یورونیوز:”بحران قطر”!

چه اتفاقی برای قطر افتاد؟

عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین روز دوشنبه هفته گذشته اعلام کردند که روابط خود را با قطر قطع می‌کنند. چند ساعت بعد از آن دولت به رسمیت شناخته شده یمن در سطح بین‌المللی و نیز دولت مستقر در شرق لیبی که دارای قلمرو محدودی در این منطقه است، از این اقدام پیروی کردند. مالدیو نیز اعلام کرد که روابط خود را با این شیخ نشین حاشیه خلیج فارس قطع می‌کند.

عربستان سعودی اعلام کرد که قصد دارد مرزهای زمینی، دریایی و هوایی خود با شبه جزیره قطر را ببندد. عربستان، امارات متحده عربی و بحرین به اتباع قطری دو هفته و به دیپلمات‌های این کشور تنها ۴۸ ساعت فرصت دادند تا خاک این کشورها را ترک کنند.

 

قطع روابط با قطر؛ چرا؟

عربستان در توضیح تصمیم خود اعلام کرد که قطر به «مأمنی برای گروه‌های تروریست و فرقه‌های گوناگون» از جمله اخوان المسلمین، القاعده، داعش و گروه‌های مورد حمایت ایران تبدیل شده که هدفشان «بی‌ثبات کردن منطقه» است.

پیشینه

تنش میان کشورهای عرب همسایه قطر در خلیج فارس که هر یک برای به دست گرفتن رهبری منطقه تلاش و مبارزه می‌کنند، در سال های اخیر بالا گرفته است. از زمان آغاز شورش‌های موسوم به بهار عرب در خاورمیانه در سال ۲۰۱۱، قطر بر خلاف عربستان و امارات همواره از حرکت‌های اسلام‌گرایانه حمایت کرده و توصیه به برقراری روابط با ایران، رقیب دیرینه عربستان کرده است.

ایران و عربستان سعودی در سلسله نبردهای منطقه‌ای در جنگ نیابتی هستند و این رقابت خود باعث افزایش تنش حاضر در منطقه است. سفر دونالد ترامپ به منطقه و اتهامی که او در جریان این سفر به ایران وارد کرد، خود جرقه‌ای برای آغاز بحران بود. برخی تحلیل‌گران بر این باورند که آمریکا باعث تحریک کشورهای حوزه خلیج فارس شده و پس از آن عربستان رهبری ائتلاف ضد قطری را در دست گرفته تا این کشور را به صف خود در آورد.

کشورهای درگیر تنش از نظر قدرت نظامی و نفوذ چه تناسبی با یکدیگر دارند؟

قطر یکی از کوچک‌ترین ارتش‌های منطقه را دارد. بودجه نظامی ۱.۹ میلیارد دلاری آن تنها ۳.۴ درصد بودجه نظامی ۵۶.۷ میلیارد دلاری عربستان است و استعداد نفرات، تانک‌ها و هواپیماهای جنگی‌اش از امارات و بحرین هم کمتر است. در عین حال پایگاه فرماندهی ده هزار مأمور نظامی آمریکایی در این کشور قرار دارد.

 

شبکه تلویزیونی الجزیره که مرکز آن در دوحه است و نفوذ ویژه‌ای در کشورهای دیگر دارد، یکی از امتیازات مهم برای قطر به شمار می‌رود. در ماه گذشته پس از آن که امیر قطر از ایران ستایش کرد، چهار کشور عربی دسترسی به این شبکه تلویزیونی را مسدود کردند. قطر اعلام کرد که هکرها به وبسایت خبرگزاری رسمی این کشور نفوذ کرده و جملات نقل شده از امیر این کشور را دستکاری کرده‌اند.

قطر چه می‌گوید؟

قطر می‌گوید قربانی حقه‌های کثیفی است که برای تخریب وجهه‌اش نزد دولت واشنگتن طراحی شده‌اند. دولت قطر در بیانیه ای می‌نویسد:

«وزارت خارجه قطر شگفتی و تأسف شدید خود را از تصمیم پادشاهی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و پادشاهی بحرین مبنی بر بستن مرزهای زمینی و هوایی و سرسختی دیپلماتیک در قبال دولت قطر اعلام داشته و یادآور می‌شود که این اقدامات توجیهی نداشته و تنها بر اساس ادعاهای نادرست شکل گرفته است. دولت قطر مورد هجوم انبوهی از دروغ واقع شده که خبر از اراده‌ای پنهان برای تخریب آن می‌دهد.»

پیامدهای کوتاه مدت این اقدامات چیست؟

نخستین تأثیر این سیاست بر روی سفرهای هوایی در منطقه بود: شرکت هواپیمایی قطر که یکی از بزرگترین ناوگان‌های دورپرواز منطقه را در اختیار دارد، اعلام کرد که تمام پروازهای خود به عربستان سعودی را به حال تعلیق در آورده است؛ هواپیمایی الاتحاد ابوظبی اعلام کرد که تا اطلاع بعدی تمام پروازهای خود به مقصد قطر را به حال تعلیق در می‌آورد؛ هواپیمایی امارات اعلام کرد از روز سه‌شنبه پروازهای خود به مقبصد دوحه را متوقف می‌کند و شرکت هواپیمایی ارزان قیمت فلای دبی نیز گفت که از روز سه‌شنبه پروازهای خود به مقصد و از مبدأ دوحه را انجام نمی‌دهد.

بلافاصله ارزش سهام در بورس قطر ۸ درصد سقوط کرد و بیم آن می‌رفت که با بسته شدن راه زمینی دسترسی به داخل کشور و قطع واردات، مردم با کمبود مواد غذایی حیاتی روبرو شوند. قطر از راه زمینی تنها از طریق نوار مرزی باریکی به شبه جزیره عربستان وصل شده و از راه دریایی در آن سوی خلیج فارس به ایران دسترسی دارد. چند کشور ازجمله ایران و ترکیه با هواپیما به قطر مواد غذایی فرستادند.

این شرایط چه تأثیری بر قیمت نفت می‌گذارد؟

قیمت نفت معمولا با تنش‌های ژئوپولیتیک و هر گونه تغییری در چشم انداز تولید دستخوش تغییر می‌شود. صبح روز دوشنبه با آن که هنوز معلوم نبود دعوای منطقه‌ای چه تأثیری بر عرضه می‌گذارد، معامله‌کنندگان نفتی سریعا قیمت نفت خام را بالا بردند اما سود فروشندگان چندان پایدار نبود. قیمت هر بشکه نفت برنت با حدود یک دلار افزایش به بیش از ۵۰ دلار رسید و سپس تا ۴۹.۶۴ دلار پایین آمد.

 

عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر هر سه عضو اوپک هستند. عربستان به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت جهان در عمل رهبری کشورهای صادرکننده این محصول را در اختیار دارد، در حالی که قطر یکی از کوچکترین تولیدکنندگان عضو اوپک است. اعضا اوپک اخیرا توافق کردند که تولید نفت را متوقف کنند تا قیمت ثبات پیدا کند. برخی سرمایه‌گذاران بزرگ نگران آن بودند که دعوا با قطر این تصمیم اعضا اوپک را تغییر دهد. در عین حال افزایش تولید نفت در آمریکا موازنه‌ای در این زمینه ایجاد کرد.

این شرایط سیاسی نگرانی‌هایی را نیز از نظر تأثیر بر بازار گاز طبیعی یا ال ان جی به وجود آورده است. قطر بزرگترین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان است و مصر و امارات متحده عربی عمده‌ترین مشتریان آن به حساب می‌آیند. از آنجا که عربستان، امارات، مصر و بحرین همه راه‌های ترانسپورت خود با قطر را مسدود کرده‌اند، این کشور تنها می‌تواند نفت و گاز خود را با کشتی و از راه دریا به کشورهای دیگر بفرستد.یورونیوز