کشف یک مرز جدید، کمی بیرون از منظومه شمسی

RadioFarda

درست یک سال پیش بود که فضاپیمای وویجر ۲ از مرز منظومه شمسی فراتر رفت و وارد محیطی معروف به فضای بین ستاره‌ای شد. پس از یک سال بررسی داده‌هایی که این کاوشگر به زمین ارسال کرده، دانشمندان دیروز، دوشنبه، اعلام کردند که این داده‌ها از وجود یک مرز عجیب بین منظومه ما و فضای بین ستاره‌ای خبر می‌دهند.

این مرز تازه‌کشف‌شده در بیرون محدوده نفوذ تأثیرات خورشید ما قرار دارد. محدوده نفوذ تأثیرات خورشید را اصطلاحاً خورسپهر (هلیوسفر) می‌نامند و مرز این محدوده با فضای بیرون از آن را خورمَرز (هلیوپاز) می‌گویند.

خورسپهر که شکلی بیضی‌مانند چون یک جوراب سر چوب‌رختی در باد تند دارد توسط میدان مغناطیسی خورشید و بادهای خورشیدی تشکیل شده که می‌توانند به سرعت سه میلیون کیلومتر در ساعت برسند.

خورمرز جایی است که پرتوهای پرانرژی ساطع از کهکشان‌های دوردست به سپر مغناطیسی حباب‌مانند خورشید ما برخورد می‌کنند و بخش زیادی از انرژی‌شان گرفته می‌شود.

از سفر وویجر ۱ معلوم شده بود که در سمت داخلی این سپر، لایه‌ای از ذرات کم‌انرژی شکل می‌گیرد اما اکنون وویجر ۲ یک لایه دیگر از ذرات کم‌انرژی کشف کرده و عجیب اینجاست که این لایه در بیرون از سپر خورشید واقع شده است.

یعنی اکنون مرزی جدید، ورای آخرین مرز نفوذ خورشید کشف شده که علت وجودی آن هنوز بر دانشمندان روشن نیست.

سرریز ذرات کم‌انرژی در هر دو سوی خورمرز نشان از وجود محیطی غریب در کرانه محدوده تأثیر مغناطیسی خورشید دارد. با وجود نفوذپذیری ظاهری خورمرز (هلیوپاز)، اکثر پرتوهای کیهانی هرگز از این مرز عبور نکرده و به درون منظومه شمسی نمی‌رسند. این به شکل‌گیری زیست بر روی کره زمین بسیار یاری رسانده زیرا تابش کیهانی به موجودات زنده آسیب می‌رساند. به همین دلیل، درک بهتر خورمرز به شناسایی بهتر منظومه‌های فراخورشیدی که به طور بالقوه زیست‌پذیر هستند کمک می‌کند.

وویجر ۲ در سال ۱۹۷۷، یک ماه قبل از وویجر ۱، مدار زمین را ترک کرد، اما رسیدن آن به مرز بیرونی خورسپهر (هلیوسفر) که حدود ۱۸ میلیارد کیلومتر با ما فاصله دارد هفت سال بیشتر طول کشید.

نکته عجیب دیگر این است که وویجر ۱ با لایه بیرون از خورمرز برخورد نکرد و توانست ظرف یک روز از ناحیه سپر مغناطیسی خورشید بگذرد، این در حالی است که وویجر ۲ به این لایه برخورد کرده و عبورش از ناحیه سپر خورشیدی ۸۰ روز به درازا کشیده است.

وویجرها اولین کاوشگرهایی هستند که مشاهدات مستقیمی از این محدوده مرزی مهم به زمین ارسال می‌کنند. این دو کاوشگر از این مرز گذشته و بقیه موجودیت خود را تا ابدیت فراتر از این مرز خواهد گذراند.