٢ هفته زیر آوار‌، جست‌وجو برای یافتن پیکر کارگران در معدن شازند اراک ادامه دارد

وب سایت حکومتی شبکه شرق:نزدیک به دو هفته از ریزش معدن در شازند می‌گذرد و همچنان جست‌وجو برای یافتن کارگران مفقودشده ادامه دارد. این بسیار ناامیدکننده است که کمتر کسی امید به زنده‌ماندن مفقودان دارد، اما گذشت زمان از روز حادثه در کنار سنگینی و وخامت این اتفاق، راهی جز این هم باقی نگذاشته است. اواخر خرداد‌ امسال بود که خبر رسید ریزش معدن شماره 5 شن و ماسه شهرستان شازند منجر به مفقودشدن چهار کارگر در این معدن شده است. اکنون با گذشت ۱۴ روز از این حادثه، تنها پیکر دو کارگر که راننده ماشین‌های سنگین معدنی بودند، پیدا شده و همچنان دو کارگر دیگر مفقود هستند.

داستان ریزش معدن شازند چیست؟

در ساعت 9:45 صبح روز یکشنبه 27 خرداد خبر ریزش یکی از معادن اطراف شازند به ستاد مدیریت بحران واصل شد که بلافاصله عوامل امدادی و بخش‌های فنی و مهندسی از سطح شهرستان‌های اراک و شازند برای برآورد حادثه در محل ریزش حضور پیدا کردند. به دنبال وقوع حادثه ریزش کوه در محدوده معدن شماره 5 شن و ماسه شهرستان شازند، چهار نفر شامل دو راننده کمپرسی و دو راننده بیل‌مکانیکی که در محل حادثه مشغول فعالیت بوده‌اند، زیر آوار ریزش کوه حبس شدند که ‌‌گروه‌های امدادی و سگ‌های زنده‌یاب با رعایت نکات ایمنی زیر نظر مهندسان معدن به جست‌وجوی منطقه پرداختند. با تلاش نیرو‌های امدادی جمعیت هلال‌احمر، پیکر یکی ‌ از محبوسان از زیر آوار پیدا شد، اما سه نفر همچنان زیر آوار بودند که تلاش نیرو‌های امدادی و عملیاتی جمعیت هلال‌احمر برای یافتن سایر محبوسان همچنان ادامه دارد. ساعتی بعد از یافتن نخستین پیکر، اعلام شد ‌پیکر یکی دیگر از چهار محبوس‌‌شده در معدن شازند، با تلاش امدادگران پیدا شد، اما دو نفر همچنان زیر آوار هستند و تلاش نیروهای امدادی برای یافتن آنها ادامه دارد.

ساعت حدود ۲۱ شب حادثه بود که محمد مخبر، سرپرست ریاست‌جمهوری، در تماس با استاندار مرکزی دستور تداوم رسیدگی و تسریع در امدادرسانی و بسیج همه دستگاه‌های امدادی، امکانات و وسایل مورد نیاز برای نجات جان افراد باقی‌مانده را داد و همچنین دستور تهیه گزارش دقیق از علل وقوع این حادثه نیز داده شد. آوار‌برداری تا پاسی از شب ادامه داشت و ادامه روند به دلیل تاریکی هوا ممکن نبود. بعد از وقفه‌ای حدودا چهار‌‌ساعته، کار از ساعت چهار صبح دوباره ادامه پیدا کرد و حدود ساعت ۱۰ صبح روز‌ ۲۸ خرداد‌ موقعیت نقطه‌ای دو کارگر دیگر زیر آوارهای انبوه سنگ مشخص شد.

این دو نفر هنگام ریزش کوه با دو دستگاه بیل‌مکانیکی و کمپرسی در محل، کار می‌کردند که با تجهیزات مختلف از بوی گازوئیل، محل محبوس‌‌شدن‌شان مشخص شد.

لطف‌الله پرندین، فرماندار شازند، درباره علت وقوع حادثه ریزش معدن‌ اظهار کرد: دو فرضیه درخصوص ریزش معدن وجود دارد که دلیل اول انفجار روز گذشته در این معدن و دلیل دوم رعد‌و‌برق‌های سنگین روز جمعه در منطقه بوده که این دو علت به همراه شیب تند کوه باعث وقوع حادثه شده است. البته این منطقه بر روی گسل نیز قرار دارد و بارها تأکید شده که بهره‌برداری بی‌رویه از معدن انجام نشود. فرماندار شازند با بیان اینکه علت دقیق وقوع حادثه پس از بررسی‌های دقیق کارشناسی توسط مراجع ذی‌ربط مشخص خواهد شد، خاطرنشان کرد: حجم آوار و سنگ‌ها بسیار بالاست، به‌‌ طوری که برخی سنگ‌هایی که ریزش کرده، حدود 400 تا 500 تن هستند.

احتمال جابه‌جایی اجساد

اگرچه ماجرای ریزش معدن شازند در روزهای ابتدایی در مرکز توجه‌ها بود، اما با ادامه‌یافتن ماجرای جست‌وجو و نزدیک‌شدن اخبار انتخاباتی، کمی در سایه قرار گرفت و فراموش شد. با ‌این ‌حال، روز گذشته خبر جدیدی از این ماجرا در رسانه‌ها منتشر شد.

آن‌چنان که روز گذشته منابع کارگری اعلام کرده‌اند، همچنان فرایند جست‌وجو برای یافتن اجساد ادامه دارد و تئوری‌های تازه‌ای هم در این زمینه منتشر شده است. برای نمونه، ایلنا به نقل از یک منبع کارگری در شازند خبر داده ‌از آنجا که احتمال داده می‌شود ‌ریزش سنگ‌های عظیم‌الجثه محل قرار‌گرفتن پیکر دو کارگر را جابه‌جا کرده باشد، عملیات آواربرداری از محل حادثه همچنان در حال انجام است. در ادامه این گزارش آمده: با وجود خروج اجساد دو نفر از معدنچیان، کار آواربرداری از معدن شن و ماسه شماره ۵ شازند برای پیدا‌کردن دو مفقودی دیگر همچنان در حال انجام است؛ چراکه با نظر برخی کارشناسان امدادرسانی احتمال داده می‌شود ریزش سنگ‌های عظیم‌الجثه محل قرار‌گرفتن پیکرها را جابه‌جا کرده باشد. وی با بیان اینکه حدود ۱۴ روز از حادثه معدن شازند می‌گذرد، اما خبری از اجساد دو کارگر باقی‌مانده در زیر آوار نیست، در ادامه تصریح کرد: با ریزش دوباره معدن شن و ماسه شماره ۵ شازند در دومین روز از حادثه حجم زیاد آوار سنگ که بیش از یک‌میلیون‌و ۷۰۰ هزار تن بر‌آورد می‌شود، کار آواربرداری را دشوار کرده است، اما هم‌اکنون کارگران معدن شازند و کارگرانی که از دیگر معادن اطراف آمده‌اند، در حال کمک به امدادگران هستند. او در ادامه با تأکید بر اینکه وجود یک نظام واحد و کامل در بحث ایمنی از بسیاری از حوادث کار پیشگیری می‌کند، افزود: قطع یقین تا اتمام کارشناسی حادثه نمی‌توان درباره علت وقوع آن اظهارنظر قطعی کرد، اما بدون شک اگر در معدن شن و ماسه شازند شرایط و اصول ایمنی مهیا بود، این حادثه اتفاق نمی‌افتاد.

از سوی دیگر، فرماندار شازند نیز روز گذشته خبر داد: بوی پیکر یکی از کارگران محبوس‌شده در زیر آوار معدن این شهرستان در محل نقطه‌زنی‌شده‌ استشمام می‌شود. استشمام بو نشان‌دهنده آن است که پیکر کارگر در سطح بالایی از معدن است و تا چند روز دیگر باید آواربرداری ادامه یابد تا دسترسی به پیکر فراهم شود. لطف‌الله پرندین افزود: حفر گودال منجر به شناسایی بیل‌مکانیکی در زیر آوار شد که به علت احتمال خطر، این گودال مجدد پر شد. برای پیدا‌کردن پیکر دو کارگر حادثه معدن شازند تاکنون پنج تا شش هزار تن سنگ و آوار جابه‌جا شده است و تلاش‌ها برای شناسایی پیکرها همچنان ادامه دارد. وی به اقدامات و فعالیت‌های انجام‌شده برای یافتن پیکر دیگر کارگر معدن که در زیر آوار محبوس شده است، اشاره کرده و ادامه داد: پس از بیرون‌کشیدن پیکر این کارگر، عملیات نقطه‌زنی برای جست‌وجوی پیکر آخرین کارگر محبوس‌شده در حادثه معدن شازند انجام می‌شود.

همین چند روز پیش بود که مراسم بیست‌و‌هفتمین سالگرد انفجار در معدن زغال‌سنگ سنگرود (واحد البرز غربی) برگزار شد. مراسمی که برای ۲۰ کارگر معدنچی برگزار شده بود که 27 سال قبل به دلیل عدم رعایت مسائل ایمنی کار جان باخته بودند. از آن سال تاکنون هر‌ساله شاهد اتفاقات ناگوار در معادن ایران هستیم. شدت این حوادث در چند سال اخیر بیشتر هم شده است و هر چند ماه یک بار باید شاهد تصاویر دلخراشی از انتظار خانواده‌ها برای یافتن پیکر بی‌جان کارگران گرفتار در معدن باشیم.

ساعتی بعد از ریزش معدن شازند نیز شاهد برخورد با رئیس این معدن بودیم. مهدی هشترودی، دادستان عمومی و انقلاب شهرستان شازند، در رابطه با حادثه ریزش معدن در این شهرستان در همان روز به خبرنگاران اعلام کرده بود: حدود ساعت ۱۰ امروز اعلام شد ‌یک معدن در منطقه شازند ریزش کرده و چهار ماشین معدن‌کاری به همراه راننده‌ها زیر آوار مانده‌اند. وی افزود: با توجه به حجم بالای ریزش سنگ بر روی ماشین‌های معدن‌کاری، سگ‌های زنده‌یاب به محل اعزام شدند. همچنین از شهرستان‌های اطراف درخواست کمک شده تا به آوار‌برداری کمک شود. هشترودی گفت: دستور داده شده نیرو‌ها و امکانات معادن اطراف برای آوار‌برداری و پیدا‌کردن افراد مفقودی کمک کنند. دادستان شهرستان شازند بیان کرد: با دستور قضائی صاحب معدن بازداشت شده است.

با‌ این ‌حال، این برخوردهای بعد از حادثه هیچ‌گاه منجر به ایمن‌تر‌شدن فضای معادن و کم‌شدن این ‌دست اخبار ناامیدکننده نشده است. فضای کار در ایران به صورت کلی در شرایط ناایمنی قرار دارد و این را می‌توان از حجم حوادثی که در صفحات کارگری خبرگزاری‌ها منتشر می‌شود، دید. با‌ این ‌حال این وضعیت در معادن ایران شدت بیشتری دارد و اغلب حوادث آن هم تلفات ناگوار و فزاینده‌ای دارد. ضعف وزارت کار در بازرسی‌های کار، ناتوانی کارگران برای اعتراض به کارفرمایان، ضمانت اجرای پایین قوانین ایمنی، سودجویی کارفرمایان و نبود نظارت کافی بر عملکرد و کنترل آنها، از‌جمله مهم‌ترین دلایل میزان بالای حوادث کار در ایران است. مسئولان بعد از هر حادثه، به بررسی علل وقوع حوادث و پیشگیری از وقوع آن تأکید می‌کنند، اما واقعیت این است که تا ریشه مسئله حل نشود، نمی‌توان امید چندانی به کاهش آمار حوادث ناشی از کار داشت.