تجارت ایران، روسیه و چین با رمز ارزها کلید می‌خورد. تلاش جمهوری اسلامی برای دور زدن تحریمها

روزنامه شرق:تجارت ایران، روسیه و چین با رمزارزها کلید می‌خورد؛ این خبر را علیرضا پیمان‌پاک، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت به «شرق» می‌دهد و تأکید می‌کند که در دو سال گذشته چیزی حدود پنج میلیارد دلار از تجارت ایران به شیوه تهاتر انجام شده است.‌بخش هایی ازمصاحبه برگرفته از روزنامه شرق

‌چه حجمی از تجارت ایران به شیوه تهاتر کالا انجام می‌شود؟

در دو سال گذشته چیزی حدود ۵ میلیارد دلار از تجارت ایران به صورت تهاتر انجام شده و در حال حاضر اتاق تهاتر در سازمان توسعه تجارت شکل گرفته است و فرایندهای تهاتر در این اتاق بررسی می‌شود.

‌اتاق تهاتر با فرض تداوم تحریم‌ها شکل گرفته است؟

خیر، تهاتر یک روش رایج تجاری در دنیاست و تقریبا می‌شود گفت حدودا 30 درصد تجارت دنیا با عملیات تهاتر انجام می‌شود و اصلا ربطی هم به موضوع تحریم ندارد. همین الان چینی‌ها مشغول ساخت شهر تهاتر هستند و در ترکیه هم تهاتر انجام می‌شود.در پاکستان هم در یکی دو ماه گذشته انجام تهاتر مصوب شد و کشورهای مختلف دیگر هم روی عملیات تهاتر دارند کار می‌کنند.تهاتر کالا به کالا چند ویژگی دارد؛ یکی برای ما که تحریمی هستیم، مسائل مالی و پرداختی‌مان را حل می‌کند. دیگر اینکه عملیات تهاتر خودش باعث توسعه بازار می‌شود و شرکای تجاری خارجی به نوعی بازاریاب کالای ایرانی می‌شوند.در همین زمینه ما آمدیم یک‌سری توافقات و قراردادهایی با برخی کشورهای منطقه تعریف کردیم و سازوکار مشخص تهاتری ایجاد کردیم تا عملیات تهاتر را سرعت بدهیم و بهینه کنیم.

‌سوال: فکر می‌کنید برای یک کشور در شرایط تحریم، تهاتر چقدر صرفه دارد؟

اعتقاد دارم که تهاتر یکی از سالم‌ترین شیوه‌های مبادله تجاری است. ببینید! شما وقتی می‌آمدید ارز ۴۲۰۰ تومانی را به شرکت واردکننده می‌دادید طرف می‌آمد بیش‌بود (نوعی گران‌نمایی در فرایند تجاری) می‌زد؛ یعنی اینکه قیمت گندم در بازار جهان ۳۰۰ دلار است اما در اینجا قیمت ۳۵۰ دلار اظهار می‌شد.خب اینجا یک عددی همیشه بیش‌بود زده می‌شد و این بیش‌بود در جیب واردکننده می‌رفت اما وقتی ارز آزاد شود، دیگر بیش‌بود خیلی معنا ندارد. نکته دوم اینکه در تهاتر هم وقتی شما کالا می‌دهید و کالا می‌گیرید، به ازای ارزش کالا که وزنی است، باز اینجا بیش‌بود خیلی معنا ندارد و به نظر من اتفاقا تهاتر کالا به کالا می‌تواند فساد را تا حدی مهار کند.

سوال، دوباره می‌پرسم در شرایط تحریم مبادله کالا به کالا به زیان منافع ملی نیست؟

ببینید! واقعیت امر این است که ما همه چیز را به مذاکرات با یک‌سری مجموعه‌ها گره زده بودیم. این را هم به جامعه تجاری‌مان تلقین کرده بودیم که آقا! اگر مثلا ما در برجام به توافق نرسیم، هیچ کس با ما کار نمی‌کند! ببینید! اگر ما توافق بکنیم، قطعا ارتباطات تجاری رشد می‌کند و کسی هم روی این بحثی ندارد. وقتی کانال‌های مالی شما باز شود، شما با یک دکمه اینتر پولت را جابه‌جا می‌کنید. الان شما باید بروید تهاتر کنید، باید بروید در حوزه صرافی تبدیل کنید و با یک‌سری دشواری‌ها باید این کار را انجام دهید. اما راه بسته نبود؛ منتها نباید به تقلب‌ها و سوءاستفاده‌ها در شرایط تحریم چشم بست. متأسفانه از این مسائل کمتر صحبت می‌شود که در گذشته آیا تاجر ما درخواست کالای مرغوب را داشته و چینی‌ها آن کالای مرغوب را نمی‌دادند یا منفعت تجار ایجاب می‌کرده که کالای ارزان‌تر را بیاورد و از بهانه تحریم بیشترین کاسبی را کند؟! درواقع بحث انتخاب کالا در تهاتر بسیار مهم است. همه جای دنیا بحث تهاتر براساس برد-برد است.

مثلا الان مگر ما در شرایط تحریم نیستیم؟! جالب است که بدانید در همین شرایط تحریم و سال گذشته تجارت ایران با اتحادیه اروپا رشد قابل‌توجهی داشته است و از نظر وزنی تجارت ایران به اتحادیه اروپا در سال ۱۴۰۰ معادل 90 درصد و از نظر ارزش 48 درصد افزایش داشته است. در سال ۱۴۰۰ ایران معادل 825 میلیون دلار کالا به اتحادیه اروپا صادر کرده. این در حالی است که در سال ۹۹ حدود ۵۹۰ میلیارد دلار صادرات به اتحادیه اروپا انجام شده بود. در آمار سه‌ماهه بهار امسال هم رشد صادرات به اتحادیه اروپا تداوم داشته است.

چقدر از ظرفیت رمزارزها برای دور‌زدن تحریم‌ها استفاده شده است؟

این تجارت دیجیتال که عمدتا برای بحث‌های تجارت‌های خرد و متوسط است؛ یعنی در فضای تجارت و کالاهای بزرگ هنوز خیلی جا نیفتاده است. ما از همان ابتدایی که کار را شروع کردیم، روی بحث پلتفرم‌هایی (نه استفاده از ارزهای دیجیتال) بحث بازاریابی‌های مبتنی ‌بر سیستم‌های نرم‌افزاری و قراردادهای هوشمند یعنی روی smart contractها متمرکز شدیم و الحمدلله الان هم پیاده‌سازی شده است. یک بحث اعتبارسنجی هم روی سایت سازمان توسعه تجارت برای ورود به این سامانه‌ها گذاشتیم؛ یعنی طرف وارد می‌شود و از یک پلتفرم B to B یا B to C استفاده می‌کند و مثلا به کشور مقصدش وصل می‌شود. اینجا می‌تواند محصولش را اعلام کند و آنجا عرضه‌کننده ببیند و روی بستر مثلا اتریوم روی بستر بلاک‌چین بیاید و بیاید اینجا یک قرارداد هوشمند منعقد کند و ذیل قرارداد هوشمند حالا بیاید آنجا رمزارزی را دریافت کند که این رمزارز می‌تواند برای واردات مورد استفاده قرار بگیرد؛ یعنی نمی‌تواند بیاید داخل. همان‌جا این مبادله می‌شود. ما ساز‌و‌کاری در این فرایند چیدیم و تقریبا 99 درصد آن برای تجارت‌های خرد و متوسط است؛ چون همین پلتفرم‌های بازاریابی و پلتفرم‌های B to B و B to C عمدتا روی این محصولات مثل صنایع غذایی، لوازم خانگی، محصولات پوشاک، کفش و اینها نمی‌آیند؛ مثلا در حوزه تجارت نفت یا پتروشیمی کار بکنند.

‌ به طور مشخص الان چه حجم از تجارت ایران با رمزارزها انجام می‌شود؟

الان که ما رسما استفاده نکردیم. ما سازوکار را پیاده کردیم و دو، سه هفته است که مرحله اعتبارسنجی آن را شروع کرده‌ایم؛ یعنی افراد به‌عنوان تجاری که می‌خواهند از اینها استفاده کنند، بیایند اعتبارسنجی شوند و بعد وصل شوند. ما تقریبا در چهار، پنج کشور مختلف که مثلا یکی از آنها چین و دیگری روسیه است، برای تجارت با رمزارزها اعلام آمادگی کردیم و عمده مذاکرات هم برای کالاهای مصرفی است؛ یعنی کالاهایی مانند گیاهان دارویی و در روسیه برای پوشاک و کفش و صنایع غذایی مذاکره کرده‌ایم. در چین روی محصولات پایین‌دستی صنایع و محصولاتی مانند خشکبار گفت‌وگوها انجام شده است.