روزنه rowzane خبری – تحلیلی
* فارس: آقای کاظمی، طی دو هفته گذشته وزارت آموزش و پرورش درگیر کلیپ‌های جنجالی از مدارس شده است و نوک پیکان گلایه‌ها به سمت معاونت پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش است؛ شما چه پاسخی دارید؟
از اصحاب رسانه برای انعکاس درست موضوع تشکر می‌کنم؛ این مسأله ابعاد بسیار متفاوتی دارد و معتقدم باید به ابعاد مختلف این موضوع پرداخته شود.
بُعد اول، اصل ماجراست؛ چرا این اتفاق بعد از فرمایشات رهبر معظم انقلاب در حمایت قاطع و قدردانی از کار معلمان و بزرگداشت مقام معلم صورت گرفته است؟ یا این اقدام بعد از فعالیت‌های برجسته پرورشی صورت گرفته است.
شما می‌بینید وقتی در تلاش هستیم امر به معروف و نهی از منکر را در آموزش و پرورش نهادینه کنیم یا کارگروه حجاب و عفاف را فعال کنیم، شبکه‌های معاند واکنش نشان می‌دهند و این نشان می‌دهد ما رودرروی آرایش نظامی دشمن ایستادیم و باعث می‌شود ما را بزنند؛ البته فراموش نشود که آنها همه نهادهای فرهنگی را می‌زنند.
*** دانش‌آموزان این ترانه را در کجا یاد گرفتند؟
یک بُعد دیگر این است که دانش‌آموزان این ترانه را در کجا یاد گرفتند؟ وقتی بخواهیم یک گروه سرود را تربیت کنیم یک هفته کار می‌کنیم که متن را یاد بگیرند؛ چطور می‌شود که تا در مدرسه، آهنگ را می‌گذارند، دانش‌آموزان شروع به خواندن می‌کنند.
بعد دیگر این مسأله، این است که نشان می‌دهد در فرهنگ عمومی جامعه، فضای مجازی حاکم شده است و در فضاهایی که فرصت پیدا می‌کند، خود را نشان می‌دهد.
* فارس: البته نباید در مدرسه این فرصت ایجاد شود؟
قطعاً نباید باشد اما با اعتمادی که یک مدیر به یک فعال فرهنگی در بخش‌های مختلف کرده است، این موضوع وارد فضای مدرسه شده است.
شما در یکی از کلیپ‌ها می‌بینید که مدیر مدرسه اعتراض می‌کند که «این کار را انجام ندهید، کار ضدفرهنگی است» و آن فرد می‌گوید: «کار من هم فرهنگی است گوجه فرنگی نیست».
* فارس: پس شما معتقدید که آموزش و پرورش مقصر این جریان نیست؟
نباید انگشت اتهام را به سمت آموزش و پرورش گرفت؛ اگر همه به بیان ضعف‌های آموزش و پرورش بپردازند، بازی در زمین دشمن است؛ شک نکنید.
کار فرهنگی محصول تنها بنده نیست بلکه بنده در حد خودم مسؤول هستم؛ چهل سال در این کشور کار فرهنگی شده است و خروجی آن، این است؛ پس مقصر همه دستگاه‌های فرهنگی هستند؛ اگر قرار است کسی را محکوم هم کنیم، همه دستگاه‌های فرهنگی در این قضیه مقصر هستند.
پس می‌خواهم نتیجه بگیرم اول اینکه آموزش و پرورش در این جریان مقصر اصلی نیست بلکه این مسأله را باید در خانواده و جامعه پیگیری کنید و نکته دوم اینکه در شرایطی که دشمن، آموزش و پرورش را مورد هجمه قرار داده است نباید در زمین دشمن بازی کنیم و باید به آموزش و پرورش کمک کنیم.
* فارس: کلیپ‌های منتشر شده را بررسی کردید؟
ما نزدیک به ۱۱۰ هزار واحد آموزشی کوچک و بزرگ داریم و تمام کلیپ‌هایی که پخش شده است را برای بررسی کردیم؛ برخی از این کلیپ‌ها را تلفیق کردند و برای برخی زیرنویس نوشتند و به شکل‌های مختلف در فضای وسیعی پخش کردند.
بررسی‌های ما نشان داد که این کلیپ‌ها ۱۵ مدرسه را نشان می‌دهد البته آیا هر کلاسی، مدرسه است؟ اینگونه نیست بلکه برخی آموزشگاه هستند و برخی اصلا ربطی به آموزش و پرورش ندارند.
از ۱۵ کلیپ، ۷ کلیپ در مدرسه ضبط شده است و ۳ کلیپ در فضای کلاسی است مثلا یکی در مهد است؛ بر اساس دستور مقام عالی وزارت در حال شناسایی مدارس ۷ کلیپ هستیم؛ البته فضا یک جوری است که ممکن است شناسایی نشوند ولی تعدادی از مدارس شناسایی شده است و در دستور برخورد قرار گرفته است.
ابلاغ ۲ مدیر لغو شده است و بقیه هم در حال رسیدگی است؛ البته ما توضیح خواستیم که راستی آزمایی کنیم و حتی بازدید میدانی در حال انجام است؛ حتی یک مورد تخلف در آموزش و پرورش را نه می‌پذیریم و نه توجیه می‌کنیم.
تربیت یک فضای مقدسی است که باید از این ناهنجاری‌ها و ابتذالاتی که در جامعه است، بری باشد؛ ما این موضوع را به عنوان یک فرصت هم برای آموزش و پرورش تلقی می‌کنیم یعنی روزنه‌های نفوذ را می‌بندیم و با هوشیاری بیشتر به این مسأله می‌پردازیم؛ نظارت بیشتری می‌کنیم و فعالیت‌های شادی‌بخش و نشاط آور را در چارچوب نظام تعلیم و تربیت با الگوهای جدید و جذاب‌تر توسعه و ترویج می‌دهیم.
* فارس: چقدر آموزش و پرورش توانسته است نیازهای دانش‌آموزان را در حوزه شادی و نشاط تأمین کند؟
این موضوع بیانگر یک نکته نظری است و حتی می‌توان به سطح عموم جامعه سرایت داد؛ ممکن است اینگونه بگوییم که نتوانستیم نیازهای عمومی جامعه مخاطبین را در حوزه شادی و نشاط تأمین کنیم لذا دانش‌آموز به این سمت و سو حرکت کرده است.
اما همانطور که می‌دانید یکی از استراتژی‌های ما در وزارت آموزش و پرورش، ایجاد روحیه امید و نشاط در مدارس است و برای آن بسته تعریف کردیم منتها اینکه این بسته همین الان اثرات خود را نشان دهد، معلوم است که نشان نمی‌دهد چون کار فرهنگی چیزی نیست که یک دفعه خود را نشان دهد.
معتقدم ما باید امروز در فضای عمومی جامعه و در رسانه‌ها و صدا و سیما کار بیشتری کنیم تا بعد اثراتش را در تعلیم و تربیت ببینیم.
*** میزان حضور روزانه دانش‌آموزان در فضای مجازی ۳.۵ ساعت و در مدرسه ۲.۵ ساعت است
امروز میزان حضور دانش‌آموز در فضای مجازی نزدیک به ۳.۵ ساعت است اما میانگین حضور دانش‌آموز در مدرسه در طول سال و با اضافه شدن تابستان و ایام عید چیزی حدود ۲.۵ ساعت است یعنی بچه‌ها بیشتر از آنکه در اختیار مدرسه باشند در اختیار فضای مجازی هستند و از آنجا تأثیر می‌پذیرند پس در این حوزه باید سرمایه‌گذاری‌های زیادی کنیم.
***حوزه پرورشی در مدارس میدان فعالیت کمتری دارد
* فارس: شما چقدر سرمایه‌گذاری کردید؟
به نظر شما یک دانش‌آموز چند ساعت در اختیار مربی پرورشی است؟ هیچی؛ دانش‌آموز از ساعت ۸ صبح که به مدرسه می‌آید در سر کلاس است و زنگ‌های تفریح هم صرف خوردن و آشامیدن می‌شود؛ مربی تربیتی ممکن است یک سری اطلاعیه را به دیوار بزند یا مراسمی را در مناسبت‌های مختلف برگزار کند.
می‌خواهم بگویم حوزه پرورشی در مدارس میدان فعالیت کمتری دارد و فعالیت‌های پرورشی ما معمولا خارج از مدرسه است؛ در محیط های کانون‌های تربیتی و دارالقرآن‌ها شکل می‌گیرد؛ در مسابقات فرهنگی و هنری و اردوها شکل می‌گیرد.
البته ما باید روی نیازهای دانش‌آموزان بیشتر کار کنیم و الگوهای جدید‌تری را ارائه بدهیم.
* فارس: در حوزه شادی و نشاط دانش‌آموزان در مدارس چه کردید؟
ما در حوزه شادی و نشاط یکسری اقدامات سلبی در آموزش و پرورش انجام داده‌ایم؛ در اقدامات سلبی، فشار آموزش را کم کردیم؛ سهم کنکور را کاهش دادیم؛ کتاب‌های کمک درسی را حذف کردیم؛ تکلیف شب و تکلیف نوروزی را برداشتیم؛ آزمون‌های زائد در دوره ابتدایی را حذف کردیم و همچنین دو ساعت از برنامه درسی ملی را کم کردیم.
در سمت دیگر، ۲ ساعت طرح بوم را به برنامه‌های مدرسه اختصاص دادیم و برای آن چارچوب تعریف کردیم؛ برنامه‌هایی که شورای مدرسه و مدیر مدرسه تشخیص می‌دهند که این برنامه‌ها می‌تواند یک فعالیت مهارتی باشد در اولویت قرار دارد؛ می‌تواند اردو یا یک فعالیت گروهی خاصی باشد؛ در این راستا برنامه تعریف کردیم و در اختیار مدیر مدرسه قرار دادیم.
*** برگزاری هفته سرود و تئاتر مدارس
طرح دیگری را با نام هفته سرود و تئاتر در مدارس داریم و به دنبال این هستیم که ظرفیت تئاتر مدارس را احیا کنیم؛ شعار ما این بوده است که هر مدرسه یک گروه سرود و یک گروه تئاتر داشته باشد.
دانش‌آموزان می‌توانند در زنگ تفریح، تئاتر برگزار کنند، دانش‌آموزان را شاد کنند و سرودهای بومی و ملی و دینی را اجرا کنند؛ در این راستا برای تئاتر مدرسه‌ای ۲۰ کتاب را طراحی کردیم تا مربی مدرسه، دستش خالی نباشد؛ ضمن اینکه سرود هم مبتنی بر سرودهای خود کتاب‌های درسی و سرودهای ملی طراحی و تولید کردیم و در اختیار مدارس قرار دادیم.
از دیگر برنامه‌ها، تقویت فعالیت‌های اردویی است؛ ما امسال طرح اردوهای درون منطقه‌ای را طراحی کردیم زیرا بهترین فعالیت‌های شادی‌بخش، فعالیت‌های اردویی است و نباید غافل شویم؛ دانش‌آموز بهترین مهارت‌ها را در اردو یاد می‌گیرد و روحیه‌اش شاد می‌شود البته باید کاملاً هدفمند باشد.
*** اجرای طرح سینما مدرسه
علاوه بر آن طرح سینمامدرسه را در دستور کار داریم و می‌خواهیم با کمک کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اجرا کنیم تا در حوزه نمایش، ترویج، تولید و نقد کار کنیم؛ یک تفاهم‌نامه نیز با خانه تئاتر امضا کردیم.
طرح دیگری که در این حوزه دنبال می‌کنیم توسعه تشکل‌های دانش‌آموزی است؛ هر چقدر دانش‌آموزان را وارد تشکل‌های دانش‌آموزی کنیم، فرصت همکاری، تلاش و نشاط را فراهم کردیم؛ برنامه دیگر هم مسابقات فرهنگی و هنری است که این مسابقات، بخش‌های مختلف دارد.
ورزش یکی از بهترین ابزار برای شادابی و تحرک دانش آموزان است شما اگه برنامه‌های حوزه تربیت بدنی را نگاه کنید، می‌بینید که برنامه‌های خوبی برای ایجاد شور و نشاط در دانش آموزان در قالب حیاط پویا و یا المپیادهای درون مدرسه‌ای طراحی شده است البته هنوز کافی نیست و باید همچنان طرح‌ها و برنامه‌های جدیدی اجرا شود.
*** «فعالیت‌های معنوی» نشاط آور است
در کنار همه آنها، فعالیت‌های معنوی است و نباید غافل شویم که فعالیت‌های معنوی، فعالیت‌های نشاط آور است؛ اگر دانش‌آموزان لذت دینداری و لذت معنویت را بچشند، مطمئن باشید که هرگز این ناهنجاری‌ها را شادی نمی‌دانند.
ظلم در حق شادی است که شادی را به موسیقی‌های مبتذل محدود کنیم؛ ما باید متناسب با همه ذائقه‌های دانش‌آموزان، موسیقی‌هایی در چارچوب هنجارهای جمهوری اسلامی مبتنی بر آموزه‌های انقلاب و نظام به دانش آموزان ارائه دهیم.
* فارس: برای تمام فعالیت‌ها چارچوب و برنامه دارید؟
برای تمام فعالیت‌های فرهنگی و هنری در مدارس چهارچوب داریم و این از گذشته است و چیز جدیدی نیست؛ البته طبیعی است که باید چارچوب داشته باشد؛ مدرسه نماد جمهوری اسلامی است و هر کس نمی تواند به آن وارد شود.
مدیرانی که افرادی را بدون رعایت صلاحیت وارد مدارس کشور کردند، تخلف انجام دادند و با آنها برخورد می‌شود؛ باید مجوز لازم را بگیرند محتوا را چک کنند و بعد در مدارس برنامه اجرا کنند.
این ضعف نظام آموزش و پرورش است که ما نتوانستیم جلوه‌های زیبای نظام تعلیم و تربیت را در مقابل ناهنجاری‌ها و مبتذلات به تصویر بکشیم.
امروز آموزش و پرورش به عقیده بنده با همه کمبودها و محدودیت‌هایی که دارد مسیر خوب را در حوزه تعلیم و تربیت طی می‌کند؛ استراتژی اول وزیر آموزش و پرورش، تحول بنیادین است و بهترین اقدامات نیز در حوزه سند تحول بنیادین انجام داده است.
* فارس: به نظر شما چرا این کلیپ‌ها انقدر پخش شده است؟
همین معاندان کشور در شبکه‌های تلویزیونی و کانال‌ها در فضای مجازی فراخوان دادند که نوجوانان برایشان کلیپ بفرستند یعنی آنها روی این موجی که در کشور ایجاد شده است، سوار شدند.
*** کلیپ‌ها بیشتر در مدارس ابتدایی دخترانه بوده است
جوانان و نوجوانان در یک سنی هستند که ممکن است در شرایطی دچار هیجانات شوند؛ در تحلیلی که ما کردیم این کلیپ‌ها بیشتر در ابتدایی و بیشتر در مدارس دخترانه بوده است در تحلیلی که ما کردیم اینها به دنبال این هستند که یک سری فضای دو قطبی را در جامعه ایجاد کنند به عنوان مثال عنوان کنند که آموزش و پرورش به دنبال این است که فضای شادی و نشاط در مدارس نداشته باشد و یکسری مخالف و یکسری موافق شوند.
* فارس: برنامه‌تان در این راستا چیست؟
قطعاً با این جریانات که اتفاق افتاد سعی می‌کنیم برنامه‌های خلاقانه تر، نوآورانه‌تر و جذاب‌تر برای دانش‌آموزان طراحی کنیم تا از این خلأهایی که گاهی اوقات ایجاد می‌شود، بچه‌ها در فضای مجازی مغلوب نشوند.
* فارس: برخی منتقدان می‌گویند برنامه‌های پرورشی گریه‌آور است؟
اصلا اینگونه نیست حاضریم برنامه‌هایمان را برایشان از ابتدا تا انتها بگوییم تا ارزیابی کنند.
* فارس: برخی می‌گویند برنامه های پرورشی قدیمی است؟ وقتی بیشترین زمان دانش‌آموز در فضای مجازی است آموزش و پرورش باید برای آن برنامه داشته باشد و به نظر می‌آید برنامه ندارد.
متقدم برنامه‌های آموزش و پرورش قدیمی نیست مثل این که شما بگویید برنامه درسی ملی قدیمی است؛ ما یک فعالیت‌هایی را برای آموزش و پرورش و حوزه پرورشی و فرهنگی داریم؛ فعالیت‌های پرورشی در حال به‌روز شدن است و در بخش‌های مختلف به روزآوری شده است.
* فارس: چقدر به فضای مجازی توجه کردید؟
اول باید تعریف درستی از فضای مجازی داشته باشیم آیا فضای مجازی، تشکیل یک گروه است آیا ساختن یک کلیپ است یا یک اپلیکیشن است؛ فضای مجازی نیاز به زیرساخت‌هایی دارد و اگر قرار باشد که آموزش و پرورش در فضای مجازی، حضور متمرکز پیدا کند نیاز به زیرساخت‌های کلان و بزرگ دارد و خودش تشکیل یک رسانه اختصاصی ویژه آموزش و پرورش را بدهد.
البته وزیر آموزش و پرورش دنبال این موضوع است و مقدمات به مرحله نهایی رسیده است؛ تلویزیون تعاملی سینا مراحل آزمایشی را طی می‌کند که بخش بسیار متنوع در آن دیده شده است و همین یک اقدام آموزش و پرورش، نشان می‌دهد که قضاوت کسانی که در این حوزه نظر می‌دهند، درست نیست چون در این فضای مجازی، مدل تعاملی بین دانش‌آموزان، معلمان و اولیا به صورت چند وجهی را طراحی کردیم.
*فارس: چقدر دانش‌آموزان به این فضا کشیده می‌شوند؟
شک نکنیم قدرت داریم که دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها را به این فضا بکشانیم؛ باید یک سبد متنوعی برای دانش‌آموز باشد تا به این سمت برود؛ سبدی از فعالیت‌های تربیتی در بخش‌های مختلف طراحی شده است و این ظرفیت در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد.
*** بخش بازی در سینا تی‌وی طراحی می‌شود
اگر هم منظور از فضای مجازی، گروه‌هایی است که امروز در فضای مجازی چون ایتا، بله، سروش و غیره می‌بینید، آموزش و پرورش پیشتازترین است و صدها و صدها کانال دارد که متمرکز نیست بلکه استانی، منطقه‌ای و مدرسه‌ای است؛ هیچ بخشی به اندازه آموزش و پرورش در این فضا حضور ندارد و مدرسه تولیدات خود را در فضای مجازی می‌گذارد.
ما بخش بازی را در سینا تی‌وی در حال طراحی داریم؛ علاوه بر این در کانون‌های فرهنگی و تربیتی خودمان، مرکز بازی‌های رایانه‌ای ایجاد می‌کنیم و شعار ما این است که در هر کانون، یک مرکز بازی‌های رایانه‌ای ایجاد شود.
* فارس: حرف آخر
وسعت آموزش و پرورش زیاد است و صدها و هزاران برنامه در آن اجرا می‌شود ولی دیده نمی شود اما برخی برنامه‌ها که در سطح محدود و اندک مدارسی است، اینچنین در فضای مجازی نشان داده می‌شود.
