عروج راست افراطی و پناهجوستیزی – سیاوش آذری

مندرج در ژورنال شماره ۷۴۹ (لینک به فایل پی دی اف نشریه ژورنال برای پیاده کردن روی تلفن همراه)

ونسان کوشتل، فرستاده ویژه دفتر امور پناهجویی سازمان ملل در مرکز و غرب حوزه مدیترانه، ضمن ابراز نگرانی از تشدید سیاست‌های مهاجرستیزانه در اتحادیه اروپا گفت که چنین رویکردی می‌تواند بر سیاست سایر کشورهای مهاجرپذیر تأثیر منفی بگذارد. این در حالی است که راست افراطی در اروپا در حال عروج است و دولت‌های اروپایی نیز بر طبل مهاجرستیزی می‌کوبند و هم‌صدا با راست افراطی پناهجویان و مهاجران را عامل مشکلات اقتصادی و اجتماعی که در واقع محصول سیستم سرمایه‌داری است، قلمداد می‌کنند.

مسئله مهاجرت و پناهجویان از چند جنبه قابل‌بررسی است. اولاً، بزرگ‌ترین عامل مهاجرت افراد از محل زندگی خود مصائب اقتصادی و محرومیت از مواهب یک زندگی در شأن انسان، فشار سیاسی و سرکوب، تهدید به زندان و شکنجه و اعدام به‌خاطر باورهای سیاسی و عقیدتی، تبعیضات ملی، قومی، نژادی و جنسیتی، جنگ و نسل‌کشی است که در تاریخ معاصر تمامی اینها چیزی جز نتیجه ضروری کارکرد روابط سرمایه‌دارانه و دولت‌ها و سیاست‌های برآمده از آن نبوده است. حکومت اسلامی در ایران، جنگ میان نیروهای نیابتی وابسته به جمهوری اسلامی، عربستان، ترکیه و آمریکا در سوریه، لشکرکشی پوتین به اوکراین، جنگ میان نیروهای مختلف اسلامی و قوم‌گرا در سودان از جمله نمونه‌ها در تأیید این ادعا هستند.

ثانیاً سیاست دولت‌های حاکم بر کشورهای “مهاجرپذیر” در بر سر کار آوردن و مماشات با دول مرتجع و دیکتاتوری حاکم بر کشورهای مبدأ برای تأمین منافع اقتصادی و کسب سود عامل مهمی در شکل‌گرفتن تراژدی پناهجویان است. بعلاوه، دول مقصد با بکار گرفتن مهاجران در کارهای سخت و طاقت‌فرسا و محروم‌کردن آنان از بسیاری از حقوق اجتماعی هم نرخ سود سرمایه را افزایش می‌دهند و هم موجب کاهش ارزش متوسط اجتماعی نیروی کار می‌گردند. این دول همچنین با نشانه‌گرفتن مهاجران و پناهجویان به‌عنوان علت بحران مزمن اقتصادی، بیکاری و فقر نسبی، سیاست‌های ریاضت اقتصادی خود را توجیه کرده و اذهان عمومی را از ریشه اصلی مشکلات اجتماعی و اقتصادی منحرف می‌نمایند.

آخر اینکه بنا بر ماده سیزدهم اعلامیه جهانی حقوق بشر تعیین محل اقامت و زندگی از جمله حقوق پایه‌ای هر فرد است. پایمال‌کردن این حق تحمیل عقب‌گرد از دست‌آوردهای انسانی به جامعه است. دفاع از حقوق پناهجویان و مهاجران جزو لاینفک دفاع از حقوق انسان‌ها و انسانیت است.