از خط قرمز جنگ تا چراغ سبز مذاکره

مصاحبه کانال جدید با حمید تقوائی در موردسفر ظریف به فرانسه و احتمال مذاکره

سانار سینایی: حضور ظریف در فرانسه همزمان باپنشست جی ۷ که با توافق ترامپ انجام شد و بدنبال آن صحبت های ضد و نقیض روحانی و دیگر مقامات حکومتی، بار دیگر بحث مذاکرات پشت پرده جمهوری اسلامی با دولت آمریکا را در رسانه ها مطرح کرده است. در این زمینه با حمید تقوایی گفتگو میکنیم.

حمید تقوایی شما بارها گفته اید که در پشت رجزخوانی ها و پروپاگاند جمهوری اسلامی علیه مذاکره با دولت آمریکا، احتمال مذاکره بیش از هر احتمال دیگری است. آیا میتوان گفت با اتفاقات اخیر وقت مذاکره فرارسیده است؟

حمید تقوائی: به نظر من هنوز نمیتوان گفت که در کوتاه مدت، مثلا عرض چند هفته آینده، مذاکره ای سرخواهد گرفت. البته ماکرون که نقش میانجی را بعهده گرفته و همنیطور خود ترامپ از امکان ملاقات و مذاکره در عرض چند هفته آینده صحبت کرده اند اما با اینهمه نمیشود گفت این اتفاق خواهد افتاد. ولی میتوان گفت که امروز احتمال نشستن دو طرف بر سر میز مذاکره از هر زمان دیگر بیشتر است.

همانطور که شما اشاره کردید ما از ابتدا تاکید میکردیم که در پشت این رجزخوانی ها و تبلیغات لفظی در نهایت هر دو طرف هدف مذاکره را دنبال میکنند و میخواهند از این طریق مساله حل بشود. بالا گرفتن تنش جنگی و اقدامات نظامی به نفع هیچکدام نیست. از زمان خروج دولت آمریکا از برجام و تحریمهای جدید رابطه دولت آمریکا و جمهوری اسلامی فازهای مختلفی را طی کرده است.  دوره ای این تنش اوج گرفت و ما ناظر حملات موردی به کشتی ها و  گروگان گیری آنها و ساقط کردن پهبادها و تحولاتی از این قبیل بودیم.  ولی الان میتوان گفت این دوره را طرفین پشت سر گذاشته اند و  دارند زمینه های حل و فصل دیپلماتیک مساله از طریق مذاکره را فراهم میکنند.  

ساناز سینائی: آیا چراغ سبز دولت روحانی برای مذاکره با مخالفت خامنه ای و فرماندهان سپاه که همواره مشغول پروپاگاند علیه آمریکا و علیه این چراغ سبزها هستند، روبرو نمیشود؟

حمید تقوائی:مقامات حکومت همیشه این نقش دوگانه را بازی کرده اند. در دوره مذاکرات برجام هم همین طور بود. به نظر من اینکه همزمان با نشست جی ٧ ظریف برای گفتگو به فرانسه رفت نمیتواند بدون اطلاع و تائید خامنه صورت گرفته باشد. مذاکرات برجام هم تماما با تائید خامنه ای صورت گرفت. در عین حال در تمام این مدت شاهد بودیم که در سطح علنی خامنه ای از این روند  انتقاد میکند و یا ملاحظات و شرایط سختی را مطرح میکند و جناح اصولگرا هم به تبع او باهر نوع رابطه با آمریکاشدیدا مخالفت کرده است. این  ویترین تبلیغاتی است که حکومت در هر حال ناگزیرست حفظ کند. این ضدآمریکئی گری را لازم دارند و همیشه حتی زمانی که در پشت پرده مشغول تدارک مقدمات مذاکره هستند، این نوع تبلیغات را ادامه میدهند. در دوره برجام اینطور بود و الان هم همینطور است.

میدانید که دو روز بعد از اینکه روحانی گفت بخاطر منافع ملی با هرکسی مذاکره خواهد کرد اعلام کرد تا وقتی امریکا به برجام بر نگردد و تحریمها را ملغی نکند و غیره مذاکره ای در کار نخواهد بود. ظریف هم همین را تکرار کرد. معلوم نیست اگر با مذاکره مخالف بوند چرا ظریف را به محل نشست جی ٧ فرستادند! میخواهم بگویم این یک نوع تانگوی سیاسی است. یک نوع عقب رفتن و جلو آمدن است برای اینکه بالاخره هر یک از طرفین با شرایط بهتری از نظر خودشان سر میز مذاکره بروند. تا آنجا که به جمهوری اسلامی مربوط میشود تبلیغات ضدآمریکائی همیشه جزئی از سیاست این حکومت خواهد بود حتی تا  روز آخری که مشغول مذاکره بشوند.  

ساناز سینائی: در صورت مذاکره محورهای سازش و توافق چه میتواند باشد؟‌ حقوق بشر چه جایی در مذاکرات خواهد داشت؟

حمید تقوائی:به نظر من حقوق بشر مطرح نیست و هیچ وقت مطرح نبوده. دفاع از حقوق بشر پوشش تبلیغاتی دولتهای غربی است برای آنکه در قالب آن اهداف و منافع خودشان را در سیاستها و روابط و دیپلماسی بین المللی دنبال کنند. اینجا هم موضوع همین است. بخصوص دولت ترامپ حتی در لفظ هم کاری به حقوق بشر ندارد. اصلا وارد این میدان نمیشود. بنابرین در این مورد بحث حقوق بشر هیچ جائی نخواهد داشت. مساله بر سر سیاستهائی است که دولت آمریکا میخواهد در منطقه دنبال کند و از آن طرف سیاستهائی که جمهوری اسلامی دنبال میکند. مذاکرات قرارست نقطه سازشی بین این دو پیدا کند. بخصوص هدف دولت ترامپ اینست که جمهوری اسلامیرا در چهارچوب سیاستهای منطقه ای آمریکا قرار بدهد، یعنی جلوی دخالتگرهای او در سوریه و عراق و یمن را بگیرد، رابطه او با حزب الله لبنان را قطع کند و تبلیغات ضد اسرائیلی اش را متئوقف کند و غیره. اینها را دولت ترامپ از ابتدا اعلام کرده است. الان اگر ادعا میکند هیچ پیش شرطی ندارد و حاضرست بدون هیج پیش شرطی سر میز مذاکره حاضر بشود به این خاطرست که فکر میکند شرایط به نفع او در حال تغییر است و تا حد زیادی هم همینطور است. فشارهای تحریمهای اقتصادی بر جمهوری اسلامی  آنقدر شدید شده است که  ناگزیر است برای رفع تحریمها به بسیاری از شرایط  دولت آمریکا تن بدهد. دولت ترامپ میداند زمان به نفع اوست و بهمین خاطر اعلام میکند هیچ پیش شرطی نداریم. ولی وضعیت جمهوری اسلامی که در منگنه قرار گرفته کاملا متفاوت است. مساله عاجل او رفع تحریمها است و بهمین دلیل از بازگشت دولت آمریکا به برجام و رفع تحریمها بعنوان پیش شرط مذاکره سخن میگوید. با اینهمه جمهوریاسلامی در نهایت مجبوراست به مذاکره تن بدهد و این مانورها برای آنست که از موضع قویتر و با کارتهای بیشتری سر میز مذاکره حاضر بشود. با این امید که به فشارها و شرایط آمریکا تماما تسلیم نشود و لاقل برخی از شرایط او را کنار بگذارد و به نحوی در همان ادامه برجام به توافقی برسد.

ساناز سینائی: آیا احتمال جنگ و کش و قوس های نظامی منتفی است؟

حمید تقوائی: این احتمال هیچوقت منتفی نیست. در تحولات سیاسی نمیتوان با قاطعیت گفت اتفاقی اصلا رخ نخواد داد. ولی به نظر من احتمال جنگ و درگیری نظامی خیلی ضعیف است و حتی نسبت به چند ماه گذشته بسیار ضعیف ترشده است. در همان زمان هم ما اعلام کردیم احتمال غالب اینست که طرفین به سمت مذاکره حرکت بکنند و همین اتفاق افتاد. امروز، همانطورکه اشاره کردم بعد از مراحل اولیه ای که این تنش پشت سر گذشت، بحث از هر دو طرف در مورد مذاکره و شرایط آن و غیره هست. دیگر دوره گروگانگیری کشتیها و حمله به پهبادها و غیره گذشته و طرفین وارد فاز دیپلماسی و زمینه سازی برای مذاکره شده اند. الان با این شرایط روبروهستیم ولی علیرغم اینها ممکن است یک حادثه و جرقه ناخواسته ای تنشهای جنگی را بالا ببرد و به درگیری نظامی منجر بشود. این احتمال تماما منتفی نیست ولی بسیار ضعیف است.r

انترناسیونال 831