کنفرانس ان‌پی‌تی؛ هشدار درباره «نابودی هسته‌ای» و درخواست همکاری از ایران.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هشدار داده است که تنها یک سوءتفاهم یا اشتباه محاسباتی می‌تواند بشریت را در آستانه «نابودی هسته‌ای» قرار دهد.

آقای گوترش در آغاز دهمین کنفرانس بازبینی «معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» (NPT) در نیویورک گفت امروز جهان بیش از هر زمان دیگری به این معاهده نیاز دارد.

دبیر کل سازمان ملل با اشاره به بحران‌های جهانی از جمله وضعیت نابسامان اقتصادی بعد از همه‌گیری کرونا، بحران‌های اقلیمی و جنگ و نقض حقوق بشر، هشدار داد که در چنین وضعیتی جهان با سطحی از خطر هسته‌ای روبرو است که مشابه آن «از زمان اوج جنگ سرد دیده نشده است».

او گفت که جهان در آستانه فراموش کردن درسی است که از بمباران اتمی هیروشیما و ناگازاکی آموخت.

معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای از زمان اجرای آن در سال ۱۹۷۰ میلادی، هر پنج سال یک بار در نشستی با حضور اعضای پیمان بازبینی می‌شود.

دهمین نشست بازنگری ان‌پی‌تی قرار بود سال ۲۰۲۰ برگزار شود اما به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹ به تعویق افتاد. این نشست از روز دوشنبه اول اوت آغاز شده و تا ۲۶ اوت ادامه خواهد داشت.

آقای گوترش در سخنرانی گشایش این نشست گفت که امیدهایی که بعد از جنگ سرد برای کاهش زرادخانه‌های هسته‌ای، توسعه و آزمایش این تسلیحات به وجود آمده بود، در حال از بین رفتن است.

او گفت رقابت بر همکاری چیره شده و عدم اعتماد و اتحاد جای گفت‌وگو و خلع سلاح را گرفته است و بحران از خاورمیانه و شب جزیره کره تا حمله روسیه به اوکراین در حال گسترش است.

دبیر کل سازمان ملل گفت در حال حاضر ۱۳ هزار سلاح اتمی در زرادخانه‌های جهان انبار شده است و خواهان اقدامات فوری برای رفع تهدیدهای جاری در جهان شد.

درباره ایران چه گفتند؟

رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سخنانش در کنفرانس نیویورک به برنامه هسته‌ای ایران هم اشاره کرد.

آقای گروسی گفت «اگر قرار باشد آژانس تضمینی معتبر درباره صلح‌آمیز بودن برنامه عظیم و در حال رشد هسته‌ای ایران به دنیا بدهد، ایران باید به بازرسان آژانس اجازه دسترسی متناسب با عمق و وسعت این برنامه را بدهد و اطلاعات کامل و درخواستی را در اختیار ما بگذارد.»

او همچنین گفت که مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران در خلأ انجام نمی‌شود و شرایط و پس‌زمینه این مذاکرات را مهم خواند.

او هشدار داد که توقف روند راستی‌آزمایی صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران «پیامدهایی در چشم‌انداز امنیت منطقه خواهد داشت».

هم‌زمان آمریکا، بریتانیا و فرانسه در بیانیه‌ای در آغاز دهمین کنفرانس بازنگری ان‌پی‌تی بار دیگر تاکید کرده‌اند که ایران «هرگز نباید سلاح هسته‌ای بسازد».

در این بیانیه ابراز تاسف شده که «با وجود تلاش‌های فشرده دیپلماتیک، ایران هنوز از موقعیتی که  برای از سرگیری اجرای کامل برجام ایجاد شده، استفاده نکرده است.»

این سه کشور از جمهوری اسلامی خواسته‌اند که به طور کامل به توافق هسته‌ای و قطعنامه مرتبط با آن در شورای امنیت سازمان ملل برگردد.

آمریکا، بریتانیا و فرانسه همچنین از ایران خواستند که «فورا به سوالات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره مواد هسته‌ای و فعالیت‌های اعلام نشده احتمالی در چارچوب توافق ان‌پی‌تی پاسخ دهد».

ان‌پی‌تی چیست؟

معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی (Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons) قراردادی بین‌المللی برای جلوگیری از توسعه این سلاح‌ها و همین‌طور کاهش سلاح‌های هسته‌ای موجود است. 

بر اساس این معاهده، که ایران از اولین امضا‌کنندگان آن بود، کشورها در جهان به دولت‌های دارنده سلاح اتمی و غیردارنده این سلاح‌ها تقسیم شده‌اند. 

دولت‌های دارنده متعهد به کم کردن ذخایر خود هستند و کشورهای غیردارنده هم متعهدند که به دنبال چنین سلاح‌هایی نروند. در مقابل، کشورهای دارنده سلاح باید به کشورهای دیگر کمک کنند تا از مزایای صلح‌آمیز انرژی اتمی برخوردار شوند. 

در ژانویه سال ۲۰۰۳ کره شمالی اعلام کرد از این معاهده خارج شده است و سه سال بعد آن با انجام اولین آزمایش هسته‌ای خود را کشوری دارای سلاح اتمی اعلام کرد. هند، پاکستان و اسرائیل به این معاهده نپیوسته‌اند.بی بی سی