روزنه rowzane خبری – تحلیلی
موضوع معرفی ۱۹ وزیر پیشنهادی پزشکیان برای گرفتن رأی اعتماد از مجلس این روزها مهم‌ترین محور اختلافات و کشمکش‌های باندهای حکومتی است. مخالفان وزرای پیشنهادی، پزشکیان را متهم به خیانت کرده و معتقدند پزشکیان به “رأی مردم” در انتخابات اهمیتی نداده بیشتر منافع بیت رهبری و سپاه و یا آنچه که خامنه‌ای آن را”دولت وفاق ملی”می‌نامد، تسلیم شده است. هفته گذشته رسانه‌های حکومتی به نقل از ظریف که ریاست کمیته راهبردی معرفی وزرا را به عهده داشت، در گزارشی نوشتند: از ۱۹ وزیر پیشنهادی “کمیته راهبردی”فقط سه وزیر در لیست پیشنهادی این کمیته بود. بقیه چهره‌های بی‌نام و بخشاً بدون وابستگی جناحی به دو باند اصلی حکومت، و اکثرا از حامیان بیت رهبری و چهره‌های امنیتی نظام می‌باشند.
همین موضوع نارضایتی و گلایه‌های چهره‌های شاخص باندهای اصلاح‌طلبان و اعتدالیون را به دنبال داشت. جریان اصول‌گرا که سهم بیشتری در ترکیب کابینه جدید دارد، ابراز رضایت نسبی کرده و شروع به تعریف و تمجید از پزشکیان کرده است. در این میان ناراضیان کابینه چهاردهم بیشتر از طیف‌های اصلاح‌طلبان حکومتی و اعتدالیون هستند که انتظارات دیگری از پزشکیان داشتند. اینها با واردشدن به انتخابات به حمایت از پزشکیان پرداخته و وی را تنها امید “نجات ایران”، بخوان نجات جمهوری اسلامی از”حکمرانی غلط فردی و امنیتی” مورد ادعایشان می‌دانسته و این موضوع را بزرگ‌ترین مشکلکل نظام، به‌ویژه قهر مردم با انتخابات ارزیابی کرده و امیدوار بودند پزشکیان این “هسته سخت قدرت”حول بیت رهبری و سپاه را حداقل محدود کرده و دوباره ناراضیان حکومتی را در دولت و پست و مقام وارد نماید کاری که از نظر این باندها اتفاق نیفتاد.
چهره‌های شاخص ناراضیان درون حکومتی دولت پزشکیان معتقدند که وی اینها رابه بازی نگرفت و با همدستی خامنه‌ای رأی مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری را به نفع بیت رهبری مصادره کرد و حالا دست اینها به جایی بند نیست و خامنه‌ای موفق شد مهندسی انتخاب اعضای کابینه چهاردهم را با پزشکیان، آنطوریکه مورد نظرشان بود، به‌پیش ببرند. ماجرای استعفای ظریف فقط یک نمونه بسیار کوچک آغاز و اوج‌گرفتن کشمکش‌های باندهای حکومتی حول انتخاب وزرای دولت پزشکیان است که نشان می‌دهد بحران و اختلافات باندهای حکومتی چقدر عمیق و به این اعتبار کل نظام چقدر شکننده‌تر شده است.گلایه‌ها و انتقادات این باندهاو چهره‌های شاخص شان از روش و شیوه پزشکیان درانتخاب وزرا ادامه دارد. شاید بد نباشدنگاهی کوتاه به اخبار و گزارشات رسانه‌های حکومتی درباره ترکیب و جایگاه دولت چهاردهم کرده تا تصویر روشنی از آنچه در پروسه معرفی وزرا شروع شده و هنوز ادامه دارد، به دست بیاید.برخی رسانه‌های حکومتی این اخبار را منتشر کرده‌اند:
*پزشکیان اولین رئیس‌جمهور رژیم است که به‌صورت رسمی برای انتخابوزرا از نهادهای نظارتی و اطلاعاتی نظام و شخص خامنه‌ایاستعلام کرده است. در دوره‌های قبل هم این کار در شکل دیگری صورت می‌گرفت که زیاد به بیرون درز نمی‌کرد و اختلافات بسته می‌ماند، موضوعی که یک محور جدی اختلافات ناراضیان درونی حکومت، از طیف‌های مختلف شده و اینهامصادره رأی مردم به پزشکیان را به نفع بیت رهبری و سپاه می‌دانند.
*بر اساس اخبار و گزارشات منتشر شده در رسانه‌های حکومتی به نقل از ظریف، از ۱۹ وزیر پیشنهادی “کمیته راهبردی انتخاب وزرا” فقط سه وزیر در لیست پیشنهاد این کمیته بودند.
* رسانه‌هایاصلاح‌طلب نوشتند به‌استثنای چند وزیر پیشنهادی که روی آنهاکلنظام توافق داشت،هفت نفر از افراد معرفی‌شده به هیچ جناح سیاسی تعلقی نداشته، و ۷ وزیر پیشنهادی وابسته به باندهایاصلاح‌طلب،اصول‌گرایمیانه و اعتدالیون هستند.
* ازمیان این تعداد،۱۱وزیر پیشنهادی پزشکیان، در دولت‌های رئیسی روحانی یا وزیر بودند یا معاون وزیر.
*در مورد آن پنج وزیری که برخی باندهای حکومتی می‌گویند در دایره اصلاح‌طلبان قرار دارند، نزدیکی اینها به جریانات راست و محافظه‌کار سنتی و باند کارگزاران وبیت رهبری بیشتر است تا خود باند اصلاح‌طلبان.
* بانداعتدالی‌ها هم سه سهمیه در کابینه پزشکیان دارند که هیچیک جزو چهره‌های اصلی این جریان نیستند. باندهای اصول‌گرایانهم سه پست وزارت دارند.
* برخی تحلیلگران حکومتی معتقدند کهدولت وکابینه پزشکیان ترکیبیاز دولت روحانی و دولت رئیسی البته با مشورت با خامنه‌ای و سپاه است و همهوزرای پیشنهادی خط‌قرمزهایخامنه‌ایو نظام را همیشه رعایتمی‌کرده‌اند.
* دفاعرسانه‌های حکومتی چون تسنیم، کیهان، بیت خمینی و جماران‌نشین‌ها از وزرای پیشنهادی پزشکیان نشان می‌دهد که شعار”دولت وحدت ملی پزشکیان” با مهندسی خامنه‌ای تبدیل به دولت “وفاق ملی موردنظرخامنه‌ای” بدون وابستگی به دو جناح اصلی نظام، و بیشتر امنیتی و موردنظرخامنه‌ای و سپاه و شخص پزشکیان شده است.
*کیهان نوشت:در میان وزرایمعرفی‌شده به مجلس علاوهبر اشخاصی که کارنامه قابل دفاعی دارند، افرادی با سابقه فتنه‌گری دیده می‌شوند. مسئله‌ای که خط‌قرمز نظام است. ازاین‌رو، مجلس شورای اسلامی می‌بایست از اعتماد به فتنه‌گرانی که در آستانه نفوذ به دولت هستند، پرهیز کند.
*در تازه‌ترینتلاش‌های جریانات اصلاح‌طلب حکومتی برای ایجاد امید در بین این باندها و رفع نگرانی‌هایشان درمورد انتخاب وزرای دولت پزشکیان، خاتمی این هفته گفت: “اصلاح‌طلبان و همه خیرخواهان کشور و ملت نباید مواضع اصولی خود را برای اصلاح رویه‌های غلط حکمرانی از یاد ببرند. دولت وفاق ملی و وحدت هم رویکرد خوبی است، ولی ۵۰ درصدی که در انتخابات شرکت نکردند و چندین میلیون‌نفری که عمدتاً از ترس اینکه زمام امور بهدست جریانی نامطلوب برای مصالح ملی و امنیت و توسعه کشور بیفتد، به ایشان رأی دادند، باید در امر وفاق و وحدت موردنظر جدّی باشند؛ نه فقط گروه‌ها و جریان‌های خاصی که پایگاه محدودی در متن جامعه دارند. وفاق ملی، ائتلاف سیاسی نیست، توجه همگانی به خواست ملت، برای تغییر و اصلاح امور است. برای پیش‌برد آن حاکمیت و همه جریان‌های سیاسی باید عملاً از این راهبرد حمایت کنند.”
ایناخبار و گزارشات نشان می‌دهد که موضوع ترکیب کابینه چهاردهم هنوز که هنوز است یک محور مهم نارضایتی و اختلافات جدی گرایشات مختلف در درون حکومت است. در کنار این موضوع، مسئله گرفتن رأی اعتماد از مجلس برای کابینه چالش مهم دیگر پزشکیان و خامنه‌ایازیک‌طرف و ناراضیان این وضعیت از طرف دیگر است. رابطه مجلس و دولت‌ها همیشه فراز و نشیب‌های زیادی داشتهو در برهه‌هاییعملاً علیه همدیگر صف‌بندیکرده‌اند که نهایتاً با دخالت خامنه‌ای فتیله اختلافات این دو نهاد مهم حکومت را حاشیه‌ای کرده است.
دردو دوره گذشته که مجلس عمدتاً در اختیار اصول‌گرایان و بیت رهبری و سپاه و بسیج بود، اختلافات و درگیری‌هایباندی و جناحی نسبتاً کمتر بود و اختلافاتدولت و مجلس راسریعاًرفع‌ورجوعمی‌کردند. اما این دوره و بعد از انقلاب زن زندگی آزادی که شکاف‌ها و اختلافات درکل حکومت، ازجمله ترکیب مجلس فعلی بسیار جدی‌تر شده استو علی‌رغم اینکه اکثریت مجلس در دست باند اصول‌گرایان است، ولی ترکیب اصول‌گرایان در مجلسبه‌ویژه دردوره انتخابات ریاست‌جمهوری، دچار شکاف و چنددستگیجدی‌تری شد. ماجرای کاندیداتوریپورمحمدی، جلیلی و قالیباف درهم‌ریختگی صفوف این جریان رابه نمایش گذاشت که حاضر نشدند سر یک کاندید به توافق برسند که نتیجه‌اش را دیدیم. خامنه‌ای هماین وضعیت را دید و دستشآمد که ترکیب مجلس فعلیالزاماًهم‌خطو همسو با بیت رهبری نیست و بسیاری از چهره‌های شاخص این جریان در مجلس با خامنه‌ای زاویه دارند.در بیرون مجلس هم چهره‌های مهم این جریان اساساً توسط بیت رهبریو خامنه‌ایدر چند سال گذشته مدام بهحاشیه رانده شده و مقام و مسئولیت‌های مهم زیادی ندارند.
عمله‌واکرهو دارودسته‌هایچهره‌های شاخص اصول‌گرایان کنار گذاشته شدهاز صفوف حکومت، اما در جریان انتخابات مجلس وارد مجلس شدند و چندین فراکسیون و دارودسته دارند که خیلی‌هایشان با خامنه‌ای زاویه دارند. الان اینمجلس با این ترکیب قرار است رأی اعتماد به کابینه پزشکیان و خامنه‌ای بدهد.
در روزهای آینده دولت پزشکیان و خامنه‌ایایستگاه مهم پر مخاطره‌ای از منظر تشدید اختلافات دو نهاد مهم حکومت، مجلس و دولت، در پیش رو دارند که یک‌بار دیگر جنگ و دعوای مجلس با دولت پیشنهادی پزشکیان و خامنه‌ای را تشدید خواهد کرد. موضوع رأی اعتماد مجلس به وزرای معرفی شده کابینه چهاردهم. پزشکیان و خامنه‌ایرأی اعتماد مجلس به اکثر وزرایپیشنهادی‌شان را حدس می‌زنند. پشت پرده زدوبندها و باندبازی‌ها در این زمینه ادامه دارد.بیت رهبری و سپاه هم با گزینش‌کردنوزرایپیشنهادی‌شان در دولت چهاردهم، در تلاش‌اند باندهای اصول‌گرای مجلس را که اکثریت را دارند، برای دادن رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی به خط کرده و توافقپزشکیان و خامنه‌ای رابه‌پیش برده و به دولت رأی اعتماد بدهند.البتهبه‌احتمال‌قوی با کمی نق‌زدن و درخواست تغییر و جایگزینی بعضی مهره‌های پیشنهادی دولت و واردکردن برخی ملاحظات مجلسی‌ها. کل تلاش خامنه‌ای،پزشکیان و حتی برخی چهره‌هایظاهراً ناراضی از این وضعیت معطوف گرفتن رأی اعتماد مجلس برای دولت شده است.
اما درپس همه این کشمکش‌ها و اختلافات درونی، پروژه “یکدست کردن حکومت” با تلاش خامنه‌ای و کل “عقلاینظامش”، به‌ویژه بعد از انتخاباتریاست‌جمهوری، معرفی وزرا و رأی اعتماد مجلس به دولت، عملاًشکست‌خورده است. آنچه که خامنه‌ایاز آن به‌عنوان “ایجاد امید” و تشکیل “دولت وفاق ملی”اسم می‌برد،نتیجه‌ایبه‌غیرازبی‌افقی، تشدید اختلافات عمیق حکومتی، بالاگرفتن جنگ و دعواهای باندهای حکومتی و در یک‌کلامدرهم‌ریختگی و بلبشوی بیشتر در صفوف حکومتیان به دنبال نداشته است. جمهوری اسلامی بعد از ضربات کوبنده انقلاب زن زندگی آزادی، هر روز شاهد بحران‌های بیشتر بوده و هر لحظه اختلافات درونی‌اش حادتر شده، ضعیف‌تر و شکننده‌تر و بی‌افق‌تر از هر دوره‌ای شده است. بحران حکومتی و تشدید دعواهای درونی حکومت در کنارمهم‌ترین خطر برای کل نظام، بازگشت دوباره اعتراضات ضد حکومتی، اوضاع حکومت را درهم‌ریخته‌تر کرده و ضربه‌پذیرتراز هر زمانی کرده است. دولت پزشکیان و خامنه‌ای هم نخواهد توانست راه‌حلی برای برون‌رفت از این وضعیت ارائه بدهند. ترس و وحشت حکومت از اعتراضات ضد حکومتی مردمی که در کمین نظامنشسته‌اند و هر لحظه ممکن است وارد صحنه شده و کل بساط بازی باندهای حکومتی را درهم بریزند، واقعی است. پاسخ حکومت مثل همیشهبرای برون‌رفتاز این وضعیت بحرانی و بی‌افقی کل نظام، تشدید سرکوب، اعدام و دستگیری برای مقابله با اعتراضات مردم است. اما یک نکته در این میان مسلم است. مردم جمهوری اسلامی را نمی‌خواهندو برای به زیر کشیدنش بارها برخاسته‌اند. بازگشت دوباره اعتراضات و خیز برداشتن مبارزات سراسری و متحد و سازمان‌یافتهبرای سرنگونی جمهوری اسلامی، امری محتوم است. در این شکی نیست.
۱۶ اوت ۲۰۲۴
