روزنامه آرمانملی: در حال حاضر ایران دارای 70 مناطق ویژه اقتصادی، آزاد، پتروشیمی، صنعتی و تجاری در 23 استان و قریب به 50 شهرستان است که قرار بود اهداف بزرگی را دنبال کنند! اما بخش عمدهای از این مناطق بازیچه سیاستی افرادی شدند که قصدشان این بود تا با آمارسازی عملکرد خود را موفق نشان دهند. امروز بهوضوع مشخص است که این مناطق به هیچکدام از اهدافی که برای آنها طراحی شده بود نرسیده یا بسیارکم در این زمینه موفق بودهاند. مناطق ویژه اقتصادی با هر عنوانی که در کشور ایجاد میشود اگر براساس اصول اولیه و اهدافی که برای آنها مشخص شده حرکت میکردند؛ امروز شاید وضعیت اقتصادی کشور بسیار بهتر از چیزی بود که الان است.
حالا جالــب اینجــاست که با وجود مشخصبودن ناکارآمدی این مناطق، مجمع تشخیص مصلحت نظام نسبت به تصویــب هفت منطقه آزاد و تجاری و اقتصادی دیگر اقــدام کرده است. موضوعی که به اعتقاد کارشناســان از ارجحیــت منـافع سیاسی و اقتصادی عدهای خاص نشأتگرفته و در نهایت به دستاوردسازی در کارنامه سیاسیون منجر میشود. جمشید عدالتیان شهریاری، عضو اتاق بازرگانی ایران و اقتصاددان درباره عملکرد این مناطق به «آرمانملی» گفت: «در کشورهای مختلف جهان مناطق ویژه تعریف خاصی دارند و بهطورکلی در این مناطق از یکسری بروکراسی و کاغذبازیهای اداری و قوانین سرزمین مادری در جهت هموارشدن سرمایهگذاری خارجی و داخلی و انجام کارهای تجاری چشمپوشی میشود تا این اقدامات سرعت بیشتری بگیرد.» او ادامه داد: «در کشور ما این حدس زده میشود که برخی از مناطق بهدلیل نفوذ سیاسی برخی از نمایندگان مردم در مجلس تشکیل شده و تعداد آن بیشتر از نیاز واقعی است و عملکرد آن قابلدفاع نیست و فقط تا حدودی کیش و قشم توانستهاند در اقتصاد نقشی داشته باشند، ولی مابقی کلا نقشی که باید را ندارند، اما با این حال کمکهایی را به مردم محلی کمک میکنند.» عدالتیان شهریاری تصریح کرد: «بهطورکلی آنطور که برنامهریزی شده بود این مناطق نتوانستند عمل کنند؛ از طرفی بسترسازی، استراتژی و زمینهسازی لازم هم اتفاق نیفتاد تا این مناطق بتوانند نقشی را که برعهده دارند بازی کنند. در برخی از این مناطق آزاد در محدوده مرزها باعث شد تا کولبری و قاچاق کالا کنترل شود و مناطق داخلی هم بهعنوان انبارکالا مورد استفاده قرار میگیرند، در هر صورت این مناطق بههردلیل اقتصادی، سیاسی، براساس نیاز یا بدون نیاز تشکیل شدهاند، مشمول کل اقتصاد کشور ما شده است. یعنی با تحریمهایی که وجود دارد نقش خود را در جذب سرمایهگذاری نتوانستند انجام بدهند.» این عضو هیان نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه این مناطق نتوانستند نقش خود را بهدرستی اجرا کنند آیا ایجاد مناطق جدید منطقی است؛ افزود: «نیاز به بعضی از این مناطق واقعا محاسبه و تشخیص داده شده و برخی هم بهدلیل فشارهای محلی و نماینده آنها در مجلس بهصورت غیرضروری ایجاد شده است و بهطورکلی باید مناطق آزاد مرزی و داخلی را تقسیمبندی کنیم و ببینیم هر کدام چه نقشی دارند و چه اقداماتی را انجام دادهاند. در هر صورت این تعداد مناطق ویژه و آزاد که عملکردشان مورد انتظار نبوده؛ سوالبرانگیز است.» او درباره پاسخ به این سوال که در حاضر واردات کالا با گمرکی صفر یا حداقلی بیشترین اتفاقی است که در این مناطق میافتد، هدف اصلی ایجاد این مناطق صرفا واردات بوده است؟ توضیح داد: «در اساسنامه این مناطق چندین اقدام تعریف شده و مهمترین آن این بوده که سرمایه خارجی بدوندردسر وارد و بدون درنظرگرفتن قوانین بالادستی سرزمین مادر بتواند سرمایهگذاری و پولش را جابهجا کند یا با تولید کالا بهویژه در مناطق آزاد جنوب کشور آن را به خارج و داخل سرزمین مادری صادر کند، بهنظرم جانمایی این مناطق و مشکلات اقتصادی کشور از جمله موارد مانع تحقق این اهداف است.»