روزنه rowzane خبری – تحلیلی
احزاب و جریانات اسلامی قومی در حکومت عراق امیدوار بودند که بعد از انتخابات پارلمانی اکتبر ۲۰۲۱ و بعد از گذشت ده ماه از آن، طبق روال همیشگی با تقسیم پست های حکومتی و کرسی های پارلمان برای غارت هستی مردم تکیه زنند. بعد از اینکه نمایندگان جریان مقتدی صدر برای تعیین رئیس جمهور، نخست وزیر و کابینه دولت حد نصاب لازم را با جریانات سنی و حزب دمکرات کردستان عراق بدست نیاوردند بطور دسته جمعی از پارلمان استعفا دادند و تعیین رئيس جمهور، نخست وزیر و کابینه دولت را به جناحهای رقیب سپردند. اما این یک تاکتیک برای تشدید اختلافات در میان آنها و به شکست کشاندنشان بود. احزاب و گروههای ائتلافی در”چهارچوب هماهنگی” علاوه بر اینکه اختلافات عمیقی در میان خود دارند در عین حال به این واقف بودند که بدون رضایت جریان مقتدی صدر آنان قادر به پیش برد پروسه تعیین نخست وزیر، رئیس جمهور و کابینه دولت نخواهند شد.
بعد از اینکه ائتلاف”چهارچوب هماهنگی”، محمد الشیاع سودانی را به عنوان نامزد پست نخست وزیری معرفی کرد، مقتدی صدر در مخالفت با آن هواداران خود را تشویق کرد که وارد منطقه سبز بغداد شده و کنترل پارلمان را در اختیار بگیرند. در واکنش به اشغال پارلمان از سوی نیروهای جریان صدر، ائتلاف چارچوب هماهنگی نیز به طرفداران خود پیام داد که برای تقابل با نیروهای صدر به میدان بیایند. خزعلی از افراد ائتلاف به نیروهایش دستور داد که وارد این کارزار نشوند و متعاقبا نوری مالکی و دیگر سران ائتلاف نیروهایشان را از منطقه خارج کردند. این مانورها در اصل نمایش قدرتی از سوی طرفهای درگیر بود.
در آخرین تحول پیرامون این صف آرایی، مقتدی صدر از هوادارن خود خواست محوطه پارلمان را ترک کنند و فعلا در اطراف آن حضور داشته باشند. او به طرفداران خود پیام داده است که روز جمعه پنجم اوت با برگزاری نماز در اطراف محوطه پارلمان همچنان حضور داشته باشند. از سوی دیگر نچیروان بارزانی رئیس حکومت اقلیم کردستان پیشتر از سران گروههای درگیر خواسته بود که برای حل این بحران به اربیل بروند و اختلافات خود را بر سر میز مذاکره حل کنند.
روز چهارشنبه سوم اوت مقتدی صدر در یک پیام تلویزیونی هدف جریان خود از این مانور را اینگونه بیان کرد: “من برای خدا، دین و مملکت تلاش میکنم و در مقابل مردم و کشور آماده فدا کردن جان خود هستم. انجام اصلاحات امر من است و فاسدان باید از پارلمان و حکومت کنار بروند. به شیوه ای دمکراتیک باید انتخابات پارلمانی مجدد و پیش از موعد برگزار شود و ما خواهان اصلاحات هستیم. باید تا رسیدن به این خواست ها تحصن همچنان در اطراف پارلمان ادامه داشته باشد”.
در حال حاضر حدود نزدیک به چهار هزار نیروی مسلح حکومتی در اطراف پارلمان مستقر هستند و عملا از طرفداران صدر حمایت می کنند. علاوه بر این نیروهای مسلح جریان صدر بنام “سرایا سلام” نیز در اطراف پارلمان مستقر هستند و بنا به فراخوان صدر طرفداران او از شهرهای دیگر، نجف، کربلا و کوت به بغداد آمده و به جمع تجمع کنندگان پیوسته اند.
در تحولی دیگر روز چهارشنبه وزیر امنیت عراق با سفیر آمریکا ملاقاتی انجام داده و در رابطه با اوضاع بحرانی عراق با او گفتگو کرده است.
مسئله قابل توجه دیگر این است که خانواده زندانیان سیاسی که از مقطع انقلاب اکتبر ۲۰۱۹ در زندان بسر می برند، در میان جمعیت و ظاهرا در حمایت از مقتدی صدر حضور پیدا کرده و خواهان آزادی فرزندانشان از زندان هستند. آنچه که بیشتر از هر چیزی در این نمایش و عرض اندام صدر و رقیبان او در ائتلاف “چهارچوب هماهنگی” مشاهده میشود، انزوای بیشتر نیروهای این ائتلاف و موج نارضایتی علیه حضور جمهوری اسلامی در عراق است. در روزهای اخیر فایل صوتی جلسه ای محرمانه با شرکت گروههای این ائتلاف منتشر شد که در آن نوری مالکی و برخی دیگر از سران این ائتلاف مواضع دوگانه ای در مقابل نیروهای رژیم اسلامی اتخاذ کرده اند. در این فایل صوتی از عدم مشروعیت جریان دست ساز حشد الشعبی وابسته به رژیم اسلامی سخن به میان آمده است. این در حالی است که مفتدی صدر از انحلال حشد الشعبی و ادغام آن در ارتش عراق سخن به میان آورده بود.
بن بست و بحرانی که این روزها و بویژه از ده ما قبل به این سو بعد از انتخابات پارلمانی در عراق ایجاد شده است، ریشه در حرکت انقلابی مردم عراق در سال ۲۰۱۹ دارد که به انقلاب اکتبر معروف است. در جریان اعتراضات و تجمعات میلیونی مردم عراق در اکتبر ۲۰۱۹، مردم عراق سه خواست محوری را در شعارهایشان به میدان آوردند. یکم خواهان خروج تمام نیروها و دارودسته های رژیم اسلامی ایران از عراق شدند، دوم خواستار انحلال پارلمان و برقراری حکومتی سکولار و غیر دینی شدند و سوم بر تامین رفاه، امنیت و حقوق برابر شهروندان پای فشردند. در جریان حرکت انقلابی مردم عراق در اکتبر ۲۰۱۹ که چندین ماه ادامه داشت و سپس به دلیل شیوع ویروس کرونا بتدریج فروکش کرد، جریان مقتدی صدر نیز از سوی مردم انقلابی عراق مورد تعرض و حمله قرار داشت و در کربلا، نجف، بغداد و چند شهر دیگر همزمان با به آتش کشیدن مراکز و کنسولگری های رژیم اسلامی دفاتر جریان صدر را نیز تظاهرکنندگان به آتش کشیدند.
بعد از انتخابات پارلمانی اکتبر ۲۰۲۱ که جریان صدر بیشترین کرسی های پارلمان را با شرکت تنها ۳۰ درصد از رای دهندگان بدست آورد، این جریان جان تازه ای گرفت. جریان صدر از یک سو با تلاش برای سوار شدن بر خشم و اعتراض مردم علیه حضور رژیم اسلامی در عراق و از سوی دیگر بی اعتبار شدن جریانات طرفدار رژیم اسلامی در این کشور، تلاش می کند موقعیت خود در حکومت عراق را محکم کند.
مقتدی صدر با بکار بردن واژه هایی چون “دمکراسی، “ملت عراق”، “انجام اصلاحات” “ملی گرایی” و غیره، تلاش می کند چهره ای میانه رو در قامت ناسیونالیسم عراقی که گویا علیه فساد است به خود بگیرد. تکرار مکرر این عبارات تا حدی سبب شده که بخش متوهم جامعه عراق را نیز بدرجه ای به دنبال خود روان کند.
روند اوضاع و تحولات در عراق قابل پیش بینی نیست اما شواهد امر نشان می دهد که نفوذ و پایگاه رژیم اسلامی در عراق نه تنها از بین رفته است بلکه احزاب و گروههای متشکل در ائتلاف “چهارچوب هماهنگی” نیز اختلافات زیادی با هم دارند. و عملا در میان آنها شکاف ایجاد شده. تمام احزاب و نیروهای پارلمانی شیعی در عراق این را به خوبی می دانند تا زمانیکه عوامل و نهادهای سیاسی و نظامی رژیم اسلامی در عراق حضور داشته باشند، نمی توان از کمترین ثبات و آرامش در عراق سخن گفت.
مقتدی صدر با تکیه بر تقابل با حضور رژیم اسلامی در عراق، تا حدی توانسته است موقعیت برتری نسبت به دیگر احزاب و نیروهای پارلمانی بدست آورد. همسویی ارتش و نیروهای مسلح از طرفداران صدر، مواضع میانی و بینابینی احزاب بیرون از “چارچوب هماهنگی” و حتی سمپاتی برخی از احزاب درون ائتلاف چهارچوب هماهنگی نظیر خزعلی و سیستانی از صدر و از سوی دیگر سیاست آمریکا در قبال این اوضاع همگی گواه بر این دارد که حکومت اسلامی در عراق در وضعیت شکننده ای قرار گرفته و نیروهای زیادی تلاش میکنند بطور کلی این حکومت و وابستگانش خنثی و بتدریج از عراق بیرون رانده شوند. اکنون جریان صدر با نمایش قدرت در خیابان و تصرف پارلمان عراق اعتماد بنفس بیشتری پیدا کرده و نه تنها حاضر به هیچ گفتگویی با ائتلاف چهارچوب هماهنگی نیست بلکه خواهان انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات مجدد و زودرس میباشد. با توجه به اوضاع و تحولات کنونی، اگر پارلمان منحل شود و انتخابات مجدد صورت بگیرد، جریان صدر به احتمال زیاد موقعیت مناسب تری از شرایط کنونی با بیشتر از ۷۳ کرسی کنونی در پارلمان بدست خواهد آورد و می تواند ادعا کند که قانونا و رسما یکه تاز حاکمیت در عراق خواهد بود.
در رابطه با انتخابات پارلمانی زودرس نیز جریان نوری مالکی در ائتلاف چهارچوب هماهنگی اعلام کرده است که در نشست این ائتلاف در رابطه با آن نظر و تصمیم خود را اعلام خواهند کرد. بنا به آخرین خبرها بخش زیادی از ائتلاف چارچوب هماهنگی از جمله نوری مالکی گفته اند اگر قرار باشد انتخابات پارلمانی مجدد اوضاع را آرام و به این تنشها پایان دهد آماده پذیرش آن هستند. تصمیم چارچوب هماهنگی و اظهارات نوری مالکی گویای ضعف و عقب نشینی آنان و تشتت و چند دستگی در این ائتلاف است. این یعنی ضربه ای دیگر به موقعیت رژیم اسلامی در عراق.
مبارزه مردم عراق برای برقراری جامعه ای آزاد، برابر و حاکمیتی سکولار و غیر دینی که پاسخگوی رفاه، امنیت و سعادت مردم عراق باشد روی تمام جریانات قومی و مذهبی فشار گذاشته است و بدون شک مجددا سر بلند خواهد کرد. جریان اسلامی مقتدی صدر فعلا بدرجه ای بر موج نارضایتی مردم سوار شده است. با کاهش بحران و بن بست در میان احزاب و نیروهای حاکم بر عراق، با برگزاری انتخابات پارلمانی زودرس دیگر و با اندکی متعارف شدن اوضاع پر التهاب کنونی، بی تردید خواستهای انقلاب اکتبر مجددا به میدان خواهد آمد که از جریان صدر گرفته تا دیگر دستجات فاسد و اسلامی کنونی ربطی به آن ندارند.
