سخنان اوبامادر سالگرد برجام

باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، در سخنانی به مناسب سالگرد اجرایی شدن برجام که در وبسایت کاخ سفید منتشر شده به ارزیابی نتایج این توافق پرداخته و با ستودن رویکرد دیپلماتیک کشورش در حل بحران اتمی ایران و رفع تحریم‌های هسته‌ای علیه این کشور، تاکید کرده که تحریم‌های دیگر علیه جمهوری اسلامی عملی می‌شود.

آقای اوباما در آغاز این سخنرانی گفت که دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران نشان داد که “با استفاده از دیپلماسی نیرومند آمریکا، دستیابی به چه چیزهایی امکانپذیر است” و افزود که این دستاورد ثابت کرد که می‌توان از “امنیت ایالات متحده و ایمنی آمریکائیان” از طریق مذاکره و بدون ورود به جنگ دیگری در خاورمیانه دفاع کرد.

باراک اوباما یادآور شد که “برای چندین دهه، رویکرد ما نسبت به جمهوری اسلامی ایران برمبنای عدم تماس بین دو دولت بود که به پیشبرد منافع ایالات متحده منجر نشد در حالیکه ایران به دستیابی به اسلحه اتمی نزدیکتر می‌شد.” وی گفت که آمریکا هرگز از استفاده از دیپلماسی برای حل و فصل مشکلات گریزان نبوده و افزود: “بنابراین نتیجه گرفتم که یک آمریکای قوی و برخوردار از اعتماد به نفس می‌تواند منافع ملی خود را از طریق تعامل مستقیم با دولت ایران به پیش ببرد.”

آقای اوباما گفت که همواره تاکید داشته که هدف از مذاکرات هسته‌ای، حل و فصل تمامی اختلافات آمریکا با ایران نبوده است اما افزود “تعامل مستقیم با دولت ایران پس از چندین دهه، فرصت منحصر به فرد، پنجره‌ای کوچک را برای حل و فصل مسایل مهم ایجاد کرد و من می‌توانم پیشرفت در چند جنبه را گزارش کنم.”

رئیس جمهوری آمریکا سپس به طور تفصیلی از تغییراتی که، به گفته او، برجام در برنامه اتمی ایران ایجاد کرد سخن گفت. وی اظهار داشت که قبل از برجام، ایران می‌توانست ظرف دو تا سه ماه به مواد لازم برای تولید بمب اتمی دست یابد اما امروز، این زمان به دوازده ماه و بیشتر افزایش یافته در حالیکه برقراری نظام نظارت و دسترسی ناظران بین‌المللی و امکان بازدید گسترده و سرزده از تاسیسات هسته‌ای ایران این امکان را داده تا هرگونه تغییری در عملکرد جمهوری اسلامی به سرعت کشف شود و دولت ایران می‌داند که در چنین صورتی، تحریم‌های جهانی فورا به حالت اول باز می‌گردد. وی گفت که تا قبل از برجام، جمهوری اسلامی مواد لازم برای تهیه ده بمب اتمی را در اختیار داشت اما امروزه مواد موجود در آن کشور برای ساخت یک بمب هم کفایت نمی‌کند در حالیکه رآکتور اراک که می‌توانست پلوتونیوم مورد استفاده در ساخت بمب اتمی را تولید کند دیگر چنین امکانی را ندارد.

باراک اوباما گفت که از ماه اکتبر تا کنون، ایران بیست و پنجهزار پوند اورانیوم غنی شده، یعنی حدود ۹۸ درصد ذخایر خود را به خارج انتقال داده، دو سوم از سانتریفوژهای خود را پیاده یا منتقل کرده، قلب (کالاندریا) رآکتور آب سنگین اراک را خارج و محل آن را با بتون پر کرده و امکان دسترسی بی‌سابقه بازرسان بین‌المللی به تاسیسات هسته‌ای و زنجیره تولید خود را فراهم آورده است. وی گفت که در مقابل، تحریم‌هایی که علیه برنامه هسته‌ای ایران برقرار شده بوده لغو می‌شود و ایران به پول مسدود شده خود در خارج دست می‌یابد و “مهمتر اینکه اینهمه از راه دیپلماسی و بدون جنگ دیگری در خاورمیانه به دست آمده است.”

رئیس جمهوری آمریکا در ادامه سخنان خود گفت که تعامل دیپلماتیک با ایران فقط به حل بحران هسته‌ای منجر نشده بلکه تبعات دیگری هم داشته است. وی گفت که در حاشیه مذاکرات اتمی دیپلمات‌های دو کشور و همچنین در تماس او با حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، موضوع آزادی “آمریکائیانی که ناعادلانه در ایران بازداشت شده بودند” مطرح شد و در نتیجه آن، جیسون رضاییان، کشیش سعید عابدینی، نصرالله خسروانی و ماتیو ترویتهیک که در ایران بازداشت بودند آزاد شده‌اند و دولت ایران وعده داده است برای یافتن رابرت لوینسون که از هشت سال پیش در ایران مفقود بوده با آمریکا “هماهنگی عمیق” کند.

وی گفت که در مقابل، آمریکا نیز شش شهروند آمریکایی-ایرانی و یک شهروند ایرانی را که یا برای گذراندن دوره محکومیت یا در انتظار آغاز محاکمه در آمریکا در بازداشت بودند “مشمول عفو قرار داد” و تاکید کرد که این افراد اقدامات خشونت‌آمیز یا فعالیت‌های تروریستی مرتکب نشده بودند.

آقای اوباما همچنین گفت که دارایی‌های ایران که از سال ۱۹۸۱ در آمریکا مسدود بود نیز به عنوان بخشی از مصالحه بین دو کشور به ایران بازگردانده شد و تاکید کرد که در مقایسه با ادامه دعوای حقوقی، این اقدام از نظر مالی برای آمریکا هزینه کمتری هم داشت.

ویدر عین حال تاکید کرد “ما همچنان با قدرت با رفتار بی‌ثبات ساز ایران در نقاط دیگر از جمله تهدید اسرائیل و شرکایمان در خلیج [فارس] و حمایت ایران از عوامل خشونت آفرین خود در مناطقی مانند یمن و سوریه مخالف می‌ورزیم” و افزود که “هنوز هم تحریم‌های ما علیه ایران با خاطر نقض حقوق بشر و سانسور، حمایت از تروریسم و برنامه موشکی برجاست و ما این تحریم‌ها را با قدرت اعمال می‌کنیم.”

باراک اوباما اظهار داشت که “آزمایش‌های موشکی اخیر ایران به منزله نقض تعهدات بین‌المللی این کشور است و در نتیجه، تحریم‌های آمریکا علیه افراد و شرکت‌های فعال در پیشبرد برنامه موشک بالستیک ایران ادامه می‌یابد؛ ما در این زمینه هشیار هستیم و در دفاع از خود، متحدان و شرکای خود تعلل به خود راه نمی‌دهیم.”

رئیس جمهوری آمریکا در سخنرانی خود گفت که “بار دیگر می‌خواهم مستقیما مردم ایران را مخاطب قرار دهم.” وی گفت که ایرانیان دارای تمدنی بزرگ هستند و می‌توانند به جهان در زمینه‌های تجارت، علوم و هنر کمک فراوانی کنند اما افزود: “برای چندین دهه، اقدامات دولت شما در بی‌ثبات سازی منطقه، ایران را از بخش اعظم جهان منزوی کرده اما حالا، دولت‌های ما با هم گفتگو می‌کنند و پس ازتوافق هسته‌ای، شما ایرانیان، به خصوص جوانان ایرانی، فرصت ساخت روابطی جدید با جهانیان را یافته‌اند.”

آقای اوباما در سخنان خود بار دیگر یادآور شد که قبول برجام “به ما یادآوری کرد که وقتی ما با اقتدار و کیاست، با شهامت، عزم راسخ و شکیبایی عمل کنیم، چه دستاوردهایی می‌توانیم داشته باشیم.”

برخی ناظران بخش‌هایی از اظهارات رئیس جمهوری آمریکا را به منزله انتقادی تلویحی از رویکرد دونالد ترامپ، رئیس جمهوری منتخب دانسته‌اند که قرار است این هفته دوره ریاست جمهوری خود را رسما آغاز کند.

آقای ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی، در مواردی از برجام انتقاد کرد و گفت که آن را لغو خواهد کرد و در موارد دیگر از مذاکره مجدد در مورد محتوای آن سخن گفت. هنوز مشخص نیست که رویکرد دولت آینده نسبت به این سند چه خواهد بود. هفته گذشته، جیمز ماتیس، فرد مورد نظر او برای تصدی سمت وزارت دفاع، گفت که اگر به این سمت منصوب شود، از برجام حمایت خواهد کرد. وی در جلسه رسیدگی مجلس سنا به انتصاب خود گفت: “وقتی آمریکا قولی می‌دهد، به آن عمل می‌کند و ما باید طبق قول خود عمل و با متحدان خود همکاری کنیم.”بی بی سی