بانک جهانی: اقتصاد جمهوری اسلامی در جایگاه ۵۱

بانک جهانی در آمارهای جدید خود درباره اقتصاد ایران می‌گوید، تولید ناخالص داخلی کشور بر اساس قیمت جاری دلار آمریکا در سال گذشته به زیر ۱۹۲ میلیارد دلار رسیده که کمتر از نصف سال ۲۰۱۷ و کمتر از یک سوم سال ۲۰۱۲ است.

بانک جهانی (The World Bank) به تازگی تولید ناخالص داخلی (یا همان GDP) ایران را بر اساس نرخ ارز نیمایی (حدود ۲۲ هزار و ۸۰۰ تومان در زمان نگارش این متن) به روزرسانی کرده است.

اقتصاد ایران که تا پیش از این ادعا می‌شد در زمره ۲۰ اقتصاد بزرگ دنیا است، اکنون دست‌کم ۳۰ رتبه تنزل پیدا کرده و ایران حالا ۵۱ امین اقتصاد بزرگ دنیا است.

اقتصاد ایران در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۹۱ میلیارد دلار کالا و خدمات تولید کرده است.

در همان سال، اقتصاد ترکیه حدود ۷۲۰ میلیارد دلار (۴ برابر بیشتر از ایران) تولید داشته و اقتصاد پاکستان هم حدود ۲۶۳ میلیارد دلار (حدود ۳۷ درصد بیشتر از ایران) تولید کالا و خدمات داشته است.

جایگاه ایران در این زمینه، بر اساس محاسبات «بانک جهانی»، به شدت نگران‌کننده شده و حالا ایران با کشورهایی هم‌رده شده که مثال فقر در کتاب‌های اقتصادی هستند.

«سرانه تولید ناخالص داخلی» در ایران در سال ۲۰۲۰ میلادی، حدود ۲ هزار و ۳۰۰ دلار محاسبه شده، یعنی تقریبا برابر با کشورهایی مانند «جزایر سلیمان»، «غنا»، «نیجریه» و «کنگو».

**********

گزارش وب سایت اقتصاد 24:جایگاه اقتصادی ایران نیز طی سه سال گذشته از رده ۳۱ در میان کشورهای جهان به ۵۱ سقوط کرده است.تولید ناخالص داخلی بر اساس قیمت جاری دلار به زبان ساده و عمومی عبارت است از ارزش سالانه محصولات تولیدی و خدمات انجام شده در ایران بر اساس نرخ جاری دلار در بازار آزاد.نکته نگران‌کننده اینکه تولید ناخالص داخلی ترکیه و عربستان بر اساس قیمت جاری دلار در سال گذشته میلادی، سه برابر و امارات و اسرائیل با ۹ میلیون جمعیت، بیش از دو برابر ایران بوده است.آمارهای بانک جهانی می‌گوید حجم اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۰ به سطح سال ۲۰۰۴ رسیده است.

پیمان مولایی دبیر کل انجمن اقتصاددانان ایران با انتشار توئیتی به آمارهای بانک جهانی اشاره کرده و گفته است:

«تولید ناخالص داخلی ایران سقوط آزادی داشته است که جبرانش نیازمند حداقل ١٠ سال رشد اقتصادی بالای ٦ درصد است».یکی از علل این موضوع بی‌تردید خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۹۷ و اعمال تحریم‌های سخت علیه ایران است، اما افت چشمگیر ارزش ریال به خاطر افزایش شدید نقدینگی و سیاست‌های نادرست و مدیریت ناکارآمد نیز از علل اصلی سقوط اقتصادی کشور است.

دولت طی سال‌های گذشته همواره از بانک مرکزی بعنوان ماشین چاپ پول برای پر کردن کسری بودجه استفاده کرده و نقدینگی طی سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ در ایران بیش از دو برابر شده که نتیجه آن در افت سریع ارزش ریال و تورم ۵۰ درصدی نمایان شده است.افت چشمگیر ارزش ریال باعث شده است که ارزش محصولات تولیدی و خدمات به رغم تورم بسیار بالا، بر اساس دلار آمریکا سقوط شدیدی داشته باشد.با بهترین قیمت سفر کن!پیشنهاد امروز

نرخ دلار از حدود ۴ هزار تومان در سال ۹۶ به ۲۵ هزار تومان در سال گذشته رسید و اکنون بالای ۲۷ هزار تومان است.اقتصاد ایران بر اساس قیمت جاری دلار در سال گذشته تنهای سهمی ۲ دهم درصدی در اقتصاد ۸۵ تریلیون دلاری جهان داشته است، در حالی که جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته رسیدن به جایگاه ۱۸ بزرگترین اقتصادهای جهان را هدف‌گذاری کرده بود.

آمریکا با نزدیک ۲۱ تریلیون دلار، چین ۱۴.۷ تریلیون دلار، ژاپن ۵ تریلیون، آلمان ۳.۸ تریلیون و بریتانیا با ۲.۷ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۰ بزرگترین اقتصادهای جهان بوده‌اند.نکته اینکه، اقتصاد ایران بر اساس نرخ جاری دلار در سال گذشته در ردیف کشورهایی مانند پرو، یونان و قزاقستان قرار گرفته است.در میان کشورهای منطقه ترکیه با ۷۲۰ میلیارد دلار، عربستان ۷۰۰ میلیارد دلار، امارات ۴۲۱ میلیارد دلار، مصر ۳۶۲ میلیارد دلار و پاکستان ۲۶۴ میلیارد دلار اقتصاد بزرگتری نسبت به ایران دارند و حتی اقتصاد عراق جنگ‌زده نیز به ۱۶۷ میلیارد دلار رسیده که اختلاف اندکی با ایران دارد.اگر سرانه تولید ناخالص داخلی را مد نظر قرار دهیم، تمام کشورهای همسایه ایران به غیر از پاکستان و افغانستان وضعیت بهتری نسبت به ایران دارند.

راههای دیگر محاسبه تولید ناخالص داخلی

آنچه که گفته شد، ارزش تولید ناخالص داخلی بر اساس قیمت جاری دلار است، اما در آمارهای بین‌المللی روش‌های دیگری برای نشان دادن ارزش اقتصاد کشورها نیز وجود دارد که بیشتر برای تعیین تغییرات سالانه و میزان رشد اقتصادی اعمال میشود، نه محاسبه ارزش واقعی اقتصاد کشورها.برای نمونه روش محاسبه ارزش تولیدات و خدمات یک کشور بر اساس قیمت‌های ثابت یک سال پایه، مانند سال ۲۰۱۰، یکی از این روشها است.معمولا در آمارهای بین‌المللی از این روش برای محاسبه «نرخ رشد اقتصادی» کشورها استفاده می‌شود. در این روش، ارزش تولید ناخالص داخلی برای هر سال، بر اساس ارزش همان محصولات تولیدی یا خدمات بر اساس نرخ دلار در سال ۲۰۱۰ محاسبه می‌شود و بسیاری از عوامل مانند تورم، نوسانات نرخ ارز و غیره در این محاسبه دخالت داده نمی‌شود و مبنای محاسبه برای همه سالها را بر اساس معیارها و استانداردهای سال ۲۰۱۰ می‌گذارند.آمارهای بانک جهانی نشان می‌دهد حتی با نرخ ثابت دلار و قیمت‌های سال ۲۰۱۰، تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۹۹ میلیارد دلار بوده که ۱۱ درصد کمتر از سال ۲۰۱۷ است.

البته باز هم روشهایی مانند محاسبه اقتصاد یک کشور بر اساس برابری قدرت خرید، یا بر اساس پول ملی خود کشورها و غیره وجود دارد.برای نمونه آمارهای بانک جهانی نشان می‌دهد اگر با ریال ایران محاسبه کنیم، تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۷ دو برابر شده است. این موضوع نیز طبیعی است، چرا که تورم در ایران طی این سالها افسارگسیخته بوده و ارزش محصولات تولیدی و خدمات همواره سیر صعودی داشته است. به هر حال این روش برای محاسبه تولید ناخالص داخلی کشورها و تغییرات آن نسبت به سالهای پیش کاربرد عملی ندارد.