پیرامون کشمکش جمهوری اسلامی، آمریکا و غرب بر سر برجام

روز چهارشنبه ١٨ اردبهشت در سالگرد خروج آمریکا از برجام، جمهوری اسلامی اعلام کرده که برخی تعهداتش در مورد برجام را تعلیق می کند. حسن روحانی امروز بعد از صدور بیانیه شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی در سخنانی گفته است:” جمهوری اسلامی ایران در مرحله فعلی دیگر خود را متعهد به رعایتِ محدویت های مربوط به نگهداری ذخائر اورانیوم غنی شده و ذخائر آب سنگین نمی داند. به کشورهای باقی مانده در برجام شصت روز فرصت داده می شود تا تعهدات خود به ویژه در حوزه های بانکی و نفتی را عملیاتی نمایند. چنانچه در این مهلت کشورهای مزبور قادر نباشند مطالبات  ایران را تامین کنند، در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد. در هر زمان که خواسته های ما تامین شوند، ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله اجرای تعهدات دیگر را متوقف خواهد کرد.”

بیانیه شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی تاکید کرده:  “پنجره‌ای که اکنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود و مسئولیت شکست برجام و هرگونه تبعات احتمالی آن به طور کامل بر عهده آمریکا و اعضای باقی مانده در برجام قرار خواهد داشت.

همزمان سران و مقامات جمهوری اسلامی تاکید دارد که از برجام خارج نمیشوند فقط خواهان اجرای تعهدات کشورهای باقی مانده در برجام در قبال ایران می باشند. این نکته در بیانیه شورای عالی امنیت ملی و سخنان روحانی تاکید شده است. جمهوری اسلامی  60 روز فرصت به کشورهای باقیمانده در برجام داده تا تعهداتشان در قبال برجام از جمله “ایجاد کانال ارتباطی مالی و معاملات” را اجرایی نمایند. حکومت معتقد است که کشورهای باقیمانده در برجام در عمل کاری نکرده اند به همین خاطر فروش آب سنگین را متوقف می کند و غنی سازی را ادامه خواهد داد. اما ماجرای بند های 26 و 36  چیست؟ که جمهوری اسلامی این موضع جدیدش را با استناد به آنها توضیح می دهد.

طبق متن فارسی برجام منتشر شده توسط وزارت خارجه جمهوری اسلامی، بند ۲۶ اعلام می‌دارد که “اتحادیه اروپا فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش‌بینی شده در این برجام، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌هایی که طبق این برجام لغو شده خودداری می‌کند و هیچ تحریم جدیدی وضع نخواهد کرد” و “ایالات متحده با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ به عمل خواهد آورد.”

در بند ۳۶ همین سند آمده است که “چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه اعضای گروه ۱+۵ تعهدات خود را طبق این برجام رعایت ننموده‌اند، می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را طبق برجام رعایت نکرده است، هر یک از دولت‌های گروه ۱+۵ می‌تواند اقدام مشابه به عمل آورد.” در این بند به انواع محتمل تصمیمات این کمیسیون مشترک و حقوق اعضا در واکنش به این تصمیمات اشاره‌ای نشده است.برگرفته از بی بی سی

در چند روز گذشته برخی مقامات دولت آمریکا مدام به جمهوری اسلامی هشدار داده و بخشا تهدید به “اقدامات دیگر” برعلیه رژیم کرده اند. وزیر خارجه آمریکا در سفرش به کشورهای مختلف از دخالت ایران در حمله به “منافع آمریکا” بطور مشخض در عراق صحبت کرده و تهدید کرده که آمریکا واکنش نشان خواهد. همزمان پنتاگون نیرهای نظامی اش را در خلیج فارس تقویت کرد و پایگاهی هوایی اش در بحرین به گفته مقاماتش در حال آماده باش می باشد. در کنار این تحولات تماس ها با عربستان و متحدان منظقه ای آمریکا برای  اجماع حول سیاست جدید آمریکا در برخورد به جمهوری اسلامی در جریان می باشند.فضا و تبلیغات جنگی بالا گرفته است.

موضع جدید جمهوری اسلامی در باره برخی مفاد برجام حاکی از این است که حکومت زیر فشار شدید تحربمهای آمریکا و فشار برخی کشورهای باقیمانده در برجام برای اجرای همه تعهداتش قرار گرفته است. تحریمها و آن 12 شرطی که آمریکا چند ماه پیش اعلام کرده، دوفاکتور بخشی از سیاست های کشورهای باقیمانده در برجام هم شده است که باعث شده این کشور ها با شک و ترید به جمهوری اسلامی نگاه بکنند. از جمله اینها عدم مداخله در امور کشورهای منطقه، قطع آزمایشات موشکی و. …بوده است که رژیم کماکان به آنها عمل نکرده است.

با آغاز دور جدید تحریهای آمریکا که عمدتا صنعت نفت اصلی ترین منبع درآمد حکومت را هدف و زیر فشار گرفته است، جمهوری اسلامی را وادار کرده این سیاست جدید را به عنوان “اهرم فشار به غرب” برای گرفتن امتیازات بیشتر در دست بگیرد. کشورهای اروپایی نه تنها نتوانستند جلوی تحریمهای آمریکا را بگیرند، بلکه بخشا خودشان وارد جرگه هواداران تحریمهای ایران در حوزه نفت و انرژی شدند. “اینتکس” یا گشایش کانال مبادلاتی هم راه به جایی نبرده است. در کنار این موارد قرار دادن سپاه در لیست گروههای تروریستی فشارهای زیادی را به حکومت وارد کرده و بخشا کشورهای اروپایی هم در این مورد سکوت کرده اند، همه آن عواملی هستند که حکومت را زیر فشار شدید گرفته و وادار به چنین واکنشی کرده است. برجام مدتهاست که دود شده و هوا رفته است.

همزمان با این کشمکش های جمهوری اسلامی با غرب و آمریکا برسر برجام موضوع جنگ و تهدیدات جنگی هم بالا گرفته است. جمهوری اسلامی هر موقع زیر فشار شدید غرب و آمریکا قرار گرفته صحبت از “تحمیل جنگ و بد عهدی غرب و آمریکا در قبال تعهداتشان” در توافق هسته ای را به میان کشیده است.  همزمان برخی مقامات آمریکایی هم ضمنی خطر احتمال جنگ را طرح کرده و اقدام به تقویت نیروهای نظامی شان در خلیج و هشدار به ایران کرده اند. در این میان جمهوری اسلامی هم مثل همیشه جنگ را “نعمت بزرگ” برای خروج از بحران و بی افقی اش قرار داده وروی آن دست به تبلیغات زده است.

جمهوری اسلامی بشدت زیر فشار تحریمهای غرب و آمریکا قرار گرفته و اقتصاد زمین گیر شده اش فروپاشیده است. درآمدهای نفتی اش سقوط کرده. وعده های برجامی که به رژیم داده شده بود به علت عدم پایبندی رژیم به اجرای توافقات برجامی دستاوردی برای حکومت برای  کاهش و عبور از بحرانش به دنبال نداشته است. وضعیت رژیم بسیار شکننده تر از هر زمانی شده است.

همزمان با این تحولات در داخل کشور مبارزات مردم برعلیه حکومت ادامه دارد و ترس و وحشت حکومت از گسترش مبارزات سرنگونی طلبانه مردم و خطر سرنگونی حکومت، افق و دورنمای خروج از بحران حاکمیت را تیره و تار کرده است. حکومت برای رهایی از این وضعیت و پاسخ به بحرانش، موضوع برجام و تعلیق برخی از تعهداتش را به عنوان”اهرم اعمال فشار به غرب” و کشورهای باقیمانده در برجام را پیش کشیده تا فرجی برای عبور از این بحران مزمنش را پیدا نماید. برجام و موضوع هسته ای سالهاست که فاکتورامتیاز گرفتن از غرب و آمریکا برای حفظ و بقای حکومت شده است.

اینکه این کشمکش ها به کجا خواهید رسید، آیا حکومت عقب خواهد نشست و موفق خواهد شد امتیازاتی از غرب بویژه از کشورهای باقیمانده در برجام بگیرد، هنوز باز می باشد. خط و نشان کشیدنهای جمهوری اسلامی و آمریکا در منطقه برعلیه همدیگر ادامه دارد. جمهوری اسلامی با برجام، با توافق هسته ای بدون آن و.. خود یک عامل اصلی بحران و بی ثباتی و گسترش تروریسم در منطقه و سرکوب در داخل  کشورمی باشد. آمریکا و غرب در صدد زدن شاخک های تروریستی رژیم، جلوگیری از هسته ای شدنش، وادار کردنش به بازی در چهارچوب سیاستهای منطقه ای غرب و آمریکا می باشند. سیاستهای جمهوری اسلامی در مقابل این سیاستهای آمریکا اساسا سیاستهای دفاع از تروریسم اسلامی و حکومت حامی و بانی تروریسم، یعنی خود جمهوری اسلامی می باشد. و این هویت ایدئولوژیک حکومت تروریسم اسلامی در رویارویی با غرب و آمریکا بوده و محور سیاستهای رژیم می باشد. نتیجه این سیاستهای حکومت سرکوب و گسترش فقر و فلاکت بر گرده مردم ایران شده است. برای پایان دادن به این وضعیت، برای پای دادن به خطراحتمال جنگ و اثرات و تبعات ویران کننده آن بر مردم ایران و منطقه،در قدم اول باید حکومت تروریستهای اسلامی حاکم بر ایران را به نیرو و قدرت انقلاب مردم  به زیر کشید.راه دیگری متصور نیست.

محمد شکوهی

18 اردیبهشت 1398