روزنه rowzane خبری – تحلیلی
ایرنا:یک روز با خانه خرابه های زلزله روستاهای سفید سنگ خراسان رضوی
یکی از زنان روستایی خود را به من رساند و اصرار کرد که خانه اش را از نزدیک ببینم. با او همراه شدم و به کنار خانه اش رفتم، یک طرف خرابه و طرف دیگر فقط اسکلت یک چهار دیواری گذاشته شده بود.
علت توقف کار ساخت خانه اش را پرسیدم و او گفت: وام را به حسابم ریختند و من و چند نفر از اهالی روستا با پیمانکاری که می گفت با 25 میلیون تومان خانه ای خوب را تحویل خواهد داد، قرارداد بستیم. اما پیمانکار رفته و خانه ها را نیمه ساز رها کرده است.
هنگامی که می خواستیم سوار خودرو شده و به روستای دیگری برویم، جمعی از اهالی روستا اطراف ما و کارشناسان بنیاد مسکن جمع شدند و شروع به گلایه نسبت به کندی روند ساخت و ساز کردند.
با ‘ون’ حامل خبرنگاران از مشهد خارج شدیم، حدود 30 کیلومتر از مسیر بزرگراه را که طی کردیم، دو مسیر پیش روی ما قرار گرفت، سمت راست به تربت جام و سمت چپ به فریمان ختم می شد؛ راننده مسیر فریمان را پیش گرفت همان جا که گفته می شد، کانون زلزله 16 فروردین ماه امسال است.
به گزارش ایرنا، قرار بود خبرنگاران همراه عوامل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان رضوی از مناطق زلزله زده شهرستان های تربت جام و فریمان بازدیدی داشته باشند و از نزدیک روند بازسازی خانه ها را مشاهده کنند.
هنوز آن زلزله نسبتا هولناک فروردین ماه را فراموش نکرده ایم، همان که خواب شبانه را از چشمان مشهدی ها و مردم چندین شهر استان برای چند روز ربود و آنان را نگران روانه خیابان ها کرد.
زلزله ای که خانه های روستایی و بعضا شهری را در چند شهرستان ویران کرد، به دامداری ها و تاسیسات و منابع آبی، شبکه برق و مخابرات خسارت زد و ترک های عمیق بر نمای روستاهای چندین شهرستان گذاشت.
اینک چهار ماه از آن حادثه می گذرد و در این مدت تلاش های زیادی شده تا خسارات جبران شود، امروز ما خبرنگاران عازم همان مناطق زلزله زده هستیم تا ببینیم چقدر مسئولان برای جبران خسارت مردم مظلوم مناطق زلزله زده کار کرده اند و آمارهایی که می دهند چقدر به واقعیت نزدیک است.
خودرو پس از طی مسیری، از بزرگراه خارج و وارد جاده ای دو طرفه شد، همان طور که خودرو حرکت می کرد، تابلوهای کنار جاده یکی پس از دیگری، معرفی کننده روستاهای مسیر به ما بود، احمدآباد، حاجی آباد، فیض آباد و … تا اینکه تابلو ‘به فریمان خوش آمدید’ خودنمایی کرد و ما را از اینکه به مقصد نزدیک شده بودیم، خرسند کرد.
پس از عبور از شهر فریمان، حدود 30 کیلومتر از مسیر جاده اصلی را طی کردیم که به یک جاده فرعی آسفالته در جهت کوه های شرقی در جوار مرز افغانستان رسیدیم، بر روی تابلوی کنار جاده نوشته شده بود ‘سفیدسنگ 10 کیلومتر’. اینجا کانون اصلی آن زلزله بود.
یکی از کارشناسان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی که به نوعی لیدر گروه محسوب می شد، هنگام عبور از داخل شهر سفیدسنگ، توضیح داد که خسارت وارده به خانه ها بر اثر زلزله عمدتا مربوط به روستاهای تابعه سفیدسنگ بوده است.
پس از طی مسیر و عبور از داخل شهر سفیدسنگ، جاده باریکتر شد اما هموار و آسفالته بود. هر چه پیچ جاده در داخل کوه های کوتاه و بلند بیشتر می شد، ناهمواری جاده نیز بیشتر می شد و بر تکان های خودرو می افزود.
پس از حدود 10 یا 15 کیلومتر طی مسیر، جاده تبدیل به مسیری سنگلاخی و خاکی شد، هنگام عبور از این جاده، از پنجره خودرو خانه های روستایی کاهگلی و سنگی به صورت پراکنده در دو سوی جاده به چشم می خورد که اثر زلزله بر بسیاری از آنها هویدا بود و اغلب خانه ها به نظر خالی می رسیدند.
در طول جاده کامیون های بزرگ حامل مصالح ساختمانی در تردد بودند. یکی از کارشناسان اداره کل بنیاد مسکن با اشاره به این کامیون ها متذکر شد که برخی از مصالح به صورت رایگان به مناطق زلزله زده حمل می شود.
بالاخره پس از گذر از چندین کیلومتر جاده خاکی و پر فراز و نشیب، به اولین مقصد سفرمان به مناطق زلزله زده رسیدیم، ….
*روستای رزمگاه
گفتند که روستای رزمگاه یکی از کانون های اصلی زلزله بود. رزمگاه روستای کوچک و محرومی به نظر می رسید، هیچ زمین کشاورزی، رودخانه یا درختی در آن به چشم نمی خورد، فقط چند خانوار در بین کوه ها، چند خانه ساخته و در آن سکنی گزیده بودند.
گفته می شد اهالی رزمگاه و دیگر روستاهایی که در این منطقه قرار دارند، دامدار هستند و از مراتع این منطقه نان درمی آورند. در این روستا حدود 26 تا 30 خانوار زندگی می کردند که بر اثر زلزله 26 واحد آن تخریب شده بود. هم اینک روستاییان در داخل چادرهای هلال احمر زندگی می کردند.
روستا بسیار پرتلاش و در تکاپو بود، در یک نظر مراحل مختلف بهسازی خانه های آسیب دیده، از پی ریزی گرفته تا زدن سقف را می توانستی در این روستا مشاهده کنی. همه مشغول بودند، اهالی هر خانه از پدر گرفته تا دختر کوچک آن، هر یک بسته به توان خود در ساخت خانه کمک می کردند.
زنی در بالای سقف خانه مشغول آب دادن به سیمان ها بود، مرد خانه مشغول دیوارچینی و ریختن سیمان بین آنها و کارگران نیز به ساخت دیگر بخشهای خانه اهتمام داشتند؛ خلاصه اینکه همه اهالی روستا در تلاش برای بازسازی خانه هایشان بودند.
راهنمای گروه گفت که تا کنون تنها یک خانه در این روستا به مراحل پایانی ساخت رسیده است. او ما را به داخل این خانه هدایت کرد.
گچ کاری دیوارهای خانه و به اصطلاح نازک کاری ها تمام شده و کل خانه مطابق با اصول فنی ساخته شده بود. در مجموع یک خانه 60 متری مناسب برای خانواده روستایی به شمار می رفت اما هنوز برای ساکن شدن در آن باید هزینه هایی انجام می گرفت.
*روستای محمدآباد سرچشمه
پس از روستای رزمگاه ماشین مسیر خود را به سمت روستای دیگری ادامه داد. به فاصله 10 کیلومتری از آن به روستای ‘محمد آباد سرچشمه’ رسیدیم. خانه های کاهگلی و سنگ چین زیادی در آن به چشم می خورد که برخی تخریب و برخی سالم بود. در گوشه ای از روستا، پشت خرابی ها، حدود 10 تا 15 چادر هلال احمر نصب شده بود.
مسجد روستا که در وسط آن قرار داشت نیز بر اثر زلزله تقریبا تخریب شده و هیچ اقدامی برای بازسازی آن انجام نگرفته بود. خیلی از روستاییان از تخریب مسجدشان ناراحت بودند و از ما خواستند از ادارات مربوطه بخواهیم مسجد روستا را دوباره احیا کنند.
به نظر می رسید هیچ خانه ای در این روستا به صورت فنی ساخته نشده بود تا حداقل دوام را در برابر زلزله داشته باشد. تقریبا کل خانه ها خراب شده بودند.
راهنمای گروه گفت که در این روستا 37 واحد بر اثر زلزله کاملا تخریب شدند و همه آنها در حال بازسازی است اما روند بازسازی خیلی کند پیش می رود.
یکی از زنان روستایی خود را به من رساند و اصرار کرد که خانه اش را از نزدیک ببینم. با او همراه شدم و به کنار خانه اش رفتم، یک طرف خرابه و طرف دیگر فقط اسکلت یک چهار دیواری گذاشته شده بود.
علت توقف کار ساخت خانه اش را پرسیدم و او گفت: وام را به حسابم ریختند و من و چند نفر از اهالی روستا با پیمانکاری که می گفت با 25 میلیون تومان خانه ای خوب را تحویل خواهد داد، قرارداد بستیم. اما پیمانکار رفته و خانه ها را نیمه ساز رها کرده است.
وی که خود را ‘زهرا یاری’ نامید، افزود: شوهرم معلول است و مجبورم خودم کارهای خانه را پیگیری کنم، به آن پیمانکار اعتماد کردم اما خانه را نیمه تمام گذاشته و رفته است. شبها خیلی سرد است و بچه های کوچکم تحمل سرما را ندارند. نمی دانم چه کنم.
راهنمای گروه ما را به سمت خانه ای در میان روستا برد که دوطبقه و کاملا نوساز بود. او گفت که این واحد با استفاده از تسهیلات 20 میلیون تومانی بنیاد مسکن و کمک بلاعوض 5 میلیون تومانی ساخته شده و ساکنان آن در دو طبقه مشغول زندگی هستند.
هنگامی که وارد خانه شدیم، عوامل بسیج جامعه پزشکی نیز در آنجا حضور داشتند و به گفته خودشان خدمات رایگان بهداشتی و درمانی به مردم روستا می دادند.
دو طبقه این ساختمان با راه پله ای از داخل به یکدیگر متصل بود. مادر خانواده در طبقه پایین و پسر و عروسش در طبقه بالا زندگی می کردند. خانه خوبی ساخته شده بود و به نظر بی اشکال می رسید.
هنگامی که می خواستیم سوار خودرو شده و به روستای دیگری برویم، جمعی از اهالی روستا اطراف ما و کارشناسان بنیاد مسکن جمع شدند و شروع به گلایه نسبت به کندی روند ساخت و ساز کردند.
یکی از کارشناسان در جواب آنان گفت: شما با پیمانکاری قرارداد بسته اید که مورد تایید بنیاد مسکن نبود و ما این مساله را به شما گوشزد کردیم. حالا آن پیمانکار ساخت و ساز را رها کرده و شما را بلاتکلیف گذاشته است. اگر چه شما به توصیه های ما گوش ندادید اما بنیاد مسکن به شما کمک خواهد کرد که تا زمان شروع سرما ساخت خانه هایتان به اتمام برسد.
در میان انبوه خانه های تخریب شده در این روستا، یک خانه نسبتا قدیمی و آجری به چشم می خورد که گویی از زلزله در امان مانده بود، راهنمای گروه این خانه را تنها واحد مسکونی دانست که از تسهیلات طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن استفاده کرده و از زلزله آسیب ندیده است.
*روستای دوقلعه براشک
خودرو حامل خبرنگاران پس از گذشت از روستای محمدآباد به دوقلعه براشک رسید. اینجا کانون اصلی زلزله بود. 68واحد به صورت 100 درصد تخریب شده بود. گفته می شد که اولین چادرهای هلال احمر، نخستین امدادرسانی و اولین عملیات اجرایی بازسازی خانه در این روستا انجام شده است.
روستایی کوچک و بسیار محروم به شمار می رفت. شغل اکثر روستاییان دامداری و چراندن دام در مراتع اطراف بود. اینجا گستره ساخت و سازها بیشتر از روستاهایی بود که تاکنون دیده بودیم.
کامیون ها و ماشین آلات خاک برداری دائما در حال رفت و آمد و فعالیت بودند. مردم نیز همگی درگیر ساخت و ساز شده بودند. هیچ کس بیکار نبود.
چادرهای هلال احمر به تعداد زیادی در پشت خانه های تخریب شده برپا شده بود. به نزدیکی یکی از چادرها رفتم. کپسول 11 کیلویی گاز در بیرون از چادر قرار داشت و داخل آن برای نشستن و استراحت 10 نفر مناسب بود.
در بیرون از چادرها، رخت های تازه شسته شده بر روی چندین طناب آویزان بود. زنان مشغول شستن و پخت و پز در بیرون از چادر بودند، هیچ درختی در کل روستا نبود که سایبانی برای استراحت چند دقیقه ای مردم باشد.
روستاییان در زیر آفتاب و باد نسبتا سردی که خبر از زمستانی سخت می داد، مشغول کار بودند. زنان می گفتند که سرما بیشتر خواهد شد و دیگر نخواهند توانست در زیر چادر زندگی کنند.
راهنمای گروه گفت که تا کنون پی ریزی 62 واحد تمام شده و سقف 32 واحد در این روستا زده شده است. او ما را به خانه ای در این روستا برد که می گفت ساخت آن به اتمام رسیده و اهل خانه در آن نشسته اند.
وارد خانه شدیم، ظاهر خیلی خوبی داشت و به سبک خانه های شهری ساخته شده بود. خانه ای 100 متری با دو اتاق، آشپرخانه باز و نمایی زیبا داشت که ما را متعجب کرد.
دو قالی نو در خانه پهن شده بود که گفتند در بازدید مسئولان از آن خانه، از سوی بنیاد مسکن هدیه شده است. در آشپزخانه ماشین لباسشویی و یخچال مناسبی قرار داشت. چیدمان خانه گویای وسواس صاحب آن برای ساخت خانه ای از هرلحاظ مطلوب بود.
صاحب خانه به ما گفت که کل خانه با 25 میلیون تومان تسهیلات و کمک بنیاد مسکن ساخته شده اما برای زیباسازی داخل آن از پول خود هزینه کرده است.
هنگامی که در طول روستا حرکت می کردیم، زن و مرد سراسر خاک آلود و خسته ای را دیدیم که به محض مشاهده ما به طرفمان آمده و اظهار گلایه کردند.
مرد در حالی که به خانه نیمه ساخته خود اشاره می کرد، گفت: گاو و گوسفندم و همه دارایی ام را فروختم تا بتوانم روی تسهیلاتی که به ما دادند، پولی گذاشته و خانه ام را بسازم اما بانک مسکن تسهیلات را آزاد نمی کند.
وی افزود: الان ساخت خانه را به مرحله سقف رسانده ام و به بنیاد مسکن فریمان رفته و گفتم که کار را به اینجا رسانده ام تا دستور آزادسازی وام را بدهند، آنها گفتند به بانک مسکن برو. به بانک رفتم و آنها گفتند، تا زمانی که کارشناس ما کار را تایید نکند وام آزاد نمی شود.
وی اظهار کرد: الان چند روز است که منتظر کارشناس بانک مسکن هستم، چند بار به شهر رفته و درخواست کرده ام، اما نمی آیند که پولم را بدهند. زمستان نزدیک است، کار خانه باید تمام شود.
وقتی بازدید از روستا تمام شد، در خودرو نشستیم تا مسیر خود را ادامه دهیم، پیرزنی خود را به ما رسانید و عاجزانه خواست یک ماشین لباسشویی دست دوم برایش بیاوریم چون دست و پایش خیلی درد می کرد. از او با گوشی های تلفن همراهمان فیلم گرفتیم و در تلگرام و اینستاگرام قرار دادیم تا شاید کسی به او از این طریق کمک کند.
*پایان سفر
بعد از آن روستا، به حرکت خود در طول مسیر خاکی که از میان کوه ها می گذشت، ادامه دادیم و وارد محدوده شهرستان تربت جام شدیم. در بین راه چندین روستا را دیدیم که وضعیتی مشابه روستاهای قبلی داشتند اما میزان خسارات آنها از زلزله کمتر از بقیه و عملیات بازسازی نیز در حال انجام بود.
در تربت جام درباره روند بازسازی و مشکلات مردم روستاها با مدیرکل بنیاد مسکن و انقلاب اسلامی خراسان رضوی به گفت و گو نشستیم.
سیدرضا موسوی نیا گفت: زلزله در 16 فروردین ماه امسال به بزرگی 6.1 ریشتر رخ داد و در نتیجه آن به 2 هزار واحد مسکونی در چهار شهرستان مشهد، سرخس، تربت جام و فریمان خسارت وارد شد که از این تعداد یکهزار و 900واحد روستایی و باقی واحدهای شهری بود.
وی اظهار کرد: بنیاد مسکن متولی بازسازی خانه های روستایی آسیب دیده از زلزله و سیل و همچنین در قالب اجرای طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی که از سال 1384 آغاز شده، متولی بازسازی خانه های کم دوام روستایی است.
وی بیان کرد: بازسازی خانه های روستایی خسارت دیده از زلزله با استفاده از تسهیلات طرح بهسازی مسکن روستایی به صورت تخصیص تسهیلات 200 میلیون ریالی و کمک های بلاعوض 50 میلیون ریالی برای هر واحد از 21 فروردین ماه در روستای دوقلعه براشک که کانون اصلی زلزله بود، آغاز شد.
مدیرکل بنیاد مسکن خراسان رضوی گفت: 2 ساعت پس از وقوع زلزله، مسئولان و نیروهای امدادی در محل حاضر شده و خدمات امدادرسانی را آغاز کردند و تا الان بسیاری از کمک ها چه در بخش امداد و چه در بخش بازسازی خانه ها به صورت رایگان ارائه شده است.
موسوی نیا افزود: برخی از مصالح ساختمانی و همچنین هزینه حمل و نقل بخشی از مصالح برای ساکنان روستاها به صورت رایگان تامین شده است و هر خانواری که نیاز به کمک برای تکمیل خانه اش دارد، بنیاد مسکن تلاش می کند مشکل آن خانوار را حل کند.
وی اظهار کرد: هر یک از خانه های زلزله زده در متراژ 60 متر با تسهیلات 200 میلیون ریال و 50 میلیون ریالی کمک های بلاعوض قابل ساخت خواهد بود اما هزینه های جانبی هر واحد بر عهده متقاضی است، به این معنا که بنیاد مسکن خانه را تا مرحله زدن سقف تحویل متقاضی می دهد و نصب در و پنجره، داخلی سازی و سایر هزینه های جانبی برعهده متقاضی است.
موسوی نیا در مورد گلایه زلزله زدگان در خصوص تاخیر بانک مسکن برای آزادسازی تسهیلات گفت: کارشناسی روند ساخت خانه برعهده بنیاد مسکن است و همه بانکها نظر کارشناس این بنیاد برای پرداخت تسهیلات را می پذیرند اما بانک مسکن بر اساس قانون به ازای هر مرحله پرداخت تسهیلات به متقاضی کارشناس خود را به محل می فرستد تا روند بازسازی را تایید کند و بر این اساس تسهیلات را پرداخت نماید.
وی بیان کرد: از آنجا که تعداد متقاضیان آزادسازی تسهیلات بازسازی مسکن زیاد و تعداد کارشناسان بانک مسکن اندکند، روند تایید مراحل ساخت توسط کارشناسان بانک مسکن و آزادسازی تسهیلات به طول می انجامد و از این رو بنیاد مسکن در تلاش است بتواند این محدودیت بانکی را از بین ببرد.
مدیرکل بنیاد مسکن خراسان رضوی گفت: تاکنون از یکهزار و 900 واحد روستایی خسارت دیده از زلزله ساخت 37 واحد به اتمام رسیده و باقی واحدها در مراحل مختلف ساخت قرار دارند که تلاش می شود همه آنها تا قبل از شروع سرما و پایان مهرماه به متقاضیان تحویل شود.
وی اضافه کرد: در طرح ویژه بازسازی و نوسازی مسکن روستایی که از سال 1384 آغاز شده است، تاکنون 140 هزار واحد مسکونی در استان بازسازی و بیمه شده اند اما باقی این واحدها معادل دو سوم از کل واحدهای روستایی کم دوام و فاقد بیمه هستند. برای اجرای این طرح مشارکت مردم بسیار اهمیت دارد.
