رژیم اسد در پنج سال گذشته ١٠٦ حمله شیمیایی انجام داده است

بی بی سی:حقیق مشترک برنامه پانوراما و بخش عربی سرویس جهانی بی‌بی‌سی نشان می‌دهد که از سپتامبر سال ٢٠١٣ که بشار اسد عهدنامه بین‌المللی منع سلاح‌های شیمیایی را امضا کرد، حداقل ١٠٦ حمله شیمیایی در سوریه رخ داده است.

یک ماه بعد از آنکه چند حمله شیمیایی با گاز سارین در حومه دمشق رخ داد که صدها کشته به جا گذاشت (٢١ اوت ٢٠١٣)، سوریه با امضای این پیمان تعهد کرد سلا‌ح‌های شیمیایی خود را معدوم کند. در آن زمان دولت‌های غربی گفتند این حملات شیمیایی را فقط نیروهای دولتی می‌توانستند انجام دهند اما دولت بشار اسد حملات را کار مخالفان خود دانست.

در واکنش به این حملات، آمریکا تهدید به حمله نظامی کرد اما روسیه توانست آمریکا را متقاعد کند که به سوریه حمله نکند و در عوض این کشور را وادار به امحا و نابودی سلاح‌های شیمیایی خود کند.

با آنکه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی و سازمان ملل ١٣٠٠ تن سلاح شیمیایی سوریه را معدوم کردند حملات شیمیایی در این کشور ادامه یافت و دولت بشار اسد هم دخالت در این حملات را انکار کرد.

بشار اسد اوایل امسال گفت: “ما از سال ٢٠١٣ ذخایر شیمایی دیگر نداریم چون آن را تحویل دادیم و سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در این باره تحقیق کرد و روشن بود که ما سلاح شیمیایی نداریم.”

حق نشر عکسREUTERS

گروه حقیقت یاب سازمان منع سلاح‌های شیمیایی و گروه مشترک تحقیق سازمان ملل و سازمان منع سلاح‌های شیمیایی – که اکنون منحل شده- از سال ٢٠١٤ گزارش‌های استفاده از سلاح های شیمیایی را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که بین سالهای ٢٠١٣ تا ٢٠١٨، در ٣٧ مورد یا سلاح شیمیایی به کار رفته یا احتمال استفاده از سلاح شیمیایی مطرح است.

کمیسیون مستقل تحقیق بین‌المللی شورای حقوق بشر سازمان ملل در امور سوریه و سایر نهادهای وابسته به سازمان ملل هم به این نتیجه رسیده‌اند که که زمینه کافی وجود دارد که در ١٨ مورد از سلاح شیمیایی استفاده شده است.

تحقیق بی‌بی‌سی

برنامه پانوراما و بخش عربی بی‌بی‌سی از زمانی که سوریه پیمان منع سلاح های شیمیایی را امضا کرد ١٦٤ حمله شیمیایی را بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که شواهد معتبری وجود دارد که در ١٠٦ حمله از سلاح شیمیایی استفاده شده است.

آمار بی‌بی‌سی نشان می دهد استفاده از سلاح شیمیایی بیشتر از همه جا در استان ادلب در شمال غربی سوریه گزارش شده است. مواردی هم در استان‌های مجاور یعنی حما و حلب و در شرق غوطه در نزدیکی دمشق بوده است. تمام این مناطق در برهه‌ای از جنگ سوریه از نقاط اصلی استقرار مخالفان دولت بوده است.

برای این تحقیق محققان و کارشناسان متخصص بر روش شناسی بی‌بی‌سی نظارت کرده‌اند

تیم تحقیق بی‌بی‌سی ١٦٤ گزارش حمله شیمیایی از سپتامبر سال ٢٠١٣ را بررسی کرد. این گزارش‌ها از منابعی بود که عمدتا بی‌طرف محسوب می‌شدند و درگیر جنگ سوریه نبودند مثل نهادهای بین‌المللی، گروه‌های حقوق بشر، نهادهای درمانی و اندیشکده‌ها.

محققان بی بی سی هر گزارشی را که تنها یک منبع داشت یا در مواردی که شواهد کافی وجود نداشت، حذف کردند . در نهایت ١٠٦ گزارش به اندازه کافی معتبر بودند که بی بی سی بتواند به وقوع حمله شیمیایی مطمئن شود.

تحقیق بی‌بی‌سی بر همان اساس تحقیقات سازمان ملل و سازمان منع گسترش سلاح‌های شیمیایی و با کمک چندین تحلیلگر مستقل انجام گرفت و همچنین داده‌های منبع‌باز (Open Source) برای هر گزارش، از جمله شهادت قربانیان و شاهدان، تصاویر و ویدئوها هم بررسی شدند.

به تیم بی‌بی‌سی اجازه فیلمبرداری در سوریه داده نشد و نتوانست از محل وقوع حملات گزارش شده بازدید کند و گزارش ها را صد در صد تایید کند اما توانست با سبک و سنگین کردن شواهد در دسترس در مورد هر حمله گزارش شده مثل جزئیات زمانی و مکانی و بررسی عکسها و فیلم‌ها به این نتیجه برسد که در ١٠٦ مورد واقعا از سلاح شیمیایی استفاده شده بود.

بسیاری از حملات چندان در رسانه‌ها گزارش نشدند اما تحقیق بی‌بی‌سی حاکی از الگویی تکراری و مستمر در استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه است.

به گفته جولیان تانگار، رئیس سابق بازرسان سازمان منع سلاح‌های شیمیایی در سوریه، “استفاده از سلاح شیمیایی نتایجی برای نیروهای دولتی داشته که آنها فکر می‌کنند ارزشش را داشته، و در نتیجه برایشان ثابت شده که این کار به خطرش می‌ارزد چون آنها به استفاده مکرر از آن ادامه می‌دهند.”

حقیق بی‌بی‌سی همچنین نشان می‌دهد که داعش هم در سه مورد از گاز خردل استفاده کرده است اما بی‌بی‌سی شواهد و مدارک پیدا نکرد که ادعای دولت سوریه را در متهم کردن مخالفان به استفاده از سلاح شیمیایی تایید کند.

بی‌بی‌سی همچنین به این نتیجه رسیده که حملات شیمیایی هوایی همگی کار نیروهای دولتی سوریه بوده است و از ١٠٦ حمله شیمیایی ٧٩ حمله با گاز کلر بوده است.

با وجود اینکه روسیه هم در سوریه حملات هوایی انجام می‌د‌هد اما کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل می‌گویند هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نیروی هوایی روسیه از سلاح شیمیایی در سوریه استفاده کرده باشد.

بنا به گزارش‌ها مرگبارترین حمله در شهر خان شیخون در استان ادلب در چهارم آوریل ٢٠١٧ رخ داد که به گفته مقامات مخالفان دولت باعث کشته شدن ٨٠ نفر شد.

کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل دریافته‌اند که در بیشتر مواردی که غیر نظامیان کشته یا معلول و مصدوم شده‌اند از سلاح‌های متعارف غیرقانونی مثل بمب‌های خوشه‌ای و سلاحهای انفجاری در مناطق پر جمعیت هم استفاده شده است.

سازمان منع سلاح‌های شیمیایی که نهاد جهانی ناظر بر این سلاح‌ها است سلاح‌های شیمیایی را اینگونه تعریف می‌کند: استفاده از مواد شیمیایی برای آسیب یا کشتار عمدی با استفاده از خواص سمی آن.”

بر اساس قوانین بین‌المللی بشردوستانه استفاده از سلاح شیمیایی حتی اگر هدف مشخص نظامی و معتبر داشته باشد ممنوع است چون این سلاح‌ها درکشتار هیچ تمایزی قائل نمی‌شوند و برای آسیب و زجر غیرضروری طراحی شده‌اند.