مرگ ۳۰ هزار نفر طی یک سال بر اثر آلودگی هوا

 

گزارش مهر:ایران – ۲۰۱۶ : ۳۶۰ هزار مرگ (۲۱۹ هزار مرگ در مردان و ۱۴۱ هزار مرگ در زنان) رخ داده که معادل ۴۴۳ مورد مرگ به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر است. اما چه میزان از این مرگها  ناشی از بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا بوده‌اند؟

آمارهای رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات وزارت بهداشت ایران در این باره بسیار تکان‌دهنده و تاسف‌بار است:

به گزارش معاونت تحقیقات وزارت بهداشت، تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران شامل ۲۹ هزار و ۵۰۰ ( ۸ درصد کل مرگ‌ها) بوده است که از این بین سهم بیماری های قلبی عروقی  ۲۱ هزار و ۸۴۷ مرگ (۶.۰۶ درصد))، بیماری های تنفسی مزمن  ۳۴۲۱ مرگ (۰.۹۵ درصد)، سرطان‌ها ۱۶۰۴ مرگ ( ۰.۴۴ درصد) و سایر، ۲ هزار و ۷۱۷ (۰.۷۵ درصد) است.

جان باختن ۳۰ هزار ایرانی طی یک سال بر اثر آلودگی هوا هیچ کس را تکان نداد!

مرگ ایرانیان بر اثر آلودگی هوا ادامه دارد: به آمار ۳۰ هزار مرگ در یک سال، ۱۵۰ هزار بستری شدن سالانه را به همراه همه هزینه‌های کمرشکن آن اضافه کنید!

هیچ برنامه و قانون مصوبی در طول ۴۲ سال قانونگذاری! حریف آلاینده های هوا نشده است: خودروها با سهم ۸۰ درصدی در آلایندگی هوا درحالی که ۷۰ درصد آنها تک سرنشین هستند و هیچ محدودیت و مانعی در برابر خود نمی‌بینند. با بنزین ۱۰۰۰ تومانی که در دنیا جزو ارزان ترین بنزین‌هاست، از کنار مصوبات و برنامه‌ها و قوانین و سلامت هموطنان می گذرند. معابر تهران ۴ برابر ظرفیت موجود با خودروهای در حال تردد اشغال شده است. ده ها اتوبان دیگر هم ساخته شود، به گفته رییس پلیس وقت راهنمایی و رانندگی تهران باز مملو از خودروهای شخصی می‌شود!

تکلیف چیست؟ ادامه مرگ و میر، تعطیلی مدارس، حبس سالمندان در خانه یا فقط قاطعیت دولت در اجرای مصوبات؟

هر بهار و تابستان و پاییز می‌رود و نوبت به زمستان با ۲۷ درصد افزایش ترددها و آلودگی هوای تشدید یافته ناشی از ‌آن می‌رسد. تعطیلی مدرسه کودکان بی‌گناه و حبس سالمندان در خانه، در قصور مسوولان و بی‌تفاوتی ما مردم، تنها راهکار هر ساله برای کنترل آلودگی هواست.

ما می‌دانیم هیچ دولتی نتوانسته  ۳٫۵ میلیون موتورسیکلت را که ۸۰ برابر خودروها آلایندگی دارند و تمام معابر از پیاده‌روها گرفته تا خیابان‌ها و خطوط ویژه را عرصه تاخت و تاز خود قرار داده‌اند ساماندهی کند و نیز حریف ۱۰۰ هزار خودرو دیزلی در حال تردد در پایتخت که هیچ تجهیز کنترل آلایندگی در اگزوز آنها وجود ندارد، نشده است. با این همه ما، به جای نجات خود و کودکانمان از تنفس هوای سمی، خیابان‌ها را مملو از خودروهای شخصی تک سرنشین کرده‌ایم؛ حاضریم انبوهی از خودروها را به خیابان‌ها بیاوریم و در ترافیک وحشتناک خودساخته، چندین برابر زمان مورد نیاز، برای رسیدن به مقاصد مورد نظر وقت صرف کنیم.

ورود ۳۱ میلیون لیتر گاز سمی به هوای پایتخت با ۱۴ میلیون لیتر بنزین مصرفی روزانه!

اگر  وقوع جنگ را وحشتناک‌ترین تصور ممکن برای مردم یک کشور می‌دانید، این خبر تلخ را به یاد بسپارید: بر اساس گزارش جهانی کمیسیون آلودگی و سلامت لنست، آلودگی هوا بیشتر از جنگ‌ها کشته بر جای می‌گذارد. این یک هشدار بدون اغراق است که یک مقام دولتی آن را اعلام نکرده بلکه حاصل تحقیق معتبر جهانی است. فقط در همین تهران، ‌ میزان آزبست در هوا، ۱۰ برابر استاندارد جهانی است! روزانه ۳۱ میلیون لیتر گاز سمی با مصرف ۱۴ میلیون لیتر بنزین در هوای پایتخت منتشر می‌شود و هوای لازم برای تنفس را می‌سوازند! هر سال بیش از ۱۰۰ روز هوای تهران در شرایط ناسالم و آلوده قرار دارد.

افزایش ۶۰ درصدی شمار بیماران تنفسی در روزهای تشدید آلودگی هوا

آمارها همچنین نشان میدهد در روزهای تشدید آلودگی هوای پایتخت٬ شمار بیماران تنفسی تا ۶۰ درصد افزایش می‌یابد و آلودگی هوا در تهران به طور متوسط موجب کاهش ۵ سال از عمر تهرانی‌ها شده است. همه اینها کافی است تا ما را به درک بموقعی از بحران جدی و فاجعه ملی پیش رو برساند.

خطر آلودگی هوا در تهران بسیار جدی‌تر از تصور ماست؛ مردم و مسوولان ایران، به پیشگیری از وقوع بحران عادت ندارند و تا بحران واقع نشود، آن را جدی نمی‌گیرند. کارشناسان به طور قطع می‌گویند: آلاینده‌هایی که در تهران تولید می‌شوند به دلیل وجود ترکیبات هیدروکربنی سمی مثل اتان، بنزن، بوتادین، فرمالدئید، استالدئید، پروپان و … در بنزین مصرفی خودروها  به مراتب خطرناک تر از سوختن زغال سنگ در مه‌دود فاجعه بار لندن دهه ۱۹۵۰ هستند. آیا با بدبینانه خواندن این پیش‌بینی‌ها و تصور ایجاد بی‌دلیل واهمه، به انتظار فاجعه لندن نشسته‌ایم و بر این گمانیم که مرگ ۴ هزار نفر در یک روز بر اثر آلودگی هوا، ابدا امکان تکرار ندارد.

آلودگی هوا، بدترین عملکرد ایران در شاخص های توسعه پایدار ۲۰۱۶

معاون تحقیقات وزارت بهداشت ایران در یک هشدار جدی اظهار می‌کند که وضعیت کلانشهرهای کشور بخصوص تهران از نظر آلودگی هوا، دقیقا مشابه ۶۵ سال پیش لندن و نیز افزایش تاثیر خطرات آلودگی هوا بر سلامت شهروندان ایران بسیار جدی‌تر از گذشته است.

ملک‌زاده، با اشاره به عملکرد فوق‌العاده ضعیف ایران در زمینه « آلودگی هوا» ی شاخص های سلامت توسعه پایدار ۲۰۱۶ که دارای نمره بسیار پایین ۲۶ از ۱۰۰ بوده‌ایم، می‌گوید: دولتها نتوانسته‌اند موفقیتی در کاهش آلودگی هوا  و کنترل کیفیت آن داشته باشند که یکی از علل آن نداشتن نگاه پایدار به برنامه های توسعه است یعنی کشور ما توسعه می یابد اما نه توسعه پایدار! درست مثل آن که کودکانمان را در برابر بیماری های عفونی واکسینه می‌کنیم و بیماری های عفونی و واگیر را کاهش می‌دهیم، اما بیماری‌های مزمن غیرواگیر در ایران، در حال افزایش است و نشان می‌دهد برنامه‌های پایدار نیستند.

برنامه جامع کاهش آلودگی هوا دارای اشکالات بسیار اساسی است

وی در پاسخ به این پرسش که چرا برنامه جامع کاهش آلودگی هوا به هیچ نتیجه تاثیرگذاری در کنترل کیفیت هوا دست نیافت و تنها شمار مرگ شهروندان بر اثر آلودگی هوا افزایش یافت؟ تاکید می کند که این برنامه دارای اشکالات بسیار اساسی است. در این برنامه سهم منابع  انتشار دهنده آلاینده‌ها دیده نشده است. تنها عوامل نظری را آن هم به شکل کلی دیده است. این برنامه فاقد چارچوب مدون مدیریتی است؛ درحالیکه باید برای این برنامه پیوست سلامت، پیوست زیست محیطی و توسعه شهری پیش‌بینی و برای هر فعالیت، مسوول اجرا، هزینه اجرا، منابع اجرا به تفکیک سالها و زمان مورد نیاز نیز برای اجرا دیده می‌شد؛ به طور کلی این برنامه، فاقد یک مطالعه اقتصادی و ارزیابی هزینه است.

ثابت بودن قیمت سوخت از علل مهم شکست برنامه‌های کاهش آلودگی هوا

این که « هوای قابل تنفس از آب و غذا برای مردم واجب‌تر است» بسیار بدیهی و روشن است، اما مردم و دولتمردان در ایران، چنان به آلودگی هوا عادت کرده‌اند که باور وقوع یک بحران مرگ‌آفرین با افزایش بیش از پیش آلودگی هوا برایشان سخت است.

ملک‌زاده، دولتها را موظف به تامین اولین نیاز مردم یعنی هوای قابل تنفس می‌داند  اما این که چرا هیچ برنامه و قانونی در اجرای کاهش آلودگی هوا به موفقیت نمی‌رسد، وی، یکی از عوامل بسیار مهم را ثابت ماندن قیمت سوخت می‌داند که ارزانی آن موجب رشد بی‌رویه مصرف بنزین و وجود معابری پر از خودروهای شخصی و ترافیک شدید شده است.

این اظهار نظر معاون تحقیقات وزیر بهداشت، در نگاه اول، اظهار نظری از جنس دیدگاه دولتمردان به نظر می‌رسد اما سوال اینجاست : حتی اگر تمام دولت‌ها به تعهدات برنامه جامع کاهش آلودگی هوا پایبند و در آن موفق بوده باشند، کدام برنامه موفق کاهش آلودگی هوا در کدام نقطه جهان، بدون ایجاد محدودیت جدی در تردد خودروهای شخصی بویژه تک‌سرنشین‌ها به جای استفاده از حمل و نقل عمومی به نتیجه رسیده است؟  بنابراین به جای آن که افزایش قیمت سوخت را به گونه‌ای که هزینه تردد خودروهای شخصی بویژه تک‌سرنشین‌ها بسیار افزایش یابد، یک راه حل غیرعادلانه دولتی بدانیم، باید واقعیت پشت پرده ترافیک‌ وحشتناک کلانشهرها را آگاهانه‌تر و منصفانه‌تر درک کنیم و به این بیندیشیم که براستی ساخت چند بزرگراه و اتوبان دیگر، راه حل نجات ما از آلودگی هواست!؟ و بدانیم که ما با سهم بالای خودروهای شخصی تک‌سرنشینمان در آلودگی هوا، به اندازه دولت‌هایی که قاطعانه عمل نکردند، در برابر ۳۰ هزار مرگ سالانه هموطنان مسوولیم!

نگاه سیاسی دولت‌ها در تصمیمات کلان مایه تاسف است!

معاون تحقیقات وزیر بهداشت با توجه به روند افزایشی مرگهای منتسب به آلودگی هوا، کوتاهی دولت‌ها و ادوار مجلس در افزایش قیمت سوخت و کاهش حجم خودروهای در حال تردد در معابر مملو از ترافیک و آلودگی هوای کلانشهرها را مایه تأسف و نشانه بی‌توجهی به سلامت ایرانیان می‌داند و می‌گوید: حفظ سلامت مردم و داشتن هوایی سالم برای تنفس اولین اولویت است اما متاسفانه نگاه سیاسی حاکم بر تصمیمات کلان همواره مانع از توجه به اولویت‌ها شده است. همان‌گونه که تا کنون موفق به قطع یارانه‌های ۴۵ هزار تومانی نشده‌ایم؛ یارانه‌ای که سودی را عاید این ملت نکرده و مانع رشد اقتصادی بویژه در بخش‌های تولید ملی شده است.

ایران در سر لیست ۵۸ کشور رتبه‌بندی شده بر اساس شاخص ترافیک

اشاره ملک‌زاده به واقعیت تلخ «سهم خودروهای شخصی بویژه تک‌سرنشین‌ها در آلوده‌سازی هوا» در حالیست که نگاهی به شاخص ترافیک نشان می‌دهد غالب شهرهای بزرگ ایران جزو پرترافیک‌ترین شهرهای دنیا هستند؛ به‌طوری‌که ایران در سر لیست ۵۸ کشور رتبه‌بندی شده براساس شاخص ترافیک از سوی سایت آماری نامبو (numbeo) قرار دارد. شاخص ترافیک مورد استفاده در این سایت آماری ترکیبی از «زمان مصرف‌شده در ترافیک برای هر سفر»، «تخمین نارضایتی از زمان هدر رفته در ترافیک»، «انتشار دی‌اکسیدکربن (CO۲) در ترافیک» و «ناکارآمدی‌های کلی در سیستم ترافیکی» است.

افزایش ۱٫۵ درصدی مرگها به ازای هر ۱۰ میکروگرم در متر مکعب افزایش ذرات معلق

در حال حاضر مهم‌ترین آلاینده‌های هوای شهر تهران از نظر اثر بر سلامت، ذرات معلق هستند که در ایستگاه‌های سنجش به دو صورت PM۱۰ و PM۲.۵ اندازه‌گیری و گزارش می‌شوند.

شاید این گفته معاون تحقیقات وزیر بهداشت که «ارتباط معینی بین موارد مرگ روزانه و مواجهه با PM۱۰ و PM۲.۵ در مطالعات معتبر اپیدمیولوژیک گزارش شده است؛ بطوری که به ازای هر ۱۰ میکروگرم در متر مکعب افزایش در غلظت PM ۱۰ و PM ۲.۵ به ترتیب بطور متوسط حدود ۰.۷۴ و ۱.۵ درصد به موارد مرگ افزوده می‌شود» نیز بتواند به درک ما  از یک بحران جدی در حال وقوع کمک کند.

به گفته وی، در ۱۰ سال اخیر، میانگین سالانه غلظت PM۱۰  در تهران از ۸۰ میکروگرم بر متر مکعب (استاندارد ملی ۲۰ میکروگرم بر متر مکعب) کمتر نشده است! و این درحالیست که بیش از دو سوم این آلاینده به منابع متحرک نسبت داده می‌شود.

اثبات افزایش شیوع کبد چرب در آلودگی هوا/ تحقیقات بر روی ماموران انتظامی: ایجاد تغییرات ژنتیکی در افراد بر اثر آلودگی هوا

رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، افزایش بیماریهای تنفسی،  افزایش بیماریهای قلبی و عروقی،  افزایش شیوع کبد چرب،  افزایش میزان شیوع سرطان‌ها در دراز مدت بخصوص سرطان ریه را از عوامل افزایش بیماری‌های مزمن در کشور دانسته و در همین باره به نتایج یافته‌های محققان مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و دانشگاه علوم پزشکی تهران اشاره می‌کند که با بررسی بر روی شماری از افراد نیروی انتظامی، نشان داده است آلودگی هوا با ایجاد تغییرات ژنتیکی و تغییر در نحوه بیان و عملکرد ژن‌ها تغییراتی جدی در سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌کند و در کوتاه مدت، احتمال بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی و در دراز مدت خطر ابتلا به سرطان‌های مجاری تنفسی بخصوص ریه را افزایش می‌دهد و آنها را مشابه افراد مبتلا به آسم می‌کند.

وی نتایج مطالعه‌ای با هدف کمی‌سازی اثرات بهداشتی شش آلاینده‌ PM۱۰، PM۲.۵، NO۲، SO۲، O۳ و CO هوای شهر تهران در سال۱۳۹۰ را یادآور می‌شود که بر اساس آن بیشترین سهم اثرات بهداشتی منتسب به آلاینده‌های هوا در شهر تهران مربوط به ذرات معلق (PM۲.۵ و PM۱۰) و متوسط کل مرگ منتسب به PM۲.۵ و PM۱۰ در سال ۱۳۹۰ به ترتیب حدود ۲۳۱۸ و ۲۱۴۲ مورد بوده است که این میزان حدود ۴.۷۴  و ۴.۳۷ درصد از کل مرگ‌های (به استثنای مرگ ناشی از تصادفات) شهر تهران را به خود اختصاص داده است.

 

۱۲٫۵ میلیون مرگ سالانه در آلودگی هوا! راهبردهای کنونی، دیگر پاسخگو نیست

حتما شما در اخبار اخیر، گزارش تکان‌دهنده «کمیسیون آلودگی و سلامت لنست» را خوانده‌اید. این گزارش از یک آمار هراس‌انگیز مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا خبر می‌دهد: ۹ میلیون مرگ زودرس تنها در یک سال ۲۰۱۵ و نیز مرگ سالانه ۱۲٫۵ میلیون نفر در جهان بر اثر علل قابل پیشگیری زیست محیطی!!

اما این آمار همه واقعیت پنهان آلودگی هوا نیست. دکتر ملک‌زاده، به نکته بسیار مهمی در همین زمینه اشاره می‌کند که کمتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است و آن لزوم تغییر در سیاستهای راهبردی است؛ زیرا همانطور که کمیسیون لنست گزارش کرده است راه‌هایی که برای تهدیدات بهداشتی زیست محیطی وجود دارند در زمان کنونی مناسب نیستند و ما به یک رویکرد متفاوت و استراتژی‌های بهتر برای کنترل آلودگی هوا نیاز داریم به طوری که از پیشرفت شرایط محیطی و اجتماعی که باعث جلوگیری از ایجاد و گسترش بیماری ها می شود، اطمینان حاصل کنیم. در توسعه شهری باید شهرها را به عنوان یک مرکز بهداشت و سلامتی در نظر گرفت. همچنین سیاست های خاص از قبیل انرژی، برنامه ریزی شهری، حمل و نقل و زیرساخت ها باید با اهداف صحیح و ملموس سلامت و محیط زیست طراحی و اجرا شوند.