روزنه rowzane خبری – تحلیلی
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفته است برجام متناسب با واقعیت‌های فعلی برنامه هسته‌ای ایران نیست و با توجه به پیشرفت‌های این برنامه در تقریبا تمام جنبه‌ها، اکنون دیگر «تاریخ‌گذشته» است.
مدیرکل آژانس به شبکه خبری العربیه گفت: «با توجه به سطحی که برنامه هسته‌ای ایران رسیده است، هم از نظر فناوری‌های موجود که شامل نسل جدید سانتریفیوژهای پیشرفته می‌شود، و هم از نظر مقدار مواد هسته‌ای که ذخیره کرده‌اند، و با توجه به پیشرفت‌های مشاهده شده در سایر حوزه‌های فناوری که به برنامه‌ی هسته‌ای ایران مرتبط هستند یا بخشی از آن محسوب می‌شوند، نیاز به شفافیت بیشتری وجود دارد. بنابراین، ما در حال بحث با ایران هستیم تا ببینیم چه اقدامات دیگری فراتر از آنچه ایران متعهد به انجام آن است، می‌توانیم انجام دهیم.»
آقای گروسی گفت مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید ایران، به نامه‌اش پاسخ داده است که نشانه‌ای است از احتمال ازسرگیری گفتگوها برای اطمینان از صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران.
او افزود که امیدوار است دیدار با آقای پزشکیان «در اولین فرصت ممکن» انجام شود و او آماده سفر به تهران است.
آقای گروسی گفت: «یکی از نکاتی که همتایان ایرانی من مدت‌هاست مطرح می‌کنند، این است که آنها نیازمند برخی مشوق‌ها و رفع تحریم‌های کشورهای غربی هستند. اگر بخواهم این موضوع را با یک واژه ساده بیان کنم، نوعی انگیزه برای پذیرش اقدامات اضافی و داوطلبانه لازم است.»
به گفته او، مذاکرات اتمی «تنها محدود به یک گفتگوی دوجانبه بین من و ایران نیست، بلکه نحوه مشارکت دیگر ذی‌نفعان و کشورهای دخیل در این موضوع نیز نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در رویکردها و نگرش‌هایی که تهران ممکن است اتخاذ کند، دارد.»
طبق توافق اتمی ایران با قدرت های جهانی در سال ۱۳۹۴، در ازای وقفه در برخی از جنبه‌های برنامه اتمی و گسترش چشمگیر نظارت بازرسان، تحریم سازمان ملل، اتحادیه اروپا و ایالات متحده برداشته شد.
با خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ایران پیوسته محدودیت‌های عمده و نظارت‌های اصلی آژانس را متوقف کرده است.
آقای گروسی در اظهارات تازه خود گفته است که با علی باقری کنی، سرپرست سابق وزارت خارجه، در ارتباط بوده است و اکنون این ارتباط‌ها را با عباس عراقچی، وزیر خارجه جدید، ادامه خواهد داد.
مدیرکل آژانس گفت با آقای عراقچی به عنوان مذاکره‌کننده هسته‌ای سابق آشنایی دارد و آقای عراقچی در جریان جزئیات است.
گروسی درباره اختلاف ایران و آمریکا: می‌توانیم مواضع را به هم نزدیکتر کنیم.
گروسی در پاسخ به این سوال که آقای عراقچی گفته است برجام قابل احیا نیست گفت: «ما می‌توانیم مواضع [ایران و آمریکا] را به هم نزدیکتر کنیم، احتمال رسیدن به توافق وجود دارد، اما درباره احیای برجام این نکته را باید گرفت که واقعیت فعلی پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران از جهتی جای برجام را گرفته است. به یاد داشته باشید که برجام درباره نسل قدیم سانتریفوژهای ایران صحبت می‌کرد که دیگر نوع تعیین‌کننده تجهیزاتی نیست که ایران دارد. سانتریفوژهای جدید بسیار سریعتر و بسیار بیشتر تولید می‌کنند.»
«بنابراین، برجام از نظر پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران در تقریبا تمام جنبه‌ها، اکنون تاریخ‌گذشته است اما می‌توان با اصلاحاتی بسیار مهم آن را به‌روز کرد.»
او در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است ایران بی‌آنکه آژانس متوجه شود به سلاح هسته‌ای برسد گفت: «مطمئنا من امیدوارم که چنین اتفاقی نیفتد که تحولی خیلی جدی خواهد بود. اما با بازرسی و توانایی‌های فعلی آژانس ‘بی‌اندازه نامحتمل’ خواهد بود چون ما قادر خواهیم بود انحراف از مسیر درست و تولید ماده هسته‌ای و نشانه‌های دیگر را ردیابی کنیم. در شرایط فعلی ما باید اطمینان حاصل کنیم که به چنین تحولی فکر نشود.»
«ما باید تلاش‌های خود را دوچندان کنیم و مطمئن شویم که چنین توسعه‌ای هرگز مخفی نخواهد ماند.»
آخرین سفر آقای گروسی به ایران بهار سال جاری و چند روز پیش از نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین بود.
آقای گروسی در آن سفر به تهران و اصفهان رفت و با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه وقت و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ملاقات کرد اما موفق به دیدار با ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت نشد.
چند روز پس از بازگشت آقای گروسی از سفر به ایران و پس از سقوط هلیکوپتر حامل رئیس‌جمهور و وزیر خارجه گزارش شد که در همکاری ایران و آژانس به دلیل شرایط جدید وقفه ایجاد شده است.
در آن زمان، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ابراز تاسف از عدم پیشرفت مذاکرات، یک قطعنامه دیگر درباره برنامه اتمی ایران صادر کرد و از مقام‌های جمهوری اسلامی ایران خواست هرچه سریعتر مسائل باقی‌مانده را با آژانس حل‌وفصل و زمینه نظارت کافی را برای بازرسان آژانس فراهم کنند.
آقای گروسی در این باره گفت آن وقفه نتیجه طبیعی شرایط در ایران بوده است با اینحال او در ارتباط «مستقیم و مستمر» با مقام‌های ایران بوده است.
آقای گروسی در این مصاحبه از ادامه انباشت اورانیوم با غنای بالا ابراز نگرانی و بر «لزوم افزایش شفافیت» ایران تاکید کرد.بیبی سی
