آیا تحریم‌ها منجر به فروپاشی اقتصاد ایران خواهند شد؟

العربیه:خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران و از سرگیری تحریم‌ها به شکل ویژه اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ اقتصادی در نتیجه سقوط ارزش پول ملی ایران، خروج سرمایه‌ها و شرکت‌های خارجی و همچنین تحریم سیستم بانکی وکاهش خرید نفت ایران رو به سقوط است.

مرحله اول تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از ماه آگوست شروع می‌شود. با آغاز این تحریم‌ها حکومت ایران اجازه دسترسی به دلار آمریکا، تجارت فولاد و مواد صنعتی دیگر را از دست خواهد داد. در همین زمینه روزنامه لوس‌آنجلس تایمز آمریکا روز سه‌شنبه گزارش کرد که از سرگیری تحریم‌ها می‌تواند روی طبقه کارگر و خانواده‌های کم‌درآمد نیز تاثیر بگذارد.

در گزارش این روزنامه به نقل از اسفندیار باتمن قلیچ، بنیانگذار نشریه بورس و بازار آمده: «اگر رکود فراگیر شده و کارخانه‌ها، به ویژه آنها که با شرکت‌ها چندملیتی که به دلیل تحریم‌های آمریکا از ایران خارج شده‌اند، دست از کار بکشند، خانواده‌ها نیز ممکن از فرصت‌های شغلی خود را از دست بدهند.»

محمدی، حسابدار یک شرکت ساخت و ساز در تهران نیز گفت که قیمت مواد اولیه مورد نیاز در ساختمان‌ها در مقایسه با ماه پیش سه تا چهار برابر شده است.

قلیچ گفت که خانواده‌های برخوردار نیز از این تحریم‌ها متاثر خواهند شد، اما توان غلیه بر این طوفان را خواهند داشت و با استفاده از پس‌اندازهای خود امکان یافتن اقلام کمیاب مانند برخی داروها از خارج را خواهند داشت.

روزنامه لوس آنجلس تایمز می‌نویسد که تاثیر عمومی اوضاع جدید اقتصادی منجر به بالا رفتن نابرابری اقتصادی خواهد شد، نابرابری که نهاد دینی و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری فعلی را ناامید کرده است.

تاثیر تحریم‌ها بر مردم

مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا گفت: «دولت آمریکا خواهان نتایجی است که سود آنها نصیب ملت ایران شود.» با این حال افرادی که روزنامه لوس آنجلس تایمز با آنها گفتگو کرده، باور دارند تحریم‌ها به شکل مستقیم و منفی روی زندگی مردم تاثیر خواهد گذاشت.

ریال ایران در مدت اخیر به پایین‌ترین سطح ارزش خود مقابل دلار آمریکا رسید. این امر بسیاری از مردم طبقه متوسط جامعه را به خارج کردن پس‌اندازهایشان از بانک‌ها و خرید دلار کرد. این امر به دلیل نگرانی از سقوط بیشتر ارزش پول ایران در مقابل دلار انجام شد. ریال از ماه دسامبر تا کنون بیش از 40 درصد ارزش خود را از دست داده است. اوج سقوط ارزش ریال به اوایل ماه می 2018 باز می‌گردد.

بحران دلار

دولت برای جلوگیری از ذخیره ارز توسط مردم، بخشنامه‌ای صادر کرد که براساس آن افراد تنها حق دارند 12 هزار دلار خارج از بانک در اختیار داشته‌ باشند؛ بخشنامه‌ای که هیچکس وقعی برای آن ننهاد.

علی حسانی، گلفروش 27 ساله ایرانی گفت که به نصیحت عمویش گوش کرده است. عموی علی که پیمانکار سابق ساختمان است، به او توصیه کرده، پس‌اندازش را به دلار تبدیل کند. علی 20 هزار دلار را در مکان امنی پنهان کرده و می‌گوید: «منتظر بالا رفتن ازرش دلار مقابل ریال است.»

ابراهیم عرب یک مهندس معماری نیز از خارج کردن همه پس اندازش از موسسه های مالی و پنهان کردن آنها به شکل 30 هزار دلار نقد در گاوصندوق خبر داد. موسسه های مالی در بازپرداخت بسیاری از پس اندازهای مردم ناتوان مانده‌اند. مهندس ابراهیم می‌گوید: «دسترسی به دلار و یورو می‌تواند قدرت خرید ما در کوتاه مدت را تضمین کند.»

دولت ایران سقفی برای قیمت رسمی دلار تعیین کرد و براساس آن هر دلار آمریکا باید در ازای 4200 تومان خرید و فروش شود ولی در باراز سیاه قیمت دلار به 6 هزار و 400 تومان رسید. براساس گزارش وبگاه Bonbast.com که بازار ارز را رصد می‌کند، همه صرافی‌های پیرامون سفارتخانه‌های آلمان و بریتانیا تعطیل کرده‌اند و فروشندگان می‌گویند، دلار به قیمت رسمی ندارند.

تحریم نفتی

مقامات ایرانی می‌گویند که توانسته‌اند اندکی از آثار تحریم‌ها بکاهند و به ادامه فروش نفت به کشورهای آسیایی و اروپایی امیدوارند. با قیمت 70 دلار برای هر بشکه نفت دولت می‌تواند حقوق کارمندان را بپردازد.

سعید لیلاز، تحلیلگر اقتصاد ایران و از چهره‌های نزدیک به دولت حسن روحانی می‌گوید: «ما حتی به سرمایه‌گذاری‌های اروپایی نیازی نداریم. همه آنچه می‌خواهیم صادرات دو میلیون بشکه نفت در روز است.»

افزایش اختلاف طبقاتی

در سوی مقابل فریبرز رئیس دانا، اقتصاددان چپگرای ایرانی باور دارد که نخبگان ایران راهی برای بهره‌جویی از تحریم‌ها و جمع‌آوری ثروت برای تجار اصول‌گرا یافته‌اند، در حالی که دولت نیازهای طبقه کارگر را نادیده گرفت.

او گفت: « تورم فعلی و بحران دلار و ذخیره ارز و همچنین تورم‌ شدیدتری که برای ماه‌های آینده پیش‌بینی می‌شود، پولدارها را پولدارتر خواهد کرد و مراکز خرید بیشتری برای افراد مرفه‌ ایجاد خواهد کرد، با اینحال من روزهای سختی برای مردم طبقه کارگر در ایران پیش‌بینی می‎‌کنم.»

در گزارش که وبگاه «رویداد24» منتشر کرد، آمده که اوضاع فعلی اقتصاد ایران «سقوط کامل» است و علاوه بر گرسنگی، گرانی و بالا رفتن هزینه‌ها، اختلاف طبقاتی بین فقرا و ثروتمندان به شکل شدیدی در حال افزایش است.

در این گزارش اوضاع بد اقتصاد ایران نتیجه تغییر قیمت ریال، فساد مالی، تحریم‌ها و دیگر امورسی که فشارها بر مردم را افزایش داده، فرض شده است.

ابراهیم رزاقی، کارشناس اقتصاد و عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در مصاحبه با وبگاه «رویداد 24» گفت که اقتصاد ایران در بدترین دوران تاریح خود به سر می‌برد. رزاقی باور دارد که اوضاع اقتصاد ایران به آسانی بهبود نخواهد یافت و از زمان دولت رفسنجانی (1989 تا 1997) و اجرای سیاست‌‎های سرمایه‌داری، آثار منفی بر اقتصاد ایران و به ویژه بر صادرات و واردات افزایش یافت.

تکیه بر نفت

ابراهیم رزاقی می‌گوید که براساس استانداردهای جهانی، پیش‌بینی می‌شد تولید انبوه نفت بین 75 میلیون تا 150 میلیون فرصت شغلی ایجاد کند ولی دولت تنها 12 میلیون فرصت شغلی ایجاد کرد و این امر سبب وجود 16 میلیون بیکار در ایران شد.

او در ادامه می‌افزاید:«جالب است که ایران هیچ نقشی در تعیین قیمت نفت ندارد و موضوع از سوی بازار جهانی تعیین می‌شود.»

این اقتصاددان ایران درباره خشم مردم هشدار داد و گفت که اوضاع فعلی به شکل تدریجی باور مردم به همه چیز را از بین خواهد برد و ناآرامی‌های اقتصادی رخ خواهد داد. او این سوال را مطرح کرد که «فقرا تا چه زمانی می‌توانند فقر را تحمل کنند و چگونه بازنشسته‌ها در این اوضاع دشوار زندگی خود را بچرخانند.؟»

این در حالی است که تظاهرات مردمی در ایران و در میان گروه‌های مختلف مردمی ادامه دارد. همزمان ایران هشدار داد که با هر تظاهراتی که در آینده از کنترل خارج شود، به شدت برخورد خواهد کرد.

سقوط ارزش پول ملی و دخالت‌های منطقه‌ای

گزارش‌های آمریکایی حکایت از آن داشت که اقتصاد ایران به ویژه پس از سقوط ارزش پول ملی، رو به فروپاشی است. این امر به سیاست‌های رژیم ایران در صرف مبالغ هنگفت برای برنامه موشکی و دخالت نظامی در منطقه است.

صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده بود پس از توافق هسته‌ای اقتصاد ایران رشد کرده و امسال به حدود 4 درصد برسد اما آنچه رخ داد برعکس پیش‌بینی‌ها بود و نرخ رشد اقتصادی ایران با پیمودن مسیر سقوط به حدود 2 درصد رسید.

زلمای خلیل زادف سفیر سابق ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل گفته بود که اوضاع اقتصادی دشوار «پاشنه آشیل» رژیم ایران است و این رژیم را به سقوط خواهد کشاند