اعتراضات دیماه؛ محمد خاتمی : “جمهوری اسلامی باید پیاده شود”!

خاتمی در دیدار با اعضای جمعیت زنان مسلمان نواندیش با اشاره به اعتراض‌های دی‌ماه گفت: «بیرونی‌ها احساس می‌کنند تا جریان اصلاحات هست که طرفدار ثبات و مخالف دخالت بیگانه است، راهی برای براندازها نخواهد بود بنابراین به شدت می‌کوبند و در داخل هم اتفاقا گروه‌هایی می‌گویند این اصلاحات موی دماغ ماست و باید اینها را بزنیم».

وی به جریانات پیش آمده بعد از اعتراضات دی ماه اشاره و بیان کرد: بیرونی ها احساس می کنند تا جریان اصلاحات هست که طرفدار ثبات و مخالف دخالت بیگانه است، راهی برای براندازها نخواهد بود بنابراین به شدت می کوبند و در داخل هم اتفاقا گروه هایی می گویند این اصلاحات موی دماغ ماست و باید اینها را بزنیم. در عین حال که نقص هایی در اصلاح طلبان است اما متوجه باشید که اصلاحات از کجاها ضربه می خورد. اصلاحات ضد براندازی است. ما می گوییم جمهوری اسلامی پیاده شود یعنی هم اسلام را طوری بفهمیم که سازگار با معیارهای جمهوریت باشد و هم جمهوریت را طوری بفهمیم که با ارزش های اساسی اسلام سازگار باشد.
خاتمی یادآوری کرد: پمپاژ یأس و ناامیدی که جوانان را هدف گرفته ببینید ولی تسلیم آن نشوید. متوجه باشید که اگرچه ایده آلی فکر می کنید اما ممکن است خیلی زود به اهداف ایده‌آل نرسید و این امر نباید شما را مأیوس کند. البته سعی کنید ایده‌آل و ایده‌آلی فکر کردن را با توهم اشتباه نگیرید.
وی گفت: ما نظام مردم سالار که مردم، شهروند آن هستند، می خواهیم اما امروز بخش هایی از جامعه ما هنوز حقوق شهروندی خود را نشناخته اند و باید کمک کنیم تا شناخته شود و باید از دولت بخواهیم حقوقی که به رسمیت شناخته شده را بسط دهد.
خاتمی با بیان اینکه رشد، یک امر اجتماعی است و تا فرد در متن جامعه مشارکت نداشته باشد، رشد نمی کند توصیه کرد: توانایی ها و مهارت های زنان در برخی امور به دلیل حضور نداشتن، کمتر از مردان بوده پس تشویق کنید زنان در عرصه حضور یابند. بازکردن زمینه برای رشد زنان جامعه لازم است و زنان اگرچه شایستگی زیاد دارند اما در عرصه مدیریتی کمتر حضور دارند و باید اجازه دهیم حضور زنان گسترده تر باشد و جمعیت زنان باید بیشتر در این زمینه ها کار کند.

متن کامل سخنان وی

به گزارش سرویس سیاسی مانی رسانه– محمد خاتمی در دیدار جمعیت زنان مسلمان نواندیش بیان کرد: وقتی لوایح شش گانه شاه مطرح شد و درگیری بین شاه و روحانیت پیدا شد، امام فرمودند که حضرات از آزادی زنان می گویند اما مگر مردان آزادند؟ نکته ای را باید در اینجا در نظر گرفت که نه زن و نه مرد در کشوری که دیکتاتوری در آن حاکم است، آزاد نیست؛ بنابراین اولویت، ریشه کن کردن دیکتاتوری و استبداد و استقرار آزادی انسان است. در آن زمان اگرچه زن و مرد آزادی نداشتند اما زنان محرومیت های بیشتری داشتند.
سایت رسمی خاتمی افزود: انقلاب شاه درست نبود و اقدام دیکتاتوری که بخواهد بدون حضور مردم انقلاب کند، خود از طنزهای تلخ تاریخ است.
خاتمی گفت: زنان در آن دوره محرومیت مضاعف داشتند و در ابتدای انقلاب هم علمای بزرگوار از این‌که به زنان حق رأی دادن می دادند اعتراض داشتند اما امام مساله را در مسیر دیگری پیش بردند.
وی با بیان اینکه «در نظام های دیکتاتوری، انسان -چه زن و چه مرد- شهروند شناخته نمی شود»، شهروند صاحب حقوق و اختیاراتی است که در سرنوشت و پیشرفت جامعه مشارکت می کند و مالک اصلی کشور و امکانات، خود مردم هستند.
خاتمی اظهار کرد: وقتی حق شهروندی انسان را به رسمیت بشناسیم، زنان هم حق دارند در سرنوشت خود دخالت داشته باشند؛ گرچه این مسأله فقط اختصاص به ایران نداشته و آزادی های اساسی زنان مثل حقوق مالکیت و مشارکت در امر جامعه در اروپا نیز امر تازه ای است و تجدد و مدرنیته با این حقوق برای زنان آغاز نشد. البته در کشورهایی مثل ما گاهی انکار حقوق اساسی زنان رنگ مذهبی به خود می گیرد و مشکلات را مضاعف می کند.
وی با بیان اینکه «درون مایه اصلاحات مخالفت با استبداد و علاج کردن استبدادزدگی تاریخی است» گفت: این استبدادزدگی است که گاهی اصلاح طلب و اصولگرا و مردم و حکومت و روشنفکران، آگاهانه و گاه ناآگاهانه در دام آن می افتند.
خاتمی تاکید کرد: استبداد و استبدادزدگی را روح عسرت و فلاکت تاریخی خودمان می دانم که طاس لغزنده ایست که به سادگی حاکمان و نخبگان و مردم درون آن می افتند.
وی در ادامه به یکی از مباحث روز پرداخت و گفت: این روزها در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، دلسوزی های فراوانی برای رضاخان می شود و از خدمات بسیار او می گویند که بعضا ناآگاهانه است؛ در زمان وی کارهایی انجام شده، اما بزرگترین مصیبت این است که رضاخان دیکتاتور بود؛ یعنی اگر در جهاتی سازندگی هم صورت گرفت اما انسانیت زیر چکمه های دیکتاتور له شد.
خاتمی توضیج داد: در نظام دیکتاتوری، عده زیادی می ترسند و تسلیم می شوند چون دیکتاتور جز تسلیم یا نابودیِ طرف مقابل را نمی خواهد و این خاصیت جباریت و دیکتاتوری است و حاصل کار هم این است که در انبوهی از نیروها و مردم، ترس و به دنبال آن، تسلیم در برابر دیکتاتور پدید می آید و هویت انسانی در نظام دیکتاتوری نابود می شود و در گروهی دیگر خشم و نفرت ایجاد می شود که در نهایت به انفجار و عملیات تخریبی منجر خواهد شد.
وی، یکی از ریشه های تروریسم را سرکوب و تحقیر دانست که خشم را متبلور می کند و کسانی را به این نتیجه می رساندکه تنها راه مقابله با زور و سرکوب، تخریب و زور مقابل است.
خاتمی توضیح داد: از دهه ۴۰ به این سو با شکست نهضت مذهبی-مدنی که وجود داشت، جریاناتی پیدا شدند که گفتند دیگر هیچ راهی جز مبارزه مسلحانه وجود ندارد؛ مهندس بازرگان در سال ۴۲ در دادگاه گفت، این آخرین باریست که شما با کسی روبه رو می شوید که با این منطق صحبت می کند و از این پس کسانی خواهند آمد که با منطق دیگری با شما سخن خواهند گفت؛ از همان ایام بود که فداییان خلق و مجاهدین خلق در صحنه ظاهر می شوند و منطقشان این است که زور را باید با زور از بین ببریم و آن روش های اصلاح طلبانه و مدنی فایده ای ندارد و این، حاصل دیکتاتوری است. اگر بناست ترور را محکوم کنیم در وهله اول باید کسانی را محکوم کنیم که منشا تروریسم هستند و با سیاست های تحقیر انسان و سلطه طلبی در کشورهای دیگر یا دیکتاتوری در کشورها زمینه پیدایش تروریسم را فراهم می آورند.
وی افزود: اگر در زمان رضاشاه کارهایی نیز صورت گرفته، اما فاجعه بزرگ را استقرار یک دیکتاتوری وابسته نفس گیر و خشن بعد از اشتیاق مردم به مشروطیت و استقرار یک نظام مردمی مشروطه می دانم و وقتی رضاخان می رود و فضا باز می شود، نخبگان و روشنفکران چنان به جان هم می افتند که مسایل و مشکلات را نمی بینند و با اینکه دولت ملی و نهضت ملی می آید، با یک کودتای آمریکایی- انگلیسی از بین می رود و ما سالها دچار یک دیکتاتوری عجیب می شویم که به لطف خدا و همت مردم انقلاب عظیم رخ می دهد و در دوران اصلاحات یکی از مشکلات این بود که نتوانستیم فرهنگ لازم اصلاح طلبی و دموکراسی و مردم سالاری را جا بیندازیم و آن استبدادزدگی تاریخی مانع استقرار این فرهنگ در جامعه ماست.
خاتمی با تاکید بر اینکه «اصلاح طلبی باید در راستای ارتقای فرهنگ متناسب با خواست تاریخی مردم تلاش کند» اظهار کرد: در این دوره تاریخی آنچه مهم است این است که در این فرایند و فراشُد تاریخی ما، تبدیل انسان ایرانی به شهروند با مشکلاتی روبرو بوده است.
وی ادامه داد: خواست تاریخی مردم ما مشخص است؛ مردم ما دیکتاتوری و وابستگی و عقب ماندگی را نمی خواهند اما در مورد اینکه استقلال و آزادی و پیشرفت یعنی چه، اختلاف نظرهایی وجود دارد.
خاتمی، مطرح شدن جمهوری اسلامی را از عظمت های انقلاب دانست و گفت: ما با همه وجود از جمهوری اسلامی دفاع می کنیم این جمهوری اسلامی باید به درستی تعریف شود. محور اساسی جمهوریت، شهروندی است که به خیر عمومی توجه دارد و اینجا با لیبرالیسم متفاوت می شود و این شهروند، زن و مرد ندارد. مسایل تاریخی و فرهنگی و ذهنی ممکن است گوشه هایی از حقوق شهروندی زن را نادیده بگیرد و شاید در جاهایی هم توجیه شود اما در بسیاری موارد، حقوق شهروندی بی دلیل نادیده گرفته می شود و این فقط حق کامل شهروندی زنان نیست که نادیده گرفته شده و امروز اقلیت‌ها و بخش‌های دیگر نیز مشکلاتی دارند.
وی تأکید کرد: ملت پدیده جدیدی است که علمای ما باید تکلیف خود را با مفهوم ملت مشخص کنند که معلوم شود آیا بنیاد یک نظم اجتماعی و سیاسی و انسانی در جامعه و جمهوری، ملت است؟ اگر ملت است، ملت از عناصر مختلف از جمله زن و مرد تشکیل شده که همگی دارای حقوق شهروندی هستند و در این زمینه باید کار تحقیقی شود و نقص هایی که وجود دارد، رفع شود.
خاتمی در ادامه به پیشرفت هایی در زمینه حقوق زنان اشاره و بیان کرد: حق رأی دادن و رأی گرفتن زنان بعد از انقلاب با وجود همه اختلاف نظرها به رسمیت شناخته شد و اگر چه هنوز برخی جریانات که بعد از امام زمینه بروز و ابراز بیشتری پیدا کرده‌اند، با حقوق زنان ضدیت و مخالفت می کنند اما کسی جرات نمی کند بگوید زن نباید انتخاب کند یا انتخاب شود. در مواردی گام هایی بلندی برداشته شده است اما باید حقوق اساسی زنان پیگیری شود و باید جمعیت هایی مثل شما در ارتباط مداوم با علما و صاحب نظران مسائل موجود را مطرح و راه حل های مناسب را پیدا کنند.
وی با طرح این پرسش که خود زنان در زمینه حقوقشان چقدر فعالیت کردند و دولت ها و اصلاح طلبان چقدر فعالیت کردند گفت: ما در دوران خود توانستیم چند خانم را وارد هیات دولت کنیم که اگرچه وزیر نشدند اما معاون بودند؛ آقای احمدی نژاد یک گام جلو رفت و وزیر زن گذاشت و آقای روحانی یک گام عقب رفت ولی خوشبختانه در دولت آقای روحانی ما فرماندار و بخشدار و مدیرکل و معاون زن داریم و مدیران زن که در جاهای حساس حضور دارند. نسبت استخدام زنان در پست های حساس توسط وزیران کم نیست و باید اینها بیشتر شود.
خاتمی با تأکید بر ضرورت حمایت و اهتمام به زنان کارآفرین و سمن هایی که زنان اداره می کنند، یادآوری کرد: ایده آلی فکر کنیم اما واقعیت ها را نادیده نگیریم و به سوی ایده آل حرکت کنیم.
وی گفت: رمز و راز تحول و خیر و تکامل در جامعه ما این است که انسان را به عنوان شهروند و حاکم را به عنوان خدمتگزار بپذیریم که روح انقلاب ما این بود و ام‌المطالب اصلاح طلبی نیز این است که نگاه او به انسان ایرانی به عنوان یک شهروند است که حقوق و مسوولیت هایی دارد و مشارکت او باید در عرصه باشد و حکومت برآمده از اراده تک تک شهروندان و مسوول در برابر آنها است و اگر ایرادهایی وجود دارد، باید این ایرادات رفع شود.
خاتمی با بیان اینکه «باید در عمل مشکلات را بررسی کنیم و با حل آنها به جلو رویم» تصریح کرد: آنچه زنان ایرانی به دست آورده اند، کم نیست؛ البته باید متقاضی باشیم که حق زنان که بصورت مضاعف پایمال شده است، محقق شود اما با دعوا نمی شود حقوق زنان را پیش برد. معتقدم در این زمینه اصلا نباید مایوس شد و مسائل با ملایمت ان‌شاء‌الله قابل حل است.