روزنه rowzane خبری – تحلیلی
جمعیت غیرفعال (شامل محصلان، خانه‌داران و ناامیدان از یافتن کار) به ۳۹ میلیون و ۱۰۸ هزار نفر رسیده، یعنی بیش از یک میلیون نفر افزایش در یک سال.فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ۴۰.۳ درصد از کل بیکاران را تشکیل می‌دهند.
طبق گزارش تازه مرکز آمار ایران، نرخ مشارکت اقتصادی – یعنی نسبت افرادی که در بازار کار حضور فعال دارند (شاغل یا جویای شغل) – در تابستان امسال به ۴۰.۸ درصد رسید؛ رقمی که نسبت به سال قبل ۰.۹ درصد کاهش یافته است. هم چنین بنا بر همین آمار، بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۵ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ۷.۴ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند.
از سوی دیگر در تابستان ۱۴۰۴، به میزان ۴۰.۸ درصد جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (تابستان ۱۴۰۳)، ۰.۹ درصد کاهش یافته است.
اقتصاد ۲۴، به زبان ساده، نزدیک به یک میلیون نفر از جمعیت در سن کار، دیگر به دنبال شغل نیستند. این یعنی خروج گسترده از بازار کار؛ همان نقطه‌ای که آمار رسمی را «زیبا»، اما واقعیت را «تلخ» نشان می‌دهد. این یعنی در حالی که نرخ بیکاری ظاهراً اندکی پایین آمده، اما تعداد شاغلان واقعی نیز کاهش یافته است. در تابستان امسال، حدود ۲۴ میلیون و ۹۵۸ هزار نفر شاغل بوده‌اند، یعنی ۱۷۱ هزار نفر کمتر از سال قبل و در مقابل، جمعیت غیرفعال (شامل محصلان، خانه‌داران و ناامیدان از یافتن کار) به ۳۹ میلیون و ۱۰۸ هزار نفر رسیده، یعنی بیش از یک میلیون نفر افزایش در یک سال.
اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که بخش خدمات همچنان بیشترین سهم از شاغلان کشور را به خود اختصاص داده، به طوری که ۵۳.۱ درصد از شاغلان در بخش خدمات مشغول به کار بودند که این رقم یک واحد درصد بیشتر از تابستان سال قبل بود.
در رده دوم، بخش صنعت قرار گرفت و سهم اشتغال در این بخش با افت ۰.۷ واحد درصدی نسبت به دوره مشابه سال گذشته، در تابستان امسال به ۳۲.۶ درصد رسید. بخش کشاورزی نیز با سهم ۱۴.۲ درصدی در رده سوم تامین اشتغال کشور قرار گرفت.
اما در مقابل، سهم صنعت با افت به ۳۲.۶ درصد رسیده و کشاورزی نیز تنها ۱۴.۲ درصد اشتغال کشور را در بر می‌گیرد.
به گفته کارشناسان، این جابه‌جایی از تولید و کشاورزی به سمت خدمات، نشانه‌ای از بی‌ثباتی اشتغال و رشد کار‌های کم‌درآمد و غیررسمی است.
در شهر‌ها نیز رشد کسب‌وکار‌های آموزشی، بهداشتی و دیجیتال سهم خدمات را بالا برده، اما بیشتر این مشاغل موقت، پاره‌وقت یا فاقد امنیت شغلی‌اند.
جوانان؛ همچنان در صف انتظار
به گزارش اقتصاد ۲۴، باید توجه داشت که نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله نیز با وجود کاهش جزئی، هنوز ۱۹ درصد است؛ یعنی بیش از ۲.۵ برابر میانگین کل کشور؛ و در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال، این نرخ ۱۴.۴ درصد است؛ به‌ظاهر کمی کمتر از قبل، اما همچنان بالا.
در واقع، بخشی از کاهش ظاهری بیکاری در میان جوانان، ناشی از خروج آنان از بازار کار است و نه یافتن شغل جدید است. حتی در بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، اگرچه سهم بیکاران کاهش یافته و به ۴۰ درصد رسیده، اما سهم اشتغال آنها از کل شاغلان فقط ۲۷ درصد است و بسیاری از آنان در مشاغل خدماتی کم‌درآمد یا غیرمرتبط با رشته تحصیلی‌شان مشغول شده‌اند.
چهره پنهان بیکاری با اشتغال ناقص
به گزارش اقتصاد ۲۴، مرکز آمار اعلام کرده که ۷.۶ درصد از شاغلان کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کنند و آماده انجام کار اضافی‌اند. در واقع در بخش مهمی از گزارش مرکز آمار داده‌های اشتغال ناقص وجود دارد و بر اساس آن، نسبت اشتغال ناقص در تابستان امسال با رشدی ۰.۷ واحد درصدی همراه شد و به ۷.۶ درصد رسید.
این یعنی که اساسا ۷.۶ درصد از شاغلان، در هفته‌ای که آمارگیری در آن انجام شد، حاضر یا غایب موقت از محل کار بوده و به دلایل اقتصادی از جمله رکود بازار کار، نیافتن شغل با ساعت کاری بیشتر یا قرار داشتن در فصل غیرکاری، کمتر از ۴۴ ساعت کار کردند و آماده انجام کار اضافی بودند.
به بیان دیگر، نزدیک به دو میلیون نفر شاغل با ساعت کاری ناقص در اقتصاد ایران وجود دارد؛ کسانی که کار دارند، اما زندگی‌شان با آن نمی‌چرخد و احتمالا درگیر مشکلات معیشتی جدی نیز هستند.
در مقابل، بیش از ۳۸ درصد از شاغلان بیش از ۴۹ ساعت در هفته کار می‌کنند؛ تصویری از فشردگی کار در برابر مزد پایین و نبود تعادل در بازار کار را می‌توان به وضوح در همین آمار‌های ارائه شده توسط مرکز آمار ایران را مشاهده کرد.
مرکز آمار ایران در بخشی دیگری از گزارش خود، آمار بازار کار افراد فارغ‌التحصیل از دانشگاه‌ها را مورد بررسی قرار داده و بر این اساس، نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل آموزش عالی، هرچند که در تابستان امسال یک واحد درصد افت کرد و به ۱۰.۶ درصد رسید، اما همچنان بررسی‌ها نشان می‌دهند که فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ۴۰.۳ درصد از کل بیکاران را تشکیل می‌دهند و سهمی تنها ۲۷ درصدی از شاغلان دارند.
