اعتراض شدید رئیس جامعه جراحان به قانون پیوند عضو اعدامی‌ها

دکتر ایرج فاضل با اشاره به ماده ۴۷ آئین‌نامه اجرای احکام کیفری، مبنی بر استفاده از اعضای بدن محکومان به اعدام برای پیوند عضو می‌گوید این اقدام “به هر شکل و با هر پیش زمینه‌ای” موجب نگرانی و تشویش خاطر گسترده جامعه پزشکی و به خصوص جراحان ایران شده است. آئین‌نامه “اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو و قصاص نفس” ۲۷ خرداد ۹۸ از طرف رئیس قوه قضائیه، ابراهیم رئیسی ابلاغ شد.

رئیس جامعه جراحان ایران در نامه‌ای به رئیس دستگاه قضائی ضمن مخالفت شدید با بند ۴۷ این آئین‌نامه خواستار “اقدام سریع و شایسته” برای حذف آن شده است. در تصویر این نامه که در پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه جراحان ایران منتشر شده تاریخ آن نهم تیرماه ذکر شده اما متن آن در خبرگزاری‌های داخلی پنج‌شنبه ۱۳ تیر منتشر شده است.

رئیس جامعه جراحان در بخشی از این نامه نوشته است: «استفاده از اعضای بدن محکومین به اعدام سابقه بسیار ناخوشایند، مذموم و به شدت نقدپذیر دارد و نه تنها کمک چندانی به نیازمندان نخواهد کرد بلکه آبروی احترام برانگیز پدیده پیوند اعضاء را که با صرف عمر، مجاهدت و فداکاری گروه پزشکی از پزشکان این مملکت کسب شده است به شدت تهدید و زیر سوال خواهد برد.» ماده ۴۷ مقرر می‌کند: «چنان‌چه محکوم داوطلب اهدای عضو پیش یا پس از اجرای مجازات باشد و مانع پزشکی برای اهدای عضو موجود نباشد، قاضی اجرای احکام کیفری طبق دستورالعملی اقدام می‌کند که ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این آیین‌نامه توسط معاونت حقوقی قوه قضائیه با همکاری وزارت دادگستری و سازمان پزشکی قانونی کشور تهیه شده و به تصویب رئیس قوه قضائیه می‌رسد.»

این بخش از آئین‌نامه گرچه به اهدای داوطلبانه عضو توسط محکومان به اعدام مربوط است اما به دلیل سابقه سو‌ءاستفاده از اعضای بدن اعدام شدگان در برخی کشورها با حساسیت‌های زیادی مواجه است. مطابق گزارش‌ها چین به عنوان کشوری با بالاترین آمار اعدام سال‌ها به خاطر استفاده از اعضای بدن اعدام شدگان برای پیوند عضو با انتقادهای شدید بین‌المللی روبرو بود تا سر انجام حدود پنج سال پیش توقف این روند را اعلام کرد.

به رغم اعتراض‌ها، ابلاغ آئین‌نامه اجرای احکام کیفری با استقبال برخی حقوقدانان روبرو بوده است. رسول کوهپایه‌زاده، وکیل دادگستری ۲۸ خرداد ماده ۴۷ این آئین‌نامه را از “موارد بسیار مهم، جالب و مثبت” آن خوانده و به خبرگزاری دولتی ایرنا گفته است: «در واقع این تمهید و تدبیر پیش‌بینی و اندیشه شده است تا محکومی که مجازات اعدام دارد بتواند قبل از اجرای حکم یا بعد از اجرای حکم عضو خودش را اهدا کند.»

با این همه رئیس جامعه جراحان ایران در بخش پایانی نامه خود به رئیس قوه قضائیه به صراحت اعلام کرده که “شخصا هرگز حاضر به استفاده از این شیوه مذموم” نخواهد بود و اطمینان دارد که بسیاری از همکارانش نیز “در چنین احساسی” با او شریک هستند. تا کنون درباره واکنش احتمالی رئیس دستگاه قضائی به این نامه گزارشی منتشر نشده است. ایرج فاضل از پیشگامان جراحی پیوند عضو در چند دهه گذشته محسوب می‌شود.