اخترشناسان پنجره تازه‌ای رو به کیهان گشودند

DW

اخترشناسان با گشودن پنجره تازه‌ای رو به کیهان، صدها هزار کهکشان ناشناخته را کشف کردند. بیش از ۲۰۰ دانشمند از ۱۸ کشور جهان، نقشه تازه‌ای از کیهان ارائه کردند که بر پایه داده‌های رادیوتلسکوپ “لوفار” استوار است.

مرکز تحقیقاتی “یولیش” در ایالت نوردراین وستفالن آلمان، روز سه‌شنبه ۳۰ بهمن (۱۹ فوریه) اطلاع داد که بیش از ۲۰۰ دانشمند از ۱۸ کشور جهان نقشه تازه‌ای از کیهان منتشر کرده‌اند.

این نقشه بر پایه داده‌های رادیوتلسکوپ “لوفار” منتشر شده که بر سیاه‌چاله‌ها، میدان‌های مغناطیسی بین ستارگان یا خوشه‌های کهکشانی پرتو تازه‌ای می‌افکند. مرکز تحقیقاتی یادشده، نزدیک به ۱۵ پتابایت داده‌های “لوفار” را در خود ذخیره کرده است.

بشقاب ۱۹۰۰ کیلومتری

“لوفار” که مخفف Low Frequency Array است، یک شبکه عظیم اروپایی از رادیوتلسکوپ‌هاست که از طریق شبکه‌ای از الیاف شیشه‌ با سرعتی سرسام‌آور با یکدیگر در ارتباط هستند و سیگنال‌های اندازه‌گیری شده آنها قابلیت تبدیل شدن به یک سیگنال واحد را دارند.

آن گونه که مرکز تحقیقاتی “یولیش” اطلاع داده، ابررایانه‌های قدرتمند صدها هزار آنتن جداگانه را به یک بشقاب گیرنده مجازی غول‌پیکر به قطر ۱۹۰۰ کیلومتر تبدیل می‌کنند.

“لوفار” که پیشرفته‌ترین تلسکوپ در نوع خود است، از تاسیسات تحقیقی آسترون در هلند هدایت می‌شود. خانم کارول جکسون، رئیس مرکز تحقیقاتی آسترون می‌گوید: «این نقشه از فضا شماری باورنکردنی از اکتشافات علمی با ارزش پایدار را ممکن می‌سازد.»

گفتنی است که مجله علمی “Astronomy & Astrophysics” در شماره ویژه‌ای، ۲۶ کار تحقیقی نخستین در این رابطه را منتشر کرده است.

به یاری “لوفار” نقشه تازه‌ای از چندین کهکشان تهیه شده که به دلیل فاصله زیاد خود از زمین تا کنون ناشناخته بودند و سیگنال‌های رادیویی آنها باید برای رسیدن به زمین میلیاردها سال نوری را بپیمایند.

به گفته مرکز تحقیقاتی یولیش، هنگام مشاهده کیهان با یک رادیوتلسکوپ، عمدتا تابش‌های پیرامون سیاه‌چاله‌ها قابل رویت هستند که میلیون‌ها بار از خورشید ما سنگین‌ترند.

مارکوس بروگن، کارشناس اخترفیزیک دانشگاه هامبورگ می‌گوید: «ما می‌خواهیم با “لوفار” کشف کنیم که سیاه‌چاله‌ها بر روی کهکشان‌هایی که در آنها قرار گرفته‌اند چه تاثیری دارند. همچنین با تابش‌های رادیویی که توسط “لوفار” دریافت می‌شوند، می‌توانیم میدان‌های مغناطیسی کیهانی را اندازه‌گیری کنیم. بدین‌سان پژوهشگران آلمان می‌توانند نشان دهند که میان کهکشان‌ها ساختارهای مغناطیسی عظیمی وجود دارند.»

تحقیق روی خوشه‌های کهکشانی

دانشمندان همچنین امیدوارند که با کمک “لوفار” روی خوشه‌های کهکشانی تحقیق کنند و به شناخت تازه‌ای دست یابند. زیرا با ذوب شدن دو خوشه کهکشانی در هم، تابش‌های رادیویی موسوم به Radiohalos به بزرگی میلیون‌ها سال نوری ایجاد می‌شوند.

به گفته آماندا ویلبر، اخترشناس دانشگاه هامبورگ، Radiohalos از ذرات بنیادین فوق‌العاده سریع پدید می‌آیند و با “لوفار” می‌توان تحقیق کرد که کدام شتابگرهای فضایی این ذرات را پدید می‌آورند و محرک آنها چیست.

برای تحلیل داده‌های “لوفار” تیم‌های بزرگی از محققان مورد نیاز است. دومینیک شوارتس از دانشگاه بیله‌فلد که نماینده آلمان در نهاد هدایت “لوفار” است، تصریح می‌کند که “لوفار” داده‌های انبوهی تولید می‌کند و تیم‌های تحقیقاتی باید معادل ۱۰ میلیون DVD داده را بررسی کنند.

مرکز تحقیقاتی یولیش محل ذخیره بیش از ۱۵ پتابایت داده است که تقریبا نیمی از داده‌های “لوفار” را دربرمی‌گیرد. این مرکز یکی از سه مرکز داده‌های این پروژه است. مرکز تحقیقاتی یولیش همچنین ارتباط ایستگاه “لوفار” آلمان و مرکز رایانه‌ای “لوفار” در گرونینگن هلند را مدیریت می‌کند.

آلمان در کنار هلند با شش ایستگاه بزرگ‌ترین شریک بین‌المللی “لوفار” است. هشت گرداننده این ایستگاه رادیوتلسکوپ دانشگاه‌های بوخوم، هامبورگ و بیله‌فلد و همچنین انستیتوی ماکس پلانک بن برای اخترشناسی رادیویی، انستیتوی ماکس پلانک برای اخترفیزیک در گارشینگ، رصدخانه ایالت تورینگن، انستیتوی اخترفیزیک شهر پوتسدام و سرانجام مرکز تحقیقاتی یولیش در ایالت نوردراین وستفالن آلمان هستند.