روزنه rowzane خبری – تحلیلی
در گفت‌وگو با رویداد۲۴ بررسی شد؛تقسیم بودجه آموزشی سال ۹۹ برای ژن‌های خوب/ عضو کانون صنفی معلمان: دولت به صورت هدفمند مدارس دولتی را تضعیف می‌کند
تغییر سیاست دولت و وزیر آموزش و پرورش از عدم خصوصی سازی مدارس تا حمایت از مدارس دولتی که طی ۳ ماه انجام شده و در لایحه بودجه نیز خود را نشان داد بیانگر آن است که اصل ۳۰ قانون اساسی رفته رفته رنگ باخته و آموزش و پرورش رایگان و با کیفیت تنها مختص گروه‌های برخوردار جامعه است.
حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که «حمایت از مدارس غیردولتی» سیاست آموزش و پرورش است این سخن درحالی عنوان شد که او دقیقا ۳ ماه پیش و در تاریخ ۳۰ شهریور بعد از اخذ رای اعتماد مجلس برای گرفتن سکان وزارت آموزش و پرورش در اولین نشست خبری خود با اصحاب رسانه گفته بود: «خصوصی سازی در آموزش و پرورش صحت ندارد و تحت هیچ شرایطی امکان پذیر نیست و امری حاکمیتی است.» او همچنین بر این موضوع تاکید کرده بود که «براساس اصل ۳۰ قانون اساسی آموزش حق همگانی است و همه موظف‌اند آن را اجرا کنند که این کار به خوبی در آموزش و پرورش انجام می‌شود و بیش از ۸۶ درصد مدارس دولتی‌اند.» حاجی میرزایی در حالی بر تعهد نسبت به حق دسترسی همگان به آموزش تاکید کرده بود که حالا بعد از گذشت چند ماه از وزارتش، حمایت از مدارس غیر دولتی یا همان مدارس پولی را یکی از سیاست‌های وزاتخانه متبوعش اعلام می‌کند. سخنی که می‌تواند به معنای چراغ سبز به گسترش خصوصی سازی مدارس آنهم در این آشفته بازار اقتصادی باشد که مردم کشور زیر بار فشار‌های مالی کمر خم کرده‌اند و بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل عدم تمکن مالی خانواده به ویژه در مناطق مرزی و محروم ناچار به ترک تحصیل می‌شوند.
حذف سرانه دانش‌آموزی در لایحه بودجه ۹۹
محمدرضا نیک‌نژاد کارشناس آموزش به رویداد ۲۴ میگوید یکی از اهرم‌های کمک به مدارس دولتی سرانه دانش‌آموزی است که در لایحه بودجه سال ۹۹ حذف شده است. این در حالی است که سال گذشته ۳۵۰ میلیارد تومان برای آن در نظر گرفته شده بود. این موضوع به این معناست که اگر تا سال‌های گذشته بودجه‌ای برای کمک به مدارس دولتی در نظر گرفته شده بود تا دیگر نیازی به کمک‌های مردمی به ویژه در مناطق محروم و مرزی و روستایی نباشد امسال مدارس دولتی چاره‌ای ندارند جز اینکه دستشان را به جیب خانواده‌ها ببرند. تا بتوانند مدارس را به صورت حداقلی اداره کنند که اجحاف بزرگی است به خانواده‌هایی که شرایط اقتصادی مناسبی ندارند. وی ادامه می‌دهد: نکته جالب توجه آن است که بندی که تا سال گذشته با عنوان سازمان مدارس غیردولتی و مراکز توسعه مشارکت‌های مردمی در لایحه بودجه از آن یاد شده و در لایحه پیشنهادی سال ۹۸ نیز مبلع ۶۶ میلیارد تومان برای آن در نظر گرفته شده بود، امسال به بند «برنامه راهبردی توسعه مدارس غیردولتی» تغییر کرده و بیش از ۴۵ میلیارد تومان بودجه پیشنهادی برای آن در نظر گرفته شده است. به بیان دیگر گرچه بودجه این بند کاهش یافته است، اما عنوان «توسعه مدارس غیردولتی» به صورت شفاف بیانگر آن است که دولت به دنبال گسترش مدارس غیردولتی بوده و به این موضوع نگاهی ویژه داشته است. عضو کانون صنفی معلمان تصریح می‌کند: این تغییر عنوان نشانگر آن است که این مبلغ قرار است صرف گسترش مدارس غیردولتی و دادن امتیاز‌ها و رانت‌هایی به این مدارس شود در این مدارس گسترش بیشتری پیدا کنند در کنار مدارس دولتی که هر روز ضعیف‌تر می‌شوند.
نیک‌نژاد یادآور می‌شود: وزیر آموزش و پرورش چند روز پیش از اینکه موضوع بودجه مطرح شود گفته بود که بودجه پیشنهادی آموزش و پرورش به سازمان برنامه و بودجه ۷۴ هزار میلیارد تومان بوده است، اما یکی دو روز بعد از ارائه لایحه از سوی دولت به مجلس مشخص شد بودجه در نظر گرفته شده برای آموزش و پرورش ۵۴ هزار میلیارد تومان بود، یعنی ۲۰ هزار میلیارد تومان کمتر از مبلغ مورد نظر آموزش و پرورش که این موضوع به شدت برای آموزش و پرورشی که همواره با چالش‌های مختلف رو به رو است می‌تواند خطرساز باشد. این فعال حوزه آموزش و پرورش میگوید: حاجی میرزایی زمانی که قصد گرفتن رای اعتماد از مجلس داشت اعلام کرده بود که سیاست او حمایت از مدارس دولتی است اما بعد از گرفتن رای اعتماد در یک گردش ۱۸۰ درجه‌ای روز گذشته اعلام کرد که سیاست آموزش و پرورش حمایت از مدارس غیردولتی است. این موضوع بیانگر آن است که وزیر آموزش و پرورش با توجه به بودجه انقباضی که دولت برای سازمان‌های مختلف از جمله آموزش و پرورش در نظر گرفته است به شدت تغییر زاویه داده است. نیک نژاد میگوید: من در محله‌ای که سکونت و تدریس می‌کنم که بیش از ۷۰ درصد مدارس دولتی نیست و از خانواده‌ها پول دریافت می‌کنند، البته در مدارس دولتی نیز از خانواده دانش‌آموز پول دریافت می‌شود، اما مبلغ آن کمتر است و اینکه والدین می‌توانند مدعی باشند که مدرسه دولتی است و حق پول گرفتن وجود ندارید. این فعال حوزه آموزش خاطرنشان می‌کند: به عنوان فردی که سال‌هاست در آموزش و پرورش کار می‌کنم می‌توانم جرات می‌توانم بگویم به صورت هدفمند مدارس دولتی را ضعیف می‌کنند تا فضای گسترش و بالندگی مدارس غیردولتی را افزایش دهند لذا نیاز چندانی نیست که آقای حاجی میرزایی از حمایت آموزش و پرورش از این مدارس بگوید، زیرا در عمل این اقدام را انجام داده‌اند. وی تاکید می‌کند: از سال ۹۲ به بعد و در دولت روحانی سیاست توسعه مدارس غیردولتی به صورت بارز و شفاف در حال انجام است. عضو کانون صنفی معلمان میگوید: طی چند سال گذشت کارشناسان آموزش و پرورش و برخی از نمایندگان مجلس مرتبا هشدار می‌دادند که تضعیف مدارس دولتی و توسعه مدارس غیر دولتی بیش از گذشته منجر به طبقاتی شدن آموزش می‌شود. آنچنانکه در حال حاضر فرزندان خانواده‌هایی که به لحاظ مالی وضعیت خوبی دارند توان فرستادن فرزندانشان را به مدارس دولتی خوب یا به مدارس غیردولتی برند را دارند و با رسیدگی‌هایی که به این دانش‌آموزان در مدارس مذکور می‌شود آن‌ها امکان پیشرفت در آینده را می‌یابند
وی عنوان می‌کند: آموزش و پرورش ما چندان توانایی تشخیص استعداد‌ها را ندارد و آزمون‌هایی که از دانش‌آموزان می‌گیرد بیشتر آزمون‌های کمی است تا کیفی. در این آزمون‌های کمی خانواده‌هایی که توانایی مالی بیشتری دارند می‌توانند با ثبت نام فرزندانشان در آموزشگاه‌های خاص یا مدارس شاخص و استخدام معلم خصوصی زمینه موفقیت آن‌ها را در این آزمون‌ها فراهم کنند در نتیجه فرزندان این خانواده‌ها در آینده می‌توانند در بهترین دانشگاه‌ها تحصیل کنند. نیک‌نژاد با بیان اینکه عدالت آموزشی یکی از شاخصه‌های مهم در جهان امروز است، اظهار می‌کند: این موضوع آنقدر مهم است که در اصل ۳۰ قانون اساسی بر آموزش و پرورش رایگان برای تمام اقشار جامعه تاکید دارد این درحالی است که تلاش برای توسعه مدارس غیردولتی و تضعیف مدارس دولتی به عدالت آموزشی ضربه می‌زند. وی ادامه می‌دهد: دولت مدعی است که در حال حاضر به ۶۰ میلیون ایرانی کمک‌های معیشتی می‌کند یعنی ما یک عدد ۹۰ درصدی داریم که موقعیت اقتصادی‌شان یا متوسط یا زیر متوسط است که با توجه به شرایط فعلی اقتصادی طبقه متوسط و فقیر مرتب به یکدیگر نزدیک می‌شوند و ۱۰ درصد دهک بالای جامعه مرتب محدودتر می‌شود. خطر چنین اتفاقی آن است که بچه‌های متعلق به ۹۰ درصد متوسط و فقیر که علاوه بر داشتن حق بر آموزش از استعداد و هوش خوبی نیز برخورداند، از آموزش و تحصیل و رشد طبیعی باز می‌مانند و از سوی دیگر فرزندان متعلق به ۱۰ درصد متمول بدون توجه به میزان هوش و استعدادشان امکان پیشرفت و تحصیل دارند که این موضوع برای جامعه بسیار آسیب‌زاست. این فعال حوزه آموزش با اشاره به مطالعاتی که در حوزه کمک به مدارس در ۵ کشور داشته است، توضیح می‌دهد: عموما دولت‌ها در ۵ کشور ژاپن، هلند، فنلاند، کانادا و سنگاپور از خانواده‌های کم‌درآمد حمایت مالی می‌کنند. فنلاند ۱۰۰ درصد به این خانواده‌ها کمک مالی می‌کند در سنگاپور کمک می‌کنند که والدین مهاجر زودتر کار پیدا کنند تا به کودکان آسیب آموزشی نرسد. این یک رویکرد جهانی است که آموزش رایگان شود. وی میگوید: در این ۵ کشور عموما دو نوع مدرسه داریم یکی مدارس دولتی و رایگان یکی هم مدارس خصوصی، اما هزینه هر دو مدرسه را دولت می‌دهد در واقع مدارس خصوصی تنها به دلیل تفاوت‌های دینی، فرهنگی یا اجتماعی شکل می‌گیرد. نیک‌نژاد تصریح می‌کند: ما به شدت در حال تضعیف مدارس دولتی هستیم و مدارس غیردولتی یا همان پولی را افزایش می‌دهیم که باعث آسیب شدید به دانش‌آموزان می‌شود. مناطق محروم و مرزی ما سرشار از کودکان و نوجوانان با استعداد است. وی خاطرنشان می‌کند: رویکرد عدالت‌طلبانه به معنای آن است که فضای آموزش را برای همه دانش‌آموزان چه فقیر و چه دارا فراهم کنیم و بعد آن‌ها بنا براستعدادشان رشد کرده و حتی تغییر طبقه می‌دهند. این موضوعی پذیرفته شده بوده و در تمام اسناد بین‌المللی آموزش به عنوان وسیله‌ای در نظر گرفته شده است که تومان جابه جایی افراد را در طبقات اجتماعی و اقتصادی مختلف تضمین می‌کند. یعنی فرزند یک خانواده فقیر با درس خواندن می‌تواند وارد طبقه متوسط شده و با توجه به توان و استعداد و شانس خود می‌تواند وارد دهک‌های بالای جامعه شود. به گزارش رویداد۲۴ کمک به خصوصی کردن آموزش به ویژه در شرایط فعلی می‌تواند ابزاری باشد برای طبقاتی کردن بیش از پیش جامعه. جامعه‌ای که ژن‌های خوب آن در مدارسی با بهترین امکانات درس می‌خوانند و بهترین فرصت‌ها را در اختیار دارند. چنین رویکردی نسبت به آموزش نسل آینده بسترساز آن است که دانش‌آموزان محروم و کم‌برخوردار به دلیل عدم بهره‌مندی از آموزش‌های مناسب و با کیفیت از چرخه آموزش باز مانده و حتی اگر بتوانند دبیرستان خود را به پایان برسانند ورودشان به دانشگاه تبدیل به امری محال شود. موضوعی که چرخه فقر و محرومیت را از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌کند.
