بنگلادش، دیکتاتور دیگری گریخت! سینا پدرام

مندرج در ژورنال شماره ۸۰۲ (لینک به فایل پی دی اف نشریه ژورنال برای پیاده کردن روی تلفن همراه)

شیخ حسینه نخست‌وزیر بنگلادش، که بی‌بی‌سی از او به‌عنوان “نماد دمکراسی که دیکتاتور شد” نام می‌برد، پس از هفته‌ها اعتراضات که به شورش‌هایی مرگبار در سراسر کشور انجامید، استعفا داد و کشور را ترک کرد. گزارش‌ها حاکی است که او روز دوشنبه ۵ اوت، ۱۵ مرداد و هم‌زمان با یورش هزاران تن از معترضان به اقامتگاه او در داکا، پایتخت بنگلادش، به هند گریخت.

یک پایان “غیره منتظره” دیگر باعث شد تا ژورنالیست‌ها و سیاستمداران جریان اصلی کشورهای مختلف انگشت‌به‌دهان “دلایل” سقوط دولت بنگلادش و “خصوصیات” دیکتاتورمآبانه شیخ حسینه را مورد بررسی قرار بدهند. بار دیگر خیابان‌ها سیاست را تعیین کردند.

بنگلادش، تحت حاکمیت شیخ حسینه نزدیک به بیست سال به “بهشت موعود” سرمایه‌گذاری‌های عظیم تبدیل شده بود، با رشد میانگین ۶ درصدی در سال. بنگلادش گوی رقابت در میان کشورهای آسیای جنوبی را ربوده بود. دولت شیخ حسینه و هیئت حاکمه بنگلادش با فشارهای گوناگون سیاسی و امنیتی و با زندان و حذف فیزیکی فعالین کارگری و سیاسی، ژورنالیست‌ها و آزادیخواهان “آرامش و ثبات” سیاسی دلخواه بانک جهانی و سرمایه‌داران میلیاردر را تثبیت کرده بودند.

خصوصاً در ٢٠ سال گذشته، شکاف عمیق طبقاتی یکی از بارزترین و زننده‌ترین تصاویری است که می‌توان از بنگلادش به دست داد. مانند بسیاری از کشورها، مواهب ” رشد عظیم اقتصادی” در اختیار سرمایه داران یک درصدی جامعه قرار گرفت و ٩٩ درصد جامعه در منجلاب “بهشت موعود سرمایه داری” دست و پا زدند.

انقلابات با تمامی اختلاف‌هایی که در شکل و روش اعتراضی آنان دیده می‌شود، در یک واقعیت با هم مشترک به نظر می‌رسند، آزادکردن پتانسیل عظیم نیروهای اجتماعی در یک فرجه زمانی تاریخاً کوتاه. انقلاب نظم کهن را به مصاف می‌کشد و آرزوها و مطالبات نیروهای انقلابی جامعه را در چشم به هم‌زدنی در مقابل کل طبقات اجتماعی قرار می‌دهد.

آنچه در تحولات بنگلادش نیز بار دیگر اثبات شد این واقعیت است که برای حفظ مناسبات استثمارگرانه، پرده دمکراسی کنار می‌رود و دیکتاتورها به صحنه می‌آیند. تنها سرنگونی طبقه سرمایه‌دار و لغو نظام بردگی مزدی و به‌قدرت‌رسیدن مستقیم توده‌های مردم ضامن آزادی و برابری اجتماعی است. تحولات جاری بنگلادش یک نقطه عطف در تاریخ این کشور محسوب خواهد شد. جهان بار دیگر شاهد یورش “هیچ بودگان” برای دخالت در سیاست و تعیین آینده خود است.