اعتصاب و اعتراضات کارگری در صنعت نفت گفتگو با کاظم نیکخواه و شهلا دانشفر

گفتگو با کاظم نیکخواه و شهلا دانشفر در تلویزیون کانال جدید

سیما بهاری: جامعه ایران بسیار خروشان است. امروز هزاران کارگر نفت پر قدرت به میدان آمده اند. همان “رهبران سرسخت” انقلاب ۵۷، امروز هم به اعتراض برخاسته اند. همراه هستیم با کاظم نیکخواه و شهلا دانشفر و با آنها در رابطه با اعتراضات کارگران نفت به گفتگو می نشینیم.

شهلا دانشفر   این اعتراضات چگونه آغاز شد و آخرین خبرها چیست و این اعتصابات چه ابعادی پیدا کرده است؟

شهلا دانشفر: همانطور که اشاره کردید اعتراضات کارگران نفت با قدرت و گستردگی در جریان است. این کارگران از قبل اولتیماتوم داده بودند و در جریان هستید که همین چند ماه پیش بود که آنها طی بیانیه ای ضمن اعلام خوستهای فوری خود اعلام کردند که اگر به مطالباتشان پاسخ داده نشود دست به اعتراضات گسترده ای خواهند زد.

 البته کارگران پروژه ای نفت چندین سال است که برای مطالباتشان دست به اعتصاب و اعتراض میزنند. عقب نشینی هایی را هم  به پیمانکاران و دولت تحمیل کردند. توانستند ضربه ای محکم بر فضای پادگانی نفت بزنند. اما مطالبات آنها از جمله بهیود شرایط معیشتی و شرایط کار مثل ایمنی محیط کار، بهبود وضع غذا و خوابگاهها  و غیره همچنان به درجات زیادی به جای خود باقی هستند و کارگران اکنون پیگیر این مطالبات خود نیز هستند.

کارگران پروژه ای نفت  در بیانیه ای اخطاری برسه مطالبه فوری افزایش حقوقها، ۱۴ روز کار ۱۴ روز استراحت و حذف پیمانکاران تاکید کرده بودند. اما دیدیم که پاسخی به مطالبات اعلام شده کارگران داده نشد. در نتیجه در سی ام خرداد در مراکزی بصورت اخطاری اعتراضاتی از سوی این کارگران شکل گرفت و سی و یکم خرداد اولین روز اعتصابات سراسری دور جدید آنها بود که با نام “کمپین ۱۴- ۱۴” استارتش زده شد و بسرعت هزاران کارگر را در بر گرفت و در بیش از ۱۱۵ مرکز نفت و گاز از پالایشگاهها و پتروشیمی ها و کارگران اورهال و داربست بندها به  اعتصاب پیوسته اند که گفته میشود بالای ۲۲ هزار نفر را در بر میگیرد. بعلاوه بخش های دیگر کارگران پروژه ای نیز در حال پیوستن به اعتصاب هستند. بطور مثال در عسلویه و کنگان بیش از شش هزار کارگر در اعتصاب هستند. بگذریم که جدا از کارگران پروژه ای که در اعتصاب هستند، خود این اعتصاب بر تعطیلی کار در بخشهای دیگر نفت که بصورت زنجیره ای به هم وصل هستند تاثیر میگذارد. بخصوص که بخشی از این آنها کارگران اورهال هستند که کار تعمیر و رسیدگی به دستگاههای تولید را بر عهده دارند و اعتصاب آنها باعث میشود که در هرکجا که مشکلی پیدا شود، کارها میخوابد. از جمله کار بخش انبار، رستوران، اداری، خدماتی، حراست و تعمیرات و غیره و غیره میخوابد. مهندسینی که برای همین پروژه ها بکار گرفته شده اند، کارشان تعطیل میشود و هزینه همه اینها به دوش پیمانکارها می افتد. بدین ترتیب تاثیرات اعتصاب فراتر از کار همین بخش کارگران اعتصابی است و ابعاد گسترده تر و سراسری تری پیدا میکند.  بویژه یک خواست مهم کارگران پروژه ای اعتصابی همانطور که اشاره شد مطالبه حذف پیمانکاران است و این مطالبه ای است که کل ساختار سیاسی-اقتصادی حکومت در نفت را به چالش میکشد و مطلبه  سراسری کارگران در نفت است.

سیما بهاری: همانطور که شهلا دانشفر اشاره کردند و همه میدانیم بار اول نیست که کارگران نفت دست به اعتراض و اعتصاب میزنند. الان هم دوباره این کارگران وارد اعتصاب شده اند.   آیا این اعتراضات در ادامه اعتراضات قبلی است؟ آیا شکل و محتوای آن همانست و با وارد  دور تازه‌ای شده ایم؟ میخواهم ارزیابی شما را بدانم؟

کاظم نیکخواه: شباهت ها و نقطه اشتراکهای زیادی با اعتصاب سال گذشته و سال قبلش  وجود دارد. از جمله خواستهایی که همین الان به  آنها اشاره شد ، بخش زیادش خواستهایی هستند که قبلا مطرح شده بودند. مثل حذف پیمانکاران و تغییر شیفتهای کاری و افزایش دستمزدها که عملی نشده بودند. اما  این اعتصاب از نظر اهمیت و جایگاهی که دارد بخاطر شرایط سیاسی ای که امروز در کشور وجود دارد، متفاوت است. بعد از انقلاب و فضای انقلاب زن زندگی آزادی ، فضایی که همین امروز در جامعه شاهدیم، مثلا در همین مضحکه انتخابات نمایشی حکومت می بینیم که بخش های مختلف جامعه بازنشستگان، کارگران  ، فعالین انقلاب زن زندگی آزادی، معلمان و بخش های مختلف مردم علیه این نمایش انتخاباتی علنا موضع میگیرند. در این شرایط یک اعتصاب عظیمی در ابعاد بیش از بیست هزار نفره که در حال گسترش است، جایگاه ویژه تر و مهمتری پیدا میکند. توجه بیشتری به آن هست و روی فضای جامعه و اعتراضات بخش های دیگر جامعه تاثیرات بیشتری خواهد گذاشت. به نظر من این یک اتفاق مهمی است. و ما داریم در  مورد یک پدیده مهم ، اعتصاب کارگران نفت صحبت میکنیم که از چند سال پیش این فضای پادگانی نفت را کارگران شکستند و اعتصابات ، اعتراضات آنها مرتبا جریان دارد. بخش های مختلف کارگران رسمی، ارکان ثالث، پروژه ای و قراردادی همه و همه در مقاطع مختلف اعتراضاتی داشته اند   و خواستهایشان را مطرح کرده اند. و پیمانکاران و کارفرمایان و دولت را زیر فشار جدی قرار داده اند. این اعتراضات ادامه اش و تاثیراتش بسیار بسیار دراز مدت و همه جانبه خواهد بود و هر کسی که به این اوضاع نگاه کند متوجه جایگاه عمیق اعتصابات کارگران نفت خواهد شد. سال گذشته صد هزار  کارگر پروژه ای نفت اعتصاب کردند و الان هم چشم اندازی که وجود دارد اینست که این اعتصابات ابعاد گسترده تری پیدا کند. و همانطور که اشاره شد تاثیرات خود را بر بخش های دیگر کارگران شاغل در نفت و حتی  بر روی وضعیت اقتصادی حکومت خواهد گذاشت. که بسیار مهم است.

سیما بهاری: در ادامه صحبت ها راجع به تاثیرات اعتصابات کارگران نفت بر روی بخش های مختلف بیشتر صحبت میکنیم . اما برگردیم بر روی موضوعات مطالبات کارگران اعتصابی نفت که شهلا دانشفر به آن ها اشاراتی داشتند. اما خوبست کمی بیشتر بر روی این موضوع تمرکز کنیم. وقتی کارگران میگویند بهبود شرایط کار، بهبود حقوقها، یا مثلا دست پیمانکاران کوتاه شود، کمی بیشتر توضیح دهید. این یعنی چه؟

شهلا دانشفر: همانطور که اشاره کردم یک مطالبه کارگران اعتصابی نفت خواست افزایش دستمزدهاست. و این یک مطالبه سراسری کارگران در ایران است. نرخ تورم و قیمت ها، و هزینه های زندگی سرسام آور است و هر روز صعودی بالا میرود و این مستقیما روی وخامت بیشتر زندگی کارگران و مردم تاثیر میگذارد. بویژه الان بحث ما بر سر کارگران پروژه ای نفت است و در آنجا علیرغم همه اینها پیمانکاران مفتخور در نفت حتی همان ۳۵ درصد افزایش حقوقی هم که شورایعالی کار تعیین کرد و چند برابر زیر خط فقر است را قبول نکرده اند. از همین رو کارگران میگویند همانطور که قیمت هزینه های زندگی رشد داشته باید مزد ما نیز افزایش یابد. این کارگران در بیانیه هایی که قبلا داده بودند اعلام کرده بودند که اگر نرخ تورم اعلام شده دولت ۴۵ درصد است باید بر دستمزد حداقل بگیران و تمام سطوح مزدی ، دستمزدها ۴۵ درصد افزایش داشته باشد. الان هم به عنوان گام فوری میگویند ۳۵ درصد افزایش مزدی اعلام شده شورایعالی کار باید اجرایی شود. بعلاوه این کارگران خواستار ۱۴ روز کار و ۱۴ روز استراحت هستند. بسیاری از کارگران پروژه ای برای کار در مراکز نفتی برای یک بازه زمانی مشخص از شهرهای دیگر می آیند و در کمپ ها اقامت دارند. با این خواست میخواهند فرصتی برای  بودن با خانواده را داشته باشند. قبلا میگفتند بیست روز کار و ده روز استراحت. ولی این ساعت کاری بسیار فشرده بود و اکنون با مطالبه ۱۴-۱۴ جلو آمده اند. در دوره های قبلی کارفرمایان در جاهایی عقب نشینی هایی  کردند.  ولی خیلی جاها عملی نکردند و زیر قول و وعده هایشان زدند. الان کارگران اعتصابی نفت بر سر این مطالبه خود مصر هستند. یويژه فصل کار کارگران در گرمای سوزان و جهنمی تابستان است. در گزارشی گرمای هوا را بالای ۶۰ درجه نشان میداد که باور کردنی نیست. بدون اینکه از امکانات لازم سرمایشی و کمپیهای مناسب برای اقامت برخوردار باشند و بهبود کمپ ها و مجهز کردن آنها و محیط کار به تجهیزات لازم تهویه هوا و سرمایشی یک مطالبه مهم این کارگران است. ما سال گذشته شاهد بودیم که یکی از کارگران بخاطر گرمای سوزان دچار ایست قلبی شد و بسیاری از کارگران کارشان به بیمارستان کشیده شد. کمپ ها و اماکن عمومی و زیستی در مراکز نفت بشدت غیر استاندارد و غیر بهداشتی هستند.در یک اطاق تعدادی بالاتر از ظرفیت اطاق در آن اسکان دارند. اینها همه موضوعات اعتراض کارگر بوده است. بعلاوه اینکه نا امنی کار یک درد دیگر این کارگران است. نفت مثل یک بمب است و همواره در خطر آتش سوزی قرار دارد و  آلودگی هوا، آلودگی صوتی، سرو کار داشتن دائم با مواد شیمیایی، همه و همه  خطراتی هستند که  جان و سلامت کارگران را تهدید میکنند. خواست ایمنی محیط کار خواست سراسری کارگران  است. و بالاخره مطالبه حذف پیمانکاران است که چنین محیط جهنمی از  کار برای کارگران ایجاد کرده و مورد استثمار حداکثری قرار میدهند. بخش اصلی این پیمانکاران از سپاه پاسداران و دارو دسته ها و باندهای حکومتی هستند. کارگران خواستار کوتاه شدن دست مافیای پیمانکاران از مراکز کاری  هستند. و ما میدانیم صنعت نفت از  نظر اقتصادی و سیاسی بسیار مهم است. هزاران کارگر در مراکز مختلف نفتی کار میکنند. در نتیجه اعتصاب آنها ضربه اقتصادی سنگینی به حکومت میزند. از همین رو بالاترین کنترل امیتی بر مراکز نفتی حاکم است و یک مطالبه مهم این کارگران پایان دادن به فضای پادگانی نفت است و با مبارزات تا کنونی خود بدرجه زیادی این فضا را شکسته اند. نتیجه اینکه درست است که کارگران پروژه ای نفت سه خواست فوری را طرح کرده اند ولی همه این مطالبات بر زمین مانده و پیگیرش هستند.

انترناسیونال:  با توجه به اینکه بخش های دیگر نفت هم متناوبا اعتراضاتی داشته و پیگیر مطالباتشان هستند ،  اعتصاب هزاران کارگر پروژه ای نفت چه تاثیری بر فضای اعتراضی نفت و جامعه میگذارد؟

کاظم نیکخواه: همانطور که قبلا اشاره کردم اعتصابات نفت مورد توجه جدی جامعه است و طبعا روی اقتصاد جمهوری اسلامی که اقتصاد بسیار داغان و فلجی هست نیست تاثیر خیلی مهلکی برای حکومت دارد.ولی جدا از این کلا توجه مردم، توجه کارگران ، توجه معلمان، دانشجویان و توجه بخش های مختلف مردم به نفت بسیار است. این اعتصابات روحیه اعتراضی را در جامعه و جنبش کارگری بالا میبرد. و بالا برده است. و در فضایی که مردم مستقیما مقابل حکومت دارند با اسم و رسم از سرنگونی، از انقلاب زن زندگی آزادی، از برابری زن و مرد، از دور انداختن حجابها، دفاع میکنند، اعتصابات و اعتراضات کارگران نفت که در ابعاد هزاران نفره  جریان پیدا میکند، تاثیر بسیار مهمی در جامعه دارد. تاثیری که همه جا محسوس است و همه جا قابل توجه است. نفت از همان سال ۵۷ مورد توجه قرار گرفت بعنوان رهبر سر سخت ما و الان در چند سال گذشته با شکسته شدن فضای پادگانی این اعتصابات و اعتراضات ادامه دارد. و به نظر من این چشم انداز هست که در خود نفت نیز ابعاد گسترده تر و سراسری تری بخود بگیرد.همین الان شورای اتحاد کارگران نفت تشکیل شده که از همه بخش های کارگران شاغل در نفت یعنی نمایندگانی از کارگران پروژه ای، رسمی، ارکان ثالث، قراردادی همه و همه  در آن گرد آمده اند و بر سر خواستها و مبارزاتشان با یکدیگر هم نظری میکنند. علاوه بر این شورای سازماندهی اعتراضات کارگران پیمانی نفت و ارکان ثالث از چند سال پیش شکل گرفته اند. به این ترتیب چشم اندازی که هست اینست که ما شاهد اعتصاب سراسری و فراگیر و سازمان یافته کارگران نفت در آینده نه چندان دور باشیم. چون همه این بخش  ها خواستهایی دارند که پاسخ نگرفته است. خواستهایی دارند که مشترک و سراسری هستند. و خواستهایی دارند که حکومت و پیمانکاران امکان پاسخ دادن به آنها را ندارند. بطور مثال حذف پیمانکاران یعنی حذف بخش های زیادی از آقازاده ها و پاسداران و سران حکومت که هر کدام گوشه ای از نفت را تصاحب کرده اند و دارند چپاول میکنند. تحقق این مطالبه برای حکومت قابل عملی کردن نیست و در عین حال برای کارگران بسیار حیاتی است که آنرا عملی کنند. در نتیجه یک جدال جدی و اساسی با حکومت، با پیمانکاران ، با کارفرمایان، جریان دارد که در ادامه اش ما شاهد اعتصابات بیشتر از صد ها هزار نفره کارگران در نفت خواهیم بود. و میتواند کمر رژیم را بشکند. فضای جامعه را میتواند بسیار متحول کند.  به پیوستن بخش های دیگر کارگری ، کارگران فولاد، و معلمان و پرستاران و غیره و به اعتصابات سراسری منجر شود. و نتیجه آن یک بیگ بنگ عظیم  در فضای انقلابی جامعه خواهد بود.

انترناسیونال: جایگاه اعتصابات در نفت را در فضای عمومی جامعه چگونه ارزیابی میکنید؟ به  فضای انقلاب زن زندگی آزادی اشاره شد و ما شاهد یک جامعه معترض هستیم. این اعتصابات در این فضا چه تاثیرات مشخصی خواهد داشت؟

شهلا دانشفر: به درجه ای در سوالات قبلی به این مساله اشاره شد. در این فضای انقلابی جامعه خصوصا همین الان که سیرک انتخاباتی حکومت به پا شده و جامعه حرفش اینست که رای ما سرنگونی است و انتخاب ما انقلاب زن زندگی آزادی است، اعتصاب کارگران نفت بسیار بسیار مهم است. از جمله می بینیم تشکلهای مختلف کارگری و مردمی بازنشستگان، معلمان، پرستاران، مدافعین حقوق زن، فعالین انقلاب زن زندگی آزادی، ال جی بی تی کیوها، خانوادهای دادخواه از کردستان و نهال دادخواهان، آسیب دیدگان در انقلاب زن زندگی آزادی، هنرمندان، ندای زنان ایران و دیگر نهادهای مختلف مبارزاتی مردمی بیانیه داده و با گفتن اینکه  شرکت در انتخابات مشروعیت بخشیدن به سرکوبها و اعدامهاست و پیام  ما شرکت نمیکنیم را  سر میدهند. می بینیم که کارگر نیشکر هفت تپه پیام میدهد و میگوید کارگران هفت تپه در این انتخابات شرکت نمیکنند. گوهر عشقی مادر دادخواه پیام میدهد و میگوید مردم در انتخابات شرکت نکنید . اسماعیل بخشی همین پیام را میدهد و این فریاد از همه جا شنیده میشود و در  درون زندانها  نیز بلند است. در این شرایط جایگاه اعتصابات کارگران نفت بیشتر روشن میشود. در همین شرایط است که شورای سازماندهی اعتراضات کارگران پیمانی نفت درحالی که گزارش  اخبار اعتراضات را میدهد ، بر خواستهای فوری کارگران پروژه ای نفت تاکید کرده و با اشاره به اینکه چندین دهه است که پیمانکاران چنین وضعی را بر سر این کارگران آورده و هر دولتی که  آمده همین بساط را بر پا کرده است، در واکنش به سیرک انتخاباتی حکومت  با  شعار “رای بی رای” گفته اش را پایان میدهد. و در جریان همین مضحکه انتخاباتی حکومت است که هزاران کارگر نفت در اعتصابند و این خود جایگاه اعتراضات کارگران نفت و  پیوند عمیق آنرا با فضای انقلابی جامعه نشان میدهد. میخواهم بگویم که اعتصاب هزاران نفره کارگران نفت اتفاقی است که بعد از انقلاب زن زندگی آزادی و بعد از تعمیق و گسترش آن در اعماق جامعه  در این مرکز کلیدی کارگری شاهدش هستیم. این اعتراضات در ادامه  اعتراضاتی که بازنشستگان داشتند، معلمان داشتند و بخش های مختلف جامعه داشتند شکل گرفته است. در متن چنین شرایطی یک چنین اعتصاب گسترده ای که در یک مرکز اقتصادی کلیدی جمهوری اسلامی روی میدهد یک اتفاق سیاسی بسیار مهم است. توجه ها را وسیعا به خود جلب کرده است. اخبار آن در سطح جهانی بازتاب پیدا کرده است و این خود یک گام بزرگی جنبش کارگری را جلو میبرد. توازن قوا را به نفع اعتراضات مردمی و گسترده تر شدن اعتراضات و اعتصابات سراسری در سطح جامعه و در نفت بهبود می بخشد. در خود نفت تحرکات اعتراضی را شدت میدهد. از جمله کارگران ارکان ثالث مدتهاست که بر سر کوتاه شدن دست پیمانکاران اعتراض دارند. کارگران رسمی نفت در اعتراض به تعرضات معیشتی حکومت از مهر ماه در اعتراض هستند. بنابراین الان کارگران پروژه ای و قرارداد موقت و رسمی و غیره و غیره میتوانند کنار هم قرار گیرند و با قدرت بیشتری اعتراضات خود را به جلو ببرند . و چنین اتفاقاتی میتواند تاثیر مهمی بر داغ شدن فضای اعتراضی در کف خیابان ها داشته باشد. از همین رو این اعتصابات یک اتفاق مهمی است هم در تعمیق روند انقلاب و هم به لحاظ مطالبات که بخش های گسترده ای از کارگران را به تحرک در می آورد. چرا که به گفته خود حکومتیان ۹۳ درصد استخدامها از طریق همین قراردادهای پیمانی و موقت است که موضوعات مهم اعتراضات کارگران نفت است. و یا خواست افزایش دستمزدها از سوی کارگران نفت یک قدم مهم این جنبش را در سطح سراسری جلو میبرد. و در راستای همان شعاری است که بازنشسته در کف خیابان سر میدهد. شعار اتحاد اتحا علیه فقر و فساد. با توجه به همه اینها جایگاه و اهمیت مبارزات کارگران نفت بسیار مشهود است.

انترناسیونال:  شما هم حتما با من هم نظر هستید که اگر بخش های مختلف اعتراضی جامعه که شهلا دانشفر هم اشاراتی داشت، بازنشستگان، معلمان، کارگران نیشکر هفت تپه، کارگران فولاد ، اگر همه اینها بیایند و از اعتراضات کارگران نفت حمایت کنند یعنی بصورت یک تن واحد در بیایند حتما موثر تر خواهد بود. چه کار میشود کرد که بخش های مختلف اعتراضات در جامعه را به اعتصابات کارگران نفت بتوانیم پیوند دهیم؟ هماهنگ کنیم و بخواهیم که این اتفاق بیفتد؟ تاکیدات شما چیست؟

کاظم نیکخواه: کار اساسی همین است که فراخوان بدهیم و تلاش کنیم که توجه بخش های مختلف جامعه را به اهمیت حمایت از این اعتصابات جلب کنیم. مردم همه میدانند.بخش های مختلف کارگران و معلمان و پرستاران و غیره بر اهمیت این اعتراضات واقفند که چه جایگاه ویژه ای این مبارزات دارند. اما اینکه میتوانند خودشان هم مستقیما وارد این جدال بشوند و فضای دفاع و همبستگی با کارگران نفت را بیشتر و بیشتر دامن بزنند، و فضای همبستگی جایگاه سیاسی بیشتر در این شرایط دارد باید توضیح داد و همین الان شورای بازنشستگان ایران از این اعتراضات پشتیبانی کرده اند، این حمایت ها باید گسترش بیابند. در رسانه های اجتماعی اخبار این اعتراضات بازتاب گسترده ای پیدا کرده است . به نظر من تمام تشکلهای کارگران، معلمان، پرستاران، دانشجویان مستقیما با بیانیه هایشان میتوانند بگویند که از کارگران نفت و مبارزاتشان پشتیبانی میکنند و بر اهمیت و جایگاه ویژه  این اعتراضات تاکید بگذارند و اخبار این اعتراضات را وسیعا بازتاب دهند . این اقدام خود بر کل فضای سیاسی جامعه و بر خود جنبش کارگران و معلمان تاثیر میگذارد. در سطح بین المللی هم تمام کسانی که با نهاد ها و تشکلهای کارگری و پیشرو در سطح دنیا ارتباط دارند، مهم است که این حرفها را بازتاب دهند. ما خودمان که فعالین کمپین برای آزادی کارگران زندانی هستیم و مرتبا اخبار اعتراضات کارگران نفت را به انگلیسی ترجمه میکنیم که در سایت لیبراستارت  که سایت بین المللی کارگری هست انعکاس میدهیم و الان اگر شما روی این سایت بروید و جستجوکنید می بینید که خبر نفت با لینک منبع آن که “کمپین برای آزادی کارگران زندانی” است، ۹۰ درصد اخبار را تشکیل میدهد و بالای صفحه ظاهر میشود. این کار را هر کس که در دنیا فعالیت دارد و با اتحادیه ها سر و کار دارد میتواند انجام دهد که در همه جای دنیا ما شاهد دفاع  از کارگران نفت باشیم. اینها یعنی تقویت این حرکتی که ستونی است در جامعه و بعد کمک کردن به گسترش آن که من فکر میکنم کاملا عملی است. و می توانیم خیلی زود به نتایج  ملموسی برسیم. به هر حال باید فورا و  فورا از اعتصاب کارگران نفت بعنوان معلم، بعنوان کارگر، بعنوان پرستار و بازنشسته و غیره و غیره حمایت کرد.

آخرین نکته من اینست که با توجه به جایگاه و اهمیت اعتصابات کارگران نفت در جنبش کارگری و در فضای سیاسی جامعه که مفصل در مورد آن صحبت کردیم، من از همه فعالین و رهبران کارگری در داخل کشور میخواهیم که در جهت جلب وسیعترین حمایتهای اجتماعی و بین المللی از این اعتراضات تلاش کنند.