنان یک نگاه امنیتی و قضایی که اصلاً شایسته این شرایط و کودکان نیست، در جریان است. مدافعان حقوق کودکان اعتقاد دارند، کار کودک باید حذف شود اما با پشتیبانی آنها؛ نه سرکوب‌شان. 

این فعال حقوق کودکان تاکید کرد: بحث اساسی این بود که کودکانی که محل اسکان مناسبی ندارند، مورد توجه قرار بگیرند. چون گودهای کنار زباله‌ها به شدت غیربهداشتی و غیرقابل زیست است. ضمناً در محل‌های اسکان از حمایت‌های درمانی و بهداشتی و معیشتی برخوردار بشوند. بخشی از آن که مربوط به تخصیص و تحهیز مکان بود، شهرداری پذیرفت اما در باقی موارد نگاه پلیسی در برخورد با کودکان حاکم است.

وی افزود: این امر نه تنها به حل مسئله کمک نمی‌کند، بلکه به تشدید موضوع و وخیم شدن وضعیت کودکان منجر می‌شود. حتی با به قول خودشان «جمع کردن» کودکان و فرستادن آنها به افغانستان، به شیوع بیماری منجر می‌شود. علاوه بر دغدغه‌ای مبنی بر عدم شیوع بیماری توسط کودکان کار در شهر، شیوع بیماری در بین کودکان هم مهم است که مورد توجه قرار نگرفته است. 

کودکان کار را قربانی نکنید

وی با اشاره به صحبت‌های یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از نمایندگان کمیسیون آسیب‌های اجتماعی گفته بود که کودکان کار و زباله‌گرد مهم‌ترین منبع شیوع کرونا هستند. به نظرم این درک غلطی از فرآیند شیوع کرونا است. آیا در قم که کرونا شیوع پیدا کرد، از کودکان کار آغاز شد؟ آیا کودکان از چین بیماری را آورده بودند؟ 

یزدانی در پایان خاطرنشان کرد: کودکان کار در عرصه مناسبات اقتصادی و اجتماعی کشور قربانی شده‌اند و امروز هم گویا قرار است، قربانی شوند. بیشترین مسئله در مورد کودکان آسیب دیدن خودشان است. شیوع بین خود کودکان به واسطه روش زندگی و روابطی که با هم دارند، مخاطره‌آمیز است. مگر آنها چقدر با جامعه در ارتباط هستند. بنابراین انسانی‌ترین کار و بهترین کاری که می‌توان در این مقطع برای آنها انجام داد، این است که نحوه اسکان آنها اصلاح شود و اقدامات مناسبی درباره آنها صورت بگیرد. این ظلم مضاعفی است که بگوییم کودکان کار مهم‌ترین عامل شیوع بیماری هستند.