وب سایت حکومتی رکنا، بر اساس آخرین دادههای رسمی منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران، نرخ تورم مواد غذایی از ۲۳.۸ درصد در شهریور ۱۴۰۳ به ۴۷.۴ درصد در تیرماه ۱۴۰۴ رسیده است. این بدان معناست که تنها در بازهای دهماهه، هزینه مواد غذایی برای خانوارها دو برابر شده است.
در دهکهای پایین درآمدی، بخش عمدهای از هزینه ماهانه خانوادهها صرف خرید خوراک میشود. بهعنوان مثال، اگر در سال گذشته یک خانوار کمدرآمد حدود پنج میلیون تومان در ماه برای تأمین مواد غذایی هزینه میکرد، اکنون برای حفظ همان سطح مصرف باید حدود هفت و نیم میلیون تومان بپردازد. چنین افزایشی برای خانوارهایی که درآمد ثابتی دارند، عملاً به معنای حذف بسیاری از اقلام ضروری است.
یکی از مهمترین تبعات این روند، کاهش تنوع غذایی و افزایش سوءتغذیه در بین اقشار آسیبپذیر است. حذف پروتئینهای حیوانی، کاهش مصرف لبنیات و میوه، و محدود شدن وعدههای غذایی، آثار بلندمدتی بر سلامت عمومی خواهد داشت.
بخش آموزش نیز از این بحران بینصیب نمانده است. در بسیاری از مناطق کمبرخوردار کشور، گزارشهایی از افت محسوس عملکرد تحصیلی دانشآموزان وجود دارد که به کمبود تغذیه، کاهش تمرکز و ترک تحصیل زودهنگام مرتبط است. فشار اقتصادی خانوادهها باعث شده برخی از کودکان از تحصیل باز بمانند یا با کیفیتی بسیار نازل آن را ادامه دهند. این مسأله تهدیدی جدی برای سرمایه انسانی کشور در بلندمدت محسوب میشود.
فرهنگ، آموزش و سلامت، نخستین قربانیان فشار معیشتیاند. زمانی که بخش اعظم درآمد خانوار صرف تأمین خوراک میشود، دیگر مجالی برای هزینههای فرهنگی، آموزشی یا تفریحی باقی نمیماند. کاهش مشارکت در فعالیتهای اجتماعی، خرید کتاب، کلاسهای آموزشی و هنر، همگی نشانههایی از عقبرفت اجتماعی در سایه تورم افسارگسیخته است.