آلودگی هوا در خوزستان به شرایط فوق خطرناک رسید

 خاک باز هم خوزستان را زمینگیر کرد؛ این‌بار خاک با غلظت ١٨‌هزار میکروگرم بر مترمکعب در هوا نشست و این یعنی ١٢٠برابر حد مجاز. این شرح حال و روز دیروز خوزستان است: بیمارستان‌ها به حال آماده‌باش، مدارس تعطیل، انفجار و قطع برق، لغو پرواز‌ها، کاهش دید افقی به ٥٠متر و باز هم بحران.
هواشناسی خوزستان از پیش اعلام کرده بود که ٢٤بهمن، روزی خاک‌آلود برای استان است و این خاک منشأ داخلی دارد: کانون‌های فوق بحرانی جنوب‌شرق اهواز که مدت‌هاست گردوخاک به پا می‌کند. از پیش اعلام شد که مدارس ٢٧ شهر خوزستان در روز سه‌شنبه تعطیل خواهد بود و ساعت پایان کار اداره‌ها هم به ١٢ کاهش یافت. دیروز غلظت گردوخاک در اهواز به بیش از ۱۲برابر حد مجاز رسیده بود اما رفته‌رفته این رقم افزایش پیدا کرد و غلظت غبار به ١٨‌هزار میکروگرم بر مترمکعب رسید. درست بهمن ‌سال پیش تجربه غبار، باران و بعد قطعی برق پیش آمد و بنا شد مسئولان از این اتفاق درس بگیرند و این‌بار هم اتفاق باز تکرار شد. این موضوع در جلسات ستاد مدیریت بحران هم مطرح و لزوم آمادگی دربرابر قطعی برق تأکید شد و عصر دیروز در نقاطی از اهواز صدای انفجار شنیده و برق قطع شد. مدیرکل فرودگاه‌های خوزستان اعلام کرد که تا اطلاع ثانوی هیچ پرواز ورودی و خروجی در فرودگاه بین‌المللی اهواز انجام نخواهد شد و جاده‌ها شاهد تصادفات زنجیره‌ای بودند که به دلیل کاهش شعاع دید پیش آمد. اگرچه پیش‌بینی شد با فعالیت سامانه بارشی از اواخر شب وضع گردوغبار بهتر خواهد شد اما این شرح حال مردم خوزستان در خاک است؛ بیابان‌های وسیع خشکیده به این زودی زود از غبار خالی نخواهد شد و هربار باید دعا کرد که باران بیاید و باد بوزد تا نفس‌کشیدن ١٢٠برابر سخت‌تر از حالت عادی نشود.
زندگی عادی در شرایط غیرعادی
دیروز یکی از صدها روز غبارآلود خوزستان بود و به جز اهواز، غبار دامن شوش، اندیمشک، آبادان، خرمشهر، شادگان و ماهشهر را هم گرفت. شهروندان در هوای غبارآلود زندگی‌شان را تعطیل نکردند و با ماسک به خیابان‌ها آمدند. جواد خراسانی، یکی از شهروندان اهواز که از نفس‌کشیدن در غبار به سرفه افتاده و صدایش بم شده، در گفت‌وگو با «شهروند» وضع شهر را این‌طور شرح می‌دهد: «اوضاع هوا وحشتناک است. بعدازظهر سه‌شنبه غلظت گردوغبار در اهواز به ٩‌هزار میکروگرم بر مترمکعب رسید. در اهواز غلظت غبار شدیدتر از تمام نقاط خوزستان بود و به بیشتر از ٦٠برابر حد مجاز هم رسید. گفته‌اند؛ باران می‌آید و این غبار می‌رود اما همچنان مکافات داریم. شاید با باران برود اما باز هم برمی‌گردد. خاک مکافات همیشگی ماست.»
او ادامه می‌دهد: «مردم درحالی‌ که گردوغبار بچه محصل‌ها را تعطیل کرده، ناچارند در شرایط غیرعادی، زندگی عادی‌شان را داشته باشند. خیلی از مردم در اهواز شغل آزاد دارند و همین حالا در نادری که قدیمی‌ترین بازار اهواز است، زندگی در خاک در جریان است. ما دو روز در هفته خاک داریم و اگر قرار باشد مدام تعطیل کنیم، بازاری‌ها از نان‌خوردن می‌افتند.»
دیروز خوزستانی‌ها در فضای مجازی به شدت گرفتن گردوغبار واکنش نشان دادند. «استوری»‌ها در اینستاگرام و پست‌ها در توییتر پر از تصویر خیابان‌های زرد و نارنجی خاک گرفته و ماشین‌هایی بود که روی شیشه خاک گرفته‌شان تاریخ ٢٤ بهمن ٩٦ ثبت شده. مردم اهواز که دوهفته پیش به دنبال شدت‌گرفتن گردوغبار رو‌به‌روی ساختمان فرمانداری تجمع کرده بودند، دیروز به خیل مجازی‌ها پیوستند و از شوخی با «خاک شش» نوشتند و گله از مسئولانی که سکوت کرده‌اند.
علاوه بر گلایه درباره کیفیت هوا، مسأله تعطیلی هم میان گلایه‌های شهروندان پررنگ بود. درحالی ‌که مدیریت بحران خوزستان اعلام کرد؛ با توجه به بارندگی در شامگاه سه‌شنبه، مدارس روز چهارشنبه تعطیل نیستند، هشتگ «سلامتی مهمتر از تحصیل» در اعتراض به تعطیل‌نشدن چهارشنبه به راه افتاد.
جواد می‌گوید: «اطلاعیه داده‌اند که اگر خاک تا ١١شب برود، تعطیلی روز چهارشنبه منتفی است. سه‌شنبه مدارس تعطیل بود اما ادارات تا ساعت ١٢ باز بودند. ما فلسفه این کار را نمی‌فهمیم. یعنی ساعت ١٢ تعطیل‌شدن از خاک‌خوردن ما کم می‌کند؟ بزرگترها ریه ندارند؟»
با افزایش غلظت ریزگردها در اهواز در ساعت ۱۲ ظهر امروز به ۵۷ برابر حد مجاز توزیع ماسک در مرکز شهر آغاز شد. هرچند همه از شکل توزیع ماسک‌ها راضی نیستند و گله از کمبود امکانات مقابله با غبار بسیار است.
میزان غلظت گردوخاك در کل استان در ساعت ١٦ به این شرح بود: آبادان ١٧٧٣، امیدیه ٢٤٠٥، اندیمشک ٢٠٧٤، اهواز ٣٢٥١، بندرامام ٢١٦، بهبهان ٤٢٢، حمیدیه ٥٣١٥، خرمشهر ٨٢٥، دزفول ١٠٠٠، سوسنگرد ١٩٣٢، شادگان ١٤٩، شوش ٤٩٩٠، ماهشهر ٢٦١، هندیجان ٢٠٩٨، مسجد سلیمان ٤٠٢ میکروگرم بر مترمکعب.
برق قطع شد، جاده‌ها بند آمد
جاده امیدیه- اهواز در عکس‌های دیروز راهی پرغبار بود که تهش معلوم نبود. کاهش دید باعث شد ماشین‌ها در جاده ماهشهر به امیدیه به هم بکوبند و جاده بند بیاید. در جاده‌های دیگر دید به قدری کم شده بود که راننده‌ها با سرعت خیلی کم حرکت می‌کردند و حسابی ترافیک به راه افتاده بود. محور امیدیه به ماهشهر هم به دلیل تصادف زنجیره‌ای و نبود دید بسته شد.
مانی امیدی شهروند دیگر اهواز می‌گوید: «دیگر به خاک عادت کرده‌ایم. ‌سال پیش بهمن‌ماه گردوخاک شد، کل خوزستان و وقتی باران زد، یک هفته برق‌ها قطع شد. بارندگی شدید نبود و خاک روی کابل‌های برق نشست و آنها را از کار انداخت. حالا باز هم این نگرانی پیش آمده که با بارش باران این اتفاق بیفتد. معاون استاندار هم صبح سه‌شنبه از این نگرانی گفت که امکان خاموشی وجود دارد.» وسط گفت‌وگو با مانی صدای انفجاری آمد و برقشان قطع شد. قطعی برق این‌بار قبل از بارش باران اتفاق افتاد و با وزش باد شدید انفجاری اتفاق افتاد و بخشی از برق شهر قطع شد. مانی می‌گوید؛ قطعی برق در حصیرآباد، منبع آب، کانتکس و امانیه اتفاق افتاده است.
او می‌گوید: «به جرأت می‌توان گفت از مهرماه تاکنون باران درست و درمانی در شهر نیامده. شاید اصلا بشود گفت باران نداشته‌ایم. دوماه پیش یک نصفه روز باران بارید اما مرکز و جنوب خوزستان خشک است. آمار روزهای غبارآلود دیگر از دستمان دررفته اما چند ماهی بود که تا این حد آلوده نشده بود. دوهفته پیش غلظت گردوغبار به ٤٠برابر رسید اما روز سه‌شنبه برای خوزستان یک رکورد بود.»
غبار ابرها را عقیم کرد
کوروش بهادری، مدیرکل هواشناسی استان خوزستان به «شهروند» می‌گوید: «خیلی از شهرهای استان مثل شوش، اندیمشک، اهواز، آبادان، خرمشهر، شادگان و ماهشهر در غبار فرو رفته‌اند و دید افقی‌شان تا ٥٠متر هم کاهش پیدا کرده است.»
به ‌گفته او، روز گذشته میزان غلظت گردوغبار در دستگاه‌های سنجش اداره محیط‌زیست اهواز غلظت ١٨‌هزار را هم نشان داد اما این وضع رفته‌رفته بهتر شد و به ١٢‌هزار رسید؛ هرچند این رقم هم خطرناک است. بهادری با اشاره به این پیش‌بینی که گردوغبار تا شب سه‌شنبه ادامه دارد، می گوید: «انتظار می‌رود با سامانه بارشی از نیمه‌شب سه‌شنبه کیفیت هوا بهتر شود. در اکثر نقاط بارش خواهیم داشت، به‌ویژه نقاط شمالی و مرتفع که انتظار طغیان و سیلابی‌شدن رودخانه‌ها را داریم، مثلا در لالی، مسجد سلیمان، ده دز و ایذه. در جنوب استان بارش کم است.»
او از این پیش‌بینی می‌گوید که روز چهارشنبه در اهواز کمتر از ١٠میلیمتر بارش اتفاق خواهد افتاد و موج دوم بارش از اواخر پنجشنبه یا جمعه تا روز یکشنبه هفته بعد خواهد بود که از موج اولی پربارش‌تر است. بهادری توضیح می‌دهد که گردوغبارها می‌تواند بر کاهش بارندگی در کشور تاثیرگذار باشد: «وقتی کانون گردوغبار یک منطقه فعال می‌شود، ذرات گردوغبار به ابرها نفوذ پیدا می‌کنند و هسته آن را می‌شکنند و با این کار ابر عقیم می‌شود.» به گفته او، این همان پدیده‌ای است که باعث می‌شود شدت بارش چهارشنبه در مناطق جنوبی استان خوزستان به نسبت برآورد کم باشد.
مدیرکل هواشناسی استان خوزستان با گفتن این موارد اضافه می‌کند: «بیابان‌ها و کانون‌های غبار در اطراف اهواز گسترده است و انتظار نمی‌رود که در کوتاه‌مدت بشود با گردوغبار مقابله کرد. بعضی مناطق آبگیری و نهالکاری شده‌اند اما بیابان‌ها بسیار گسترده است و علاوه بر اعتبار بالا، زمان زیادی می‌طلبد. اگرچه بودجه صندوق توسعه هم برای این کار پیش‌بینی شده است اما به این زودی نمی‌توان کاری کرد و مردم بالاجبار غبار را تحمل می‌کنند.»
این شرایط فوق خطرناک است
دیروز غلظت گردوغبار در اهواز در ساعت ١٠ صبح به ٤٧برابر حد مجاز و رفته‌رفته به ٦٠برابر و بیشتر از این هم رسید. اداره ‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان میزان ذرات ریزگرد در هوای اهواز را ١٨٥٦میکروگرم بر مترمکعب اعلام کرد: «با توجه به این‌که میزان حد مجاز آلاینده‌ها در هوا ١٥٠میکروگرم بر مترمکعب است، اکنون غلظت گردوغبار در اهواز بیش از ٤٧برابر حد مجاز است.»
تا ساعت ١٠صبح میزان ریزگردها در ماهشهر ١١٢٢میکروگرم بر مترمکعب، در امیدیه ٢٨٨میکروگرم بر مترمکعب، در سوسنگرد ٢٠٠میکروگرم بر مترمکعب، در آبادان ١١٧میکروگرم بر مترمکعب، در شادگان ١٢٥میکروگرم بر مترمکعب، در حمیدیه ٣٣٠میکروگرم بر مترمکعب، در بهبهان ١٣٣میکروگرم بر مترمکعب، در شوش ١١٤میکروگرم بر مترمکعب، در بندر امام ١١٣میکروگرم بر مترمکعب، در هندیجان ١٠٣میکروگرم بر مترمکعب، در رامشیر ١٠٠میکروگرم بر مترمکعب، در دزفول ٩٨میکروگرم بر مترمکعب و در خرمشهر ٩٣میکروگرم بر مترمکعب اندازه‌گیری شد. مدیرکل فرودگاه‌های خوزستان گفت که با توجه به وقوع پدیده گردوغبار تا اطلاع ثانوی هیچ پرواز ورودی و خروجی در فرودگاه بین‌المللی اهواز انجام نخواهد شد، چراکه دید افقی در فرودگاه اهواز به ٢٠٠متر رسیده بود.
میزان گردوغبار در اهواز ساعت ١١ به ٧‌هزار و ١٣٥میکروگرم بر مترمکعب یعنی بیش از ٤٧برابر حد مجاز رسید؛ یعنی در مرحله فوق خطرناک. در این ساعت غلظت غبار در ماهشهر ٢هزارو ٨٩٠ و حمیدیه یک‌هزارو ٣١٧ اعلام شد که به ترتیب ١٩ و ٨برابر شاخص مجاز گردوغبار بود.