جنگ، صلح طلبی، و انقلاب- حمید تقوایی

انترناسیونال: مناقشات نظامی میان جمهوری اسلامی و اسرائیل موجب موضع‌گیری‌های مختلفی در این مورد شده است. حزب کمونیست کارگری نیز در بیانیه اخیر موضع خود را به‌تفصیل توضیح داده است. اما این موقعیت درعین‌حال سؤالات پایه‌ای‌تری را نیز به میان آورده است. برای مثال رابطه کمونیست‌ها با مفهوم صلح‌طلبی و جنگ ستیزی است. به نظر شما صلح‌طلبی برای کمونیست‌ها امری مطلق است – مانند انسان‌دوستی – و یا بستگی به هر مورد باید موضع متفاوتی در قبال جنگ‌ها اتخاذ کرد؟

حمید تقوائی: صلح طلبی برای ما یک اصل مطلق نیست. جنگ ادامه سیاست است و برخورد ما به جنگ بستگی به سیاستی دارد که به جنگ منجر شده است. جنگی که بین دولتها بر سر منافع طبقه حاکمه در هر کشور در میگیرد تماما ارتجاعی، ضد مردمی و محکوم است. ولی جنگی که بر سر اهداف و خواستهای بر حقی شکل گرفته مثل جنگ ویتنام و یا جنگهائی که در قرن گذشته علیه استعمارگران در کشورهای جهان سومی بپا شد، ضد مردمی و محکوم نیست. موضع اصولی در قبال چنین جنگهائی دفاع از نیروهای مدافع اهداف و خواستهای برحق مردم و کمک به پیروز شدن آنها است.

در هر صورت و مستقل از نوع جنگ نکته اصلی برای احزاب سیاسی نه موضعگیری در قبال جنگ بلکه سیاست عملی در برخورد به جنگ است. مثلا در صورتی که تنش جنگی حاضر بین جمهوری اسلامی و اسرائیل به جنگ منجر شود احزاب و نیروهای انقلابی و مترقی وظیفه دارند در گسترش و تقویت جنبش انقلابی مردم ایران برای سرنگونی جمهوری اسلامی بکوشند. و به این منظور باید با تاثیرات منفی و مخرب جنگ بر زندگی مردم و بر شرایط سیاسی جامعه و نیروهای اپوزیسیون فعالانه مقابله کرد. ما در سند “شرایط جنگی و سیاست حزب” عمده ترین این اقدامات را بر شمردیم. محور و موضع عملی ما مقابله با تغییر صورت مساله ایران از سرنگونی جمهوری اسلامی به جنگ و قطع جنگ و صلح طلبی و قرار گرفتن جنایات حکومت و جنبش انقلابی زن زندگی آزادی تحت الشعاع جنگ و گفتمان صلح طلبی است؛ هم در ایران و هم در سطح جهانی. به نظر من حتی کسی که واقعا صلح طلب است اگر بخواهد قدمی در این راه بردارد باید به مبارزه علیه حکومت جنگ افروز جمهوری اسلامی بپیوندد. همانطور که در اسرائیل نیز مردم مخالف جنگ باید برای بزیر کشیدن دولت نتانیاهو تلاش کنند. من قبلا هم گفته ام هر صلح طلبی باید سرنگونی طلب باشد. و این هم برای نیروهای ضد جنگ در ایران صادق است و هم در اسرائیل.

انترناسیونال: موضوع دیگر تقسیم‌بندی جنگ به جنبه انسانی و جنبه سیاسی – نظامی آن است. آیا از نظر شما می‌توان از جنبه انسانی با جنگی مخالف بود اما از جنبه سیاسی از آن دفاع کرد و یا برعکس؟

حمید تقوائی: از نظر انسانی باید در هر جنگی کشته شدن و آوارگی و خانه خرابی مردم را قاطعانه محکوم کرد. مستقل از جنبه سیاسی و تفکیکی که در بالا ذکر کردم هر جنگی به هر اندازه به کشته شدن و هر نوع لطمات به افراد غیر نظامی منجر شود باید با اعتراض نیروهای مترقی روبرو گردد.

اینجا هم باز صرف موضع گرفتن و محکوم کردن کافی نیست. نکته اصلی بر سر اقدامات عملی است که احزاب چپ و مترقی باید در دستور بگذارند. جنگ بین دولتها از بالای سر مردم و مستقل از رای و نظر آنها شکل میگیرد ولی در شکل و روند جنگ و فرجام آن مردم میتوانند و باید تاثیر بگذارند و احزاب انقلابی در این رابطه نقش تعیین کننده ای میتوانند ایفا کنند. بعنوان یک اصل کلی میتوان گفت که در جنگهای ارتجاعی وظیفه نیروهای ضد جنگ در هر دوسو مبارزه علیه دولت خودی است. در جنگ جهانی اول احزاب کمونیست انقلابی این موضع را داشتند و بلشکویها با ادامه همین سیاست توانستند انقلاب اکتبر را در دل جنگ جهانی اول به پیروزی برسانند. معمولا در جنگها احساسات ناسیونالیستی بالا میگیرد و احزاب و حکومتهای جنگ افروز زیر پرچم دفاع از وطن و سرزمین مادری و غیره مردم را به گوشت دم توپ تبدیل میکنند. از این نقطه نظر هم موضعگیری علیه دولت خودی در جنگها اهمیت تعیین کننده ای دارد.

در شرایطی مثل ایران امروز که یک جنبش انقلابی عظیم در جریان است میتوان و باید جنگ ارتجاعی بین دولتها را با تقویت و پیشبرد جنگ انقلابی مردم پاسخ داد. این سیاستی است که حزب ما فعالانه دنبال میکند.

۲۰ مهر ۱۴۰۳، ۱۱ اکتبر ۲۰۲۴