گزارش «شهروند» از درگیری پلیس و بسیج با دراویش گنابادی

شهروند|  برخی دراویش گنابادی سه‌شنبه‌شب برای بار دوم در یک‌ماه اخیر با نیروی انتظامی درگیر شدند. در جریان این درگیری‌ به برخی از اماکن و اموال مردم در خیابان پاسداران خسارت نیز وارد شد. دامنه این درگیری از همان سه‌شنبه‌شب تا ساعات نخستین دیروز صبح نیز، به صورت جسته و گریخته ادامه داشت و حضور بسیاری از این دراویش گنابادی موجب شد تا نیروهای پلیس در عملیاتی بعد از پایان ضرب‌الاجل تعیین‌شده برای متفرق‌شدن معترضان درحوالی خیابان پاسداران تهران، بعد از گذشت ساعت‌ها موفق شدند که اعتراض دراویش را خاموش کنند. به دنبال عملیات پلیس، دراویش از روز دوشنبه گذشته با اقداماتی معترضانه درمحدوده خیابان پاسداران تعدادی از خیابان‌های فرعی را مسدود کرده بودند و با روشن‌کردن آتش و ایجاد موانع، عبورومرور خودرو‌ها و مردم در خیابان‌ها را سخت کرده بود. در ساعات پایانی شب و به دلیل چندین حمله از سوی این افراد به نیروهای انتظامی و زیرگرفتن ماموران که منجر به شهادت ٣نفر از آنان شد، ٢نفر از نیروهای بسیج نیز توسط خودرویی زیر گرفته شدند. بعد از فرونشاندن درگیر‌ی‌ها و اتمام عملیات پلیس، عوامل شهرداری نسبت به پاکسازی گلستان هفتم و انتقال چندین خودروی به آتش کشیده‌شده اقدام کردند. در ادامه تعدادی از ماموران پلیس، نیروهای بسیج و دستگیرشدگان نیز با توجه به درگیری‌های رخ‌داده به مراکزدرمانی منتقل شدند.
همزمان با این اتفاقات بود که محسن همدانی معاون امنیتی استانداری تهران هم با اشاره به تجمع دراویش عنوان کرد که در رابطه با این تجمع که از نظر ما غیرقانونی است، شورای تأمین استان تهران تشکیل جلسه داده است.
تبارشناسی دروایش گنابادی
دراویش گنابادی پیروان یک مکتب تصوف به نام سلسله نعمت‌اللهی گنابادی هستند که مقر آنها در شهر بیدختِ گناباد است و به همین علت آنها را دراویش گنابادی خطاب می‌کنند. بیدخت شهری با جمعیتی کمتر از ١٠‌هزار نفر در ٥کیلومتری گناباد است که خانقاه دراویش گنابادی در آن‌جا قرار دارد. گناباد یکی از شهرهای استان خراسان‌رضوی است که در ٢٦٠کیلومتری جنوب مشهد قرار دارد و بزرگترین قنات جهان به نام قنات قصبه در این شهر واقع شده است. منتقدان دراویش گنابادی معتقدند، آنها در زمان حکومت پهلوی به دلیل نزدیکی و نفوذ زیادی که در دربار شاه داشتند، توانستند امتیازات زیادی برای خود کسب کنند. درعین ‌حال آنها خود را یکی از سلسله‌های تصوف می‌دانند که ریشه در قرن هشتم هجری داشته و توسط نعمت‌الله ولی بنیانگذاری شده است.
قطب دراویش و ورود به عرصه سیاست
درحال حاضر، نورعلی تابنده (ملقب به مجذوب علیشاه) (زاده ۲۱ مهرماه ۱۳۰۶ گناباد)، قطب سلسله نعمت‌اللهی سلطان‌ علیشاهی گنابادی است. تابنده پس از انقلاب مدتی معاون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر سازمان حج و زیارت و معاون وزارت دادگستری بود. او در انتخابات ریاست‌جمهوری ‌سال ۸۸ از مهدی کروبی حمایت کرد، چراکه در میان چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب، کروبی تنها کسی بود که در نامه‌هایی به مقامات مسئول ازجمله وزیر اطلاعات وقت و مراجع تقلید به تخریب حسینیه دراویش گنابادی و آزار آنها انتقاد کرده بود. روند تخریب حسینیه‌ها و بازداشت دراویش گنابادی از سال‌های ابتدایی ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد شدت گرفته بود و ‌سال ۸۷ تعدادی از دراویش گنابادی در مقابل مجلس تجمع کردند و نور علی تابنده آن روز را به‌عنوان روز درویش نامگذاری کرد. بعد از گذشت چند سال، ماه گذشته بود که اخباری مبنی بر دستگیری نورعلی تابنده و همچنین ایجاد ایست بازرسی در منطقه دراویش گنابادی از تاریخ ۱۴ بهمن‌ماه ۱۳۹۶ در مقابل منزل او تجمع کردند.
دستگیری ٣٠٠ درویش
با اوج‌گرفتن اعتراضات دوشنبه‌شب بود که سردار منتظرالمهدی سخنگوی نیروی انتظامی اعلام کرد که «بالغ بر ٦٠نفر از اعضای فرقه دراویش که در محدوده پاسداران دست به آشوب زده‌اند، دستگیر شده‌اند.» وی با بیان این‌که تلاش پلیس برای کمترین آسیب به مردم در محل است، تصریح کرد که «برخی دراویش درحال تهیه کوکتل مولوتوف بودند و برخی با شمشیر رجزخوانی می‌کردند، برخی روی پشت‌بام منازل مردم بودند و برخی هم متواری شدند.» سردار منتظرالمهدی ادامه داد: «پلیس برای متفرق‌شدن دراویش و عدم مزاحمت برای ساکنان محل ضرب‌الاجل صادر کرده است.»
اما بعد از این آمار، خبر دیگری از منتظرالمهدی منتشر شد که حکایت از دستگیری بیش از ٣٠٠نفر از دراویش داشت که بین آنان نام رانندگان اتوبوس و سمندی که عده‌ای ازجمله مأموران پلیس را هدف قرار داده بودند و همچنین ضاربان و عناصر اصلی به ‌چشم می‌خورد. منتظرالمهدی همچنین از مجروح‌شدن ٣٠ مأمور پلیس در این حادثه خبر داد و گفت: متاسفانه شاهد تخریب اموال عمومی، خودروها و شیشه منازل مردم توسط اخلالگران نظم و امنیت در محل مورد نظر بودیم.
سخنگوی نیروی انتظامی همچنین با اشاره به شهادت سه‌تن از پرسنل ناجا گفت: «همگان باید بدانند که پلیس در برابر اقدامات غیرقانونی و ضدامنیتی با هیچ‌کس تعارف ندارد و هرکسی با هر هویتی بخواهد دست به اخلال در نظم عمومی و اقدامات غیرقانونی بزند، برخورد خواهد کرد و هیچ‌کس نمی‌تواند به پلیس در عمل به ماموریت خود ضربه‌ای وارد کند.»
انتقاد از تساهل دستگاه‌های اطلاعاتی
بعد از فروکش‌کردن تجمع دراویش بود که یک عضو کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس اعلام کرد که «دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی با گروه موسوم به دراویش گنادبادی با تساهل برخورد کرده و حالا باید پاسخگو باشند.» حجت‌الاسلام حسن نوروزی در گفت‌وگو با تسنیم، درباره اعتراضات اتفاق افتاده در منطقه پاسداران تهران توسط افراد معروف به دراویش گنابادی اظهار کرد: «اگر اغتشاشاتی رخ داده، از سهل‌انگاری خود ماست.» این نماینده مجلس شورای اسلامی اضافه کرد که «این نوع و روش درویشی متعلق به شهرستان بیدخت گناباد واقع در استان خراسان‌رضوی است و اینها افرادی هستند که قبل از انقلاب اسلامی، مورد حمایت حکومت پهلوی بودند و به اعتبار این‌که «اسدالله علم» از مناطق نزدیک گناباد بود، مورد حمایت شاه قرار داشتند و جرم‌های مختلفی را مرتکب می‌شدند.» سخنگوی کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس با تأکید بر این‌که وزارت اطلاعات و کشور باید این مسائل را کنترل کنند، گفت: «نه تنها در تهران به‌عنوان پایتخت کشور بلکه در هیچ نقطه‌ای از کشور نباید اجازه داده شود که افرادی این‌چنین، امنیت مردم و جامعه را به هم بزنند». این عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی با اشاره به وظیفه دستگاه قضا در قبال اغتشاشات روز گذشته دراویش گنابادی بیان کرد: «مجازات توطئه علیه نظام و قتل مشخص است و دادگاه انقلاب باید با کسانی که حزب و گروه و باند تشکیل داده و امنیت کشور را بر هم زدند، برخورد کند.»
توضیحات یکی از دراویش
درباره حوادث پاسداران
اما دیروز یکی از دراویش با تکذیب عاملیت به شهادت‌رسیدن ماموران نیروی انتظامی در اغتشاشات دوشب گذشته خیابان پاسداران تهران، اظهار کرد: این اتفاق باعث ناراحتی دراویش نیز شده است، در مسلک و مرام دراویش انجام چنین حرکت‌هایی جایی ندارد. فرهاد نوری در گفت‌وگو با ایسنا، با تأکید بر این‌که هیچ‌گاه خشونت در مسلک دراویش نبوده است، به اتفاقات شب گذشته خیابان پاسداران تهران و به شهادت‌رسیدن ٥نفر که ٣نفر از آنها ماموران انتظامی بودند، اشاره کرد و با بیان این‌که دراویش هیچ‌گاه آغازکننده خشونت نبودند، اظهار کرد: دراویش هیچ‌گاه نمی‌خواستند که این اتفاقات بیفتد. آنها همواره تجمعاتی مسالمت‌آمیز داشته‌اند.