“دانه انجیر معابد”، اسکار و سانسور حکومتی – میلاد رابعی

مندرج در ژورنال شماره ۸۶۱ (لینک به فایل پی دی اف نشریه ژورنال برای پیاده کردن روی تلفن همراه)

آخرین ساخته محمد رسول‌اف؛ “دانه انجیر معابد” به‌عنوان نماینده آلمان در مراسم آکادمی اسکار شرکت می‌کند. این فیلم که به‌صورت مخفیانه و بدون “مجوز” در ایران ساخته شده است حاوی داستانی سیاسی است که در دل آغاز انقلاب ۱۴۰۱ اتفاق می‌افتد. روشن است که چنین فیلم‌هایی که تولیدشان در ایران امروزه رو به فزونی هم هست هیچ شانسی برای شرکت در آکادمی اسکار به‌عنوان نماینده ایران ندارند. مسئول معرفی نمایندگان ایران به اسکار نهاد حکومتی “بنیاد سینمایی فارابی” است که مستقیماً زیر نظر “وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی” اداره می‌شود. فارابی امسال نیز مانند همیشه فیلمی تبلیغاتی به نام “در آغوش درخت” را از ایران روانه مراسم اسکار کرده است. فیلمی که از نظر منتقدین کوچک‌ترین شانسی برای موفقیت ندارد.

با آغاز انقلاب زن، زندگی، آزادی و تغییر فضای جامعه بخشی از سینماگران ایران هم به رویارویی با حکومت پرداختند و مستقل از فعالیت‌های سیاسی مستقیم، شروع به تولید آثاری کردند که تمام خط‌قرمزهای رژیم را از حجاب اجباری و غیره زیر پا گذاشتند و توانستند وسیعاً با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند. “دانه انجیر معابد” یکی از همین آثار است. عدم امکان حضور چنین آثاری در مراسم اسکار موجب ایجاد بحث‌هایی برای تغییر رویه انتخاب نماینده از کشورها از سوی آکادمی اسکار شده است تا این انتخاب نه توسط نهادهای دولتی بلکه به‌وسیله هیئتی بی‌طرف از سینماگران هر کشوری انجام شود. کانون سینماگران مستقل ایران نیز از این پیشنهاد پشتیبانی کرده است.

تا جایی که به ایران بر می‌گردد روشن است که نهادی مانند فارابی و یا حوزه هنری که خود از اصلی‌ترین تیغ به دستان سانسور و ممیزی در سینما هستند و بارهاوبارها موجب توقیف فیلم‌ها و ممنوع‌الکار کردن فیلمسازان شده‌اند و فلسفه وجودی‌شان چیزی جز شکستن قلم‌ها و تبلیغ مناسبات حکومتی نیست، کوچک‌ترین حقانیتی برای ابراز نظر در مورد کیفیت هنری آثار سینمایی و تصمیم‌گیری برای آن‌ها ندارند.

در شرایطی که هنرمندان و مشخصاً فیلم‌سازان، در ایران زیر خفقان و سانسور حاکم به مقابله با حکومت و نهادهای رنگارنگ آن می‌پردازند و دست از تولید آثار پیشرو و مترقی برنداشته‌اند، اسکار و سایر نهادهای هنری بین‌المللی نیز باید از به‌رسمیت‌شناختن این نهادهای حکومتی و آثار معرفی شده آن‌ها خودداری کنند و در کنار مردم و هنرمندان در ایران بایستند.