آیا ایران به فناوری پهپادهای زیرآبی‌ دست‌ یافته؟

مجله فوربس آمریکا به انتشار تصاویر شناورهای جدید نیروی دریایی سپاه پاسداران واکنش نشان داده و گزارشگر نظامی آن این پرسش را طرح که آیا آنچه روز پنجشنبه، هشتم خرداد – ۲۸ مه، در رسانه‌های ایران منتشر شد حکایت از ساخت یک پهپاد زیرآبی توسط ایران دارد؟

اچ آی ساتن، گزارش‌گر امور نظامی مجله فوربس روز جمعه، ۲۹ مه – نهم خرداد، نوشته: «می‌دانستیم که دیر یا زود روی خواهد داد. شناور جدیدی که برای نخستین‌بار این هفته در معرض نمایش عموم قرار گفت یا یک زیردریایی کوچک است یا یک شناور زیردریایی بدون سرنشین بسیار بزرگ؛ به نظر می‌رسد این دومی صحیح‌تر باشد. موضوعی که در صورت واقعیت، بعد جدیدی به قابلیت نظامی ایران خواهد داد و به این معنی است که ایران به باشگاه نخبگان این فناوری پیوسته است. باشگاهی که تاکنون فقط نیروی دریایی آمریکا و بریتانیا عضو آن بوده‌اند.»

البته در منابع دیگر، فناوری ساخت شناورهای زیرآبی بدون سرنشین ( UUV) که به پهپاد زیرآبی (زیردریایی) هم شهرت یافته‌اند، تنها در انحصار آمریکا و بریتانیا معرفی نشده و از فرانسه، روسیه و چین هم به عنوان کشورهای دیگری که به تولید این وسیله جنگی پیشرفته پرداخته‌اند اشاره شده است.

آقای ساتن در یادداشت خود سعی کرده از تنها تصویری که خبرگزاری ایرنا از این شناور منتشر کرده برای شناسایی مشخصات آن استفاده کند.

او متعقد است: «این شناور نمونه ناشیانه‌ قابل قیاس با محصول تولید شرکت بویینگ به نام بی.ای اورکا است که یک شناور بدون‌سرنشین بسیار بزرگ زیردریایی است.»

اچ آی ساتن در ادامه به حدود ۱۰۰ شناور دیگری که در این مراسم به نمایش گذاشته شده بودند اشاره کرده و نوشته: «موشک‌ها و راکت‌هایی که روی قایق‌های تندرو نصب شده بودند، اژدرهای سرنشین‌دار (ارابه‌های زیرآبی) که غواصان سوار آن بودند و دیگر تجهیزات هیچ کدام جدید نبودند هر چند ممکن است چند نمونه از قایق‌ها جدید بوده باشند. اما این پهپاد زیردریایی جدید بود. این شناور متعلق به یک کلاس دیگر تسلیحات نظامی دریایی است».

«اگر سپاه بتواند شناورهای بدون سرنشین زیردریایی و خودکار را به ناوگان خود اضافه کند آن وقت علاوه بر نمایش توان رزمی به یک وقار و ابهت در منطقه هم دست خواهد یافت. این شناور که احتمالا با نیروی الکتریکی-گازوئیلی حرکت می‌کند می‌تواند مسافت طولانی را طی کند و علاوه بر دوربردی، اندازه بزرگ آن هم اجازه نصب مهمات و سلاح‌های بزرگ را می‌دهد. برای مثال، چنین پهپاد زیرآبی بزرگی قادر خواهد بود عملیات مین‌گذاری انجام دهد.»

البته آقای ساتن در پایان یادداشت خود در فوربس گوشزد کرده که ممکن است این شناور جدید هم تنها یکی از نمونه‌های دست‌سازی باشد که در سالهای اخیر در رژه‌های نظامی سپاه بسیار نمایش داده شده‌اند.

«بسیاری از تسلیحات طراحی شده نیروی دریایی سپاه به نظر در گاراژ ساخته شده‌اند و این زیردریایی بدون‌سرنشین هم از این قاعده مجزا نیست. روی بدنه کناری این شناور به فارسی نوشته شده ‘ما می‌توانیم’ هرچند آن طور که از ظاهر این شناور مشخص است برای ساخت او از یک استوانه فولادی که معمولا برای ساخت بدنه زیردریایی به کار گرفته می‌شود استفاده شده است. ایران تاکنون زیردریایی‌های کوچک بسیاری ساخته و نشان داده که به خوبی قابلیت ساخت چنین شناورهایی را دارد».

با این حال گزارشگر امور نظامی مجله فوربس یادداشت خود را با این هشدار که احتمالا مخاطبش مقام‌های آمریکایی هستند تمام کرده که: «چالش اصلی بر سر راه این شناور نظامی کنترل آن و خودکار عمل کردنش است. ایران نشان داده که قابلیت بالایی در ساخت قایق‌های انفجاری کنترل از راه دور دارد. نظیر آنهایی که در یمن (و از سوی حوثی‌ها) به کار گرفته شده است. حالا باید منتظر بمانیم و ببینیم آیا این پهپاد زیرآبی به خط تولید می‌رسد و آیا نمونه نهایی آن را در یمن خواهیم دید یا خیر.”

« (در عکس) دو ملوان روی این شناور قرار دارند. یکی روی یک صندلی ‘معمولی’ نشسته و در حال هدایت دستی شناور از طریق دستگاه کنترل از راه دور آنست و دیگری ظاهرا برای اتصال کابل دستگاه هدایت شناور کمک می‌کند. این می‌تواند نشانگر آن باشد که این شناور هنوز در مرحله طراحی و ساخت است. البته نباید خیلی هم آن را جدی گرفت چون آنچه برای رژه‌های نظامی تهیه می‌شود متفاوت از کارکرد عملیاتی است… فقدان مکان استقرار خدمه نشان می‌دهد که این شناور برای حمل سرنشین طراحی نشده است.»

علاوه بر گزارشگر امورنظامی مجله فوربس، جوزف دمپسی، دستیار تحقیق در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک بریتانیا هم به این شناور علاقه نشان داده و در یک رشته توییت تلاش کرده آن را شناسایی کند.

اقدامات ‘متناقض’ آمریکا در خلیج‌فارس

یک روز پیش از گزارش مجله فوربس درباره شناورهای جدید نیروی دریایی سپاه پاسداران، کریگ هوپر که خود را تحلیلگر و مشاور امنیت ملی معرفی می‌کند در یادداشتی برای فوربس به اقدامات نظامی اخیر آمریکا در خلیج‌فارس اشاره کرده و آنها را متناقض با یکدیگر ارزیابی کرد.

«ایالات متحده از یک طرف در مانور مشترک دریایی با عربستان سعودی عملیات تسخیر چند جزیره کوچک عربستان را تمرین می‌کند… که می‌تواند هشداری مبتنی بر نحوه اشغال جزایر ایرانی در خلیج فارس تلقی شود و از طرف دیگر دولت آمریکا پیغام مسالمت‌آمیز به تهران می‌فرستد مبنی بر این که قایق‌های ایرانی اجازه خواهند داشت حتی فراتر از قایق‌های تفریحی شهروندان آمریکا به ناوهای جنگی نزدیک شوند… چنین پیغام‌های متناقضی چه طور در عرصه عمل و با توجه به وارد شدن نفتکش‌های ایرانی به آب‌های ونزوئلا تعبیر خواهد شد؟”

اشاره آقای هوپر به هشدار ماه گذشته نیروی دریایی آمریکاست که طی آن به همه کشورها به ویژه ایران گوشزد کرد که باید در آب‌های بین‌المللی دست کم ۱۰۰ متر میان قایق‌های خود و ناوهای آمریکایی فاصله بگیرند و در غیر این صورت ناوهای آمریکایی ممکن است برای دفاع از خود این شناورها را هدف قرار دهند.

آقای هوپر با اشاره به اطلاعیه نیروی دریایی ایالات متحده نوشته: «برای یک شهروند آمریکایی ممکن است ۱۰۰ متر چون یک خط فرضی میان قایق‌های غیرنظامی با ناوهای جنگی ترسیم کند اما برای قایق‌ها تندرو حاوی مواد منفجره ایران این ۱۰۰ متر هیچی نیست… برای یک قایق تندرو که با سرعتی حدود ۴۰ نات دریایی حرکت می‌کند طی کردن ۱۰۰ متر فقط حدود ۴-۵ ثانیه طول می‌کشد».

این تحلیلگر مسائل امنیت ملی در ادامه به قوانین مشابهی که در داخل آب‌های آمریکا اجرا می‌شود اشاره کرده و نمونه آورده که در بیشتر سواحل آمریکا قایق‌های غیرنظامی باید دست کم ۵۰۰ یارد (۴۵۷ متر) با شناورهای نظامی فاصله بگیرند و حتی در آب‌های “جکسون‌ویل فلوریدا این فاصله باید دست کم یک مایل دریایی” باشد.

او با طرح این قیاس‌ها نتیجه‌گیری کرده که: «یقینا، هشدار حفظ فاصله ۱۰۰ متری با ناوهای آمریکایی در خلیج فارس به پیشگیری از وقوع حوادثی مانند آن چه در ماه آوریل گذشته روی داد و سه قایق تندرو ایرانی تا ۴۰ متری ناو یواس‌اس لویس بی. پولر آمدند کمک خواهد کرد اما همزمان به نیروی دریایی که بنا داشته باشد با ایجاد فاصله، یک خط فرضی برای عدم درگیری در میانه تنش ترسیم کند “کمکی نخواهد کرد”.

«این (۱۰۰ متر) همچنان به ایرانی‌ها اجازه خواهد داد که حرکات تحریک‌آمیز خفیفی انجام دهند و همزمان به رئیس‌جمهوری که تهدید کرده قایق‌های تندرو ایرانی را که ناوهای آمریکایی را آزار دهند “هدف قرار گرفته و غرق خواهند شد» اجازه خواهد داد که در منظر مخاطب داخلی خود را «مقتدر» جلوه دهد.»

آقای هوپر که در چند روز گذشته به ورود نفتکش‌های ایران به آب‌های ونزوئلا هم پرداخته و همکاری دریایی تهران و کاراکاس را تهدیدی برای آمریکا دانسته، در پایان این یادداشت خود تمرین نظامی مشترک عربستان و آمریکا را هشداری خوانده که از طریق آن آمریکا با نشان دادن چگونگی توانایی خود برای تسخیر جزایر ایرانی در خلیج فارس، در حقیقت به تهران عواقب هرگونه تهدیدی در تنگه هرمز و خلیج فارس را گوشزد می‌کند.

اقدامی مشابه مانورهای مشترک ارتش آمریکا و کره‌جنوبی در سواحل شبه جزیره کره که همواره کره‌شمالی را عصبانی کرده چرا که پیونگ‌یانگ می‌گوید این مانورها تمرین دفاعی از آب‌های کره‌جنوبی نیست بلکه آمریکا و کره‌جنوبی چگونگی حمله به سواحل کره‌شمالی و اشغال نظامی این کشور را مشق می‌کنند و به همین دلیل هم آزمایش‌های موشکی پیونگ‌یانگ پاسخی به این تحرکات است.بی بی سی