زندگی فریده آرمان بر پرده سینما: از زحمات فریده بسیار سپاسگزاریم!

فریده دنبال نام و شهرت نبود. می گفت همین قدر که بتوانم تغییر مثبتی در زندگی دیگران ایجاد کنم برایم کافیست و مایه خوشحالی من خواهد شد. با این حال باید گفت که وقتی فریده آرمان در آوریل ۲۰۲۱ بر اثر بیماری سرطان درگذشت شهر مالمو واقع در جنوب سوئد یکی از تاثیرگذارترین شخصیتهایش را از دست داد. او به خاطر فعالیتهای درخشانش در زمینۀ حمایت از زنان و کودکان خشونت دیده به یکی از آیکونهای مالمو تبدیل شده است. از همین رو، روز ۲۵ اکتبر ۲۰۲۱ سالن سینما پانورا (PANORA) به او اختصاص داده شد تا از او تجلیل به عمل آید. و چه مراسمی که همه را چنان تحت تاثیر قرار داد که من یکی کمتر نمونه ای مانند آن سراغ دارم. مراسمی واقعا در خور فریده آرمان.

این مراسم گرامیداشت که تحت عنوان پروژه Friis Frame و با حمایت بخش فرهنگی استان اسکونه برگزار شد، شامل نمایش فیلم و ایراد سخنرانی به زبان سوئدی بود. سخنرانان این مراسم Margot Olsson یکی از مسئولین کمون مالمو در زمینه حمایت از زنان، مهین علیپور مسئول جدید سازمان سراسری حقوق زنان، Åsa Sjöström عکاس، Linda Vodopija Stark ژورنالیست و نویسنده و همچنین Toktam Jahangiry از یک مرکز آموزشی در مالمو بودند. مجری این برنامه خانم Moa Skimutis ژورنالیست و یکی از مجریان بنام سوئدی بود. این مراسم را سازمان سراسری حقوق زنان تدارک دیده بود.

همایشی ویژه

راس ساعت شش عصر درب یکی از سالن های سینما پانورا باز شد و حاضرین به داخل سالن رفتند و پس از مدت کوتاهی سالن تقریبا پر شد. نزدیک به ۸۰ نفر در سالن حضور داشتند. مجری برنامه پس از خوشامدگویی به حاضرین از خانم Emie مسئول پروژه Friis Frame درخواست کرد که توضیحاتی درباره این مراسم یادبود بدهد. او در حالیکه فرزند خردسال اش را در بغل داشت پشت میکروفن قرار گرفت و گفت که این پروژه که با کمک مالی استانداری اسکونه (استانی در جنوب سوئد) و منجمله با همکاری سینما پانورا فعالیتش را پیش می برد، می خواهد صنعت فیلم را دموکراتیزه کند و دسترسی مجانی مردم به فیلم و سینما را فراهم آورد. در همین راستا این پروژه که تا دسامبر ۲۰۲۱ ادامه خواهد داشت هر ماه دوبار به نهادهای فعال در مالمو اجازه می دهد که سالنی را به رایگان در اختیار داشته باشند و با نمایش فیلم و سخنرانی خود را به عموم بشناسانند.

وی سپس به آشنایی خود با فریده آرمان و فعالیت وی در حمایت از زنان پرداخت و گفت که برای همین تصمیم گرفتیم یک شب را در سینما پانورا به تجلیل از فعالیت های ارزنده او اختصاص دهیم و این کار به کمک سازمان سراسری حقوق زنان (سازمانی که فریده آرمان چهره مهم و اصلی آن بود) میسر شد.

مجری برنامه سپس به توصیف روحیات فریده آرمان پرداخت و گفت که در نزد فریده هیچ کسی در این دنیا نمی بایست متحمل رنجی شود، چه انسان باشد و چه حیوان. هنگامی که فریده کودکی هفت، هشت ساله بود به دلیل مرگ کبوتر زخمی اش از همان موقع تصمیم گرفت “خدای بی رحمی را که نتوانست کبوترم را نجات دهد” کنار بگذارد. وی گفت که “راهنمای فریده در زندگی شخصی و سیاسی اش همین روحیه و عواطف انسانی عمیق بود. با همین روحیه بود که در زندگی خیلی ها تاثیر گذاشت و نهایتاً به شخصیتی ویژه و آیکون شهر مالمو تبدیل شد.” مجری برنامه سپس به مبتلا شدن فریده به بیماری سرطان در سن ۵۶ سالگی اشاره کرد و گفت او بیشتر از هشت سال با این بیماری مبارزه کرد. او گفت “مقاومت او در مقابل سرطان نیز مانند سایر وجوه زندگی اش الهام بخش دیگران بود.”

از زحمات فریده سپاسگزاریم

بعد از سخنان مجری، خانم Margot Olsson یکی از مسئولین کمون مالمو سخنرانی کرد. وی هماهنگ کننده فعالیت کمون مالمو در زمینه یاری رساندن به زنانی است که مورد خشونت قرار گرفته اند. او در ابتدای سخنانش ضمن تشکر از دعوت کنندگانش برای شرکت در این مراسم گفت که حضور در این مراسم برای من مایۀ افتخار است. او سپس به سابقه آشنایی خود با فریده از سال ۲۰۰۸ و ایده های وی در زمینه کمک به زنانی که در روابط خانوادگی مورد خشونت قرار گرفته اند اشاره کرد. وی گفت “چیز فوق العاده نزد فریده این بود که او فقط به رنج و بدبختی فکر نمی کرد بلکه به اینکه چه باید کرد هم فکر می کرد و همین روحیه بود که تمام تماس ها و فعالیت هایش با ما را شکل می داد.”

مارگوت اولسون سپس گفت: فریده اولین پروژه اش را با نام مرکز مشاوره به زنانی که در خانواده مورد خشونت قرار گرفته اند شروع کرد. او در همراه کردن دیگران با خود خیلی موفق بود و اینطور بود که ما را نیز با خودش همراه کرد”. وی سپس به تعمیق و گسترش روابط کمون مالمو با فریده آرمان و بخش مالمو سازمان سراسری حقوق زنان اشاره کرد و گفت که در گردهمایی خودمانی که با انجمن های گوناگون داشتیم فریده آرمان همواره پیشنهادات و فعالیتهای تازه ای در زمینه کمک به زنان و کودکان مطرح می کرد. کودکان برای فریده آرمان بسیار مهم بودند. فعالیتهای فریده آرمان و سازمانی که او عضوش بود وسیع و گسترده بود و باعث الهام انجمن های دیگر می شد. به گفته مارگوت اولسون فریده همواره از میزان کمک های کمون در این زمینه ناراضی بود و معتقد بود که باید کار بیشتری انجام داد. بنا به گفته این مسئول کمون مالمو البته وی حق داشت.

خانم مارگوت اولسون سپس به مشکل کار با زنان و کودکانی که مورد خشونت قرار گرفته اند پرداخت و گفت مسئله فقط این نیست که از جان و سلامت آنها مراقبت شود بلکه مسئله این است که زندگی عادی دوباره به آنها بازگردانده شود. اینجا بود که وی به کارهای بسیار مهم فریده در این زمینه اشاره کرد. او گفت: “یکبار به اردویی که واحد مالمو سازمان سراسری حقوق زنان برای زنان و کودکان دایر کرده بود رفتم. متوجه شدم که این زنان و کودکان بدون آنکه نگرانی داشته باشند و مدام به پشت سر خود نگاه کنند تا مبادا کسی به آنها آسیبی وارد کند در عالم خودشان هستند و تفریح می کنند.” خانم اولسون گفت که این امکانی بود که فریده و سازمان سراسری حقوق زنان برای بسیاری از زنان فراهم آورد. از نظر وی توانایی فریده آرمان در این بود که به این زنان و کودکان اعتماد به نفس می داد که با ارزش هستند و می توانند علیرغم همه سختی ها به ادامه زندگی بیاندیشند. فریده آرمان برای بازگرداندن زندگی عادی به کودکان جشن تولد می گرفت، و به مناسبت اعیاد مختلف برایشان امکان شادی و جشن فراهم می آورد. به گفته خانم مارگوت اولسون این بزرگترین خدمتی بود که سازمان فریده آرمان به این زنان و کودکان کرد، کاری که کمون مالمو توانایی انجام آن را ندارد.

مارگوت اولسون به دو پروژه سازمان سراسری حقوق زنان یعنی ” کودکان و مادران” و “من کودکم” اشاره کرد که اولی جایزه بهترین پروژه مربوط به کودکان در سوئد را نصیب خود کرد. او همچنین به دیگر فعالیتهای فریده آرمان در زمینه تنویر افکار عمومی و منجمله مشارکت فعال و همیشگی در روز جهانی منع خشونت علیه زنان یعنی روز ۲۵ نوامبر اشاره کرد. او در پایان سخنرانی اش یکبار دیگر این را مایه افتخار خودش دانست که به این مراسم دعوت شده است. او گفت من و شهر مالمو از زحمات فریده آرمان و تداوم فعالیتهای شما بسیار سپاسگزاریم.

تجسم یک زندگی زیبا 

 این نام فیلمی بود که درباره زندگی و مبارزه فریده آرمان بر پرده سینما پانورا به نمایش درآمد. فیلم زیبایی که از زبان خود فریده آرمان این زندگی فوق العاده را بازگو می کند. در حین نمایش فیلم فضای سنگینی بر سالن سینما سایه انداخت. گاه جمعیت با خنده های زیبای فریده می خندیدند و در عین حال همه از فقدان این تجسم زیبای زندگی بشدت متاثر بودند. این فیلم که ساخته رضا مرادی است گوشه هایی از زندگی انسانی را به نمایش می گذارد که همه را مجذوب خود می کرد.

در مراسم وداع آخر با فریده آرمان من در توصیف زندگی زیبای وی گفتم که: “فریده آرمان در سراسر جهان دوستان و آشنایان فراوان داشت و همه او را دوست داشتند. او مثل خوانندگان مشهور نبود ولی نغمه اش آهنگ دل بود و از همین رو دلهای زیادی را تسخیر می کرد. او مثل نقاشان سرشناس نبود ولی زندگی اش یکی از زیباترین تصاویری است که ترسیم شده است. او در زمره کوهنوردان مشهوری نبود که اورست را فتح کردند ولی زندگی اش رسیدن به قلعه های صعب العبوری بود که کمتر کوهنورد شجاعی قادر به صعود به چنین ارتفاعاتی بوده است. فریده آرمان ارتفاع موج بلندی بود که قایق چشمان مردم بر بلندی این موج جا می گرفت تا امیدوارانه خوشبختی را جستجو کنند. او نامی آشنا برای زنان و کودکان و پناهندگان و کارگران و محرومان و ستمدیدگان است که در وجودش همواره اراده ای قوی برای تغییر زندگی انسانها را می یافتند.

 انسان هایی نظیر فریده هرگز نخواهند مرد. فریده تجسم زیبایی زندگی بود و هست و کسی که خود سمبل جنب و جوش برای ساختن یک زندگی بهتر برای انسانهاست هرگز نه می میرد و نه فراموش خواهد شد.” ( لینک فیلم در پایین نوشته آورده می شود)

راهش را ادامه می دهیم

سخنران بعدی مهین علیپور مسئول جدید سازمان سراسری حقوق زنان بود. او که در نبود فریده آرمان بخشی از وظایف هدایت کننده وی در سازمان سراسری حقوق زنان را بر عهده دارد از اینکه مورد اعتماد اعضا و فعالین این سازمان قرار گرفته است تشکر کرد. او گفت که البته جانشین فریده بودن کار دشواری است ولی من تلاش می کنم که بخشی از وظایف او را انجام بدهم. مهین علیپور در بخش نخست سخنرانی اش احساسات خود را در روز وداع با فریده آرمان در گورستانی در مالمو با حاضرین سهیم شد:

“وقتی که در برابر تابوت فریده آرمان ایستادم در تصور خود فریده را در ساحل دریا می دیدم. او لباس شاد و کوتاهی بر تن داشت و در میان کودکان بود. آنها را بغل می کرد و گاه نیز آنها را می بوسید. به ما لبخند زیبایی می زد. دریا از ما دور می شد و فریده هم به طرف دریا می رفت. من در تابوت فریده یک جسد بیجان نمی دیدم. من بخشی از دنیا را در آن می دیدم. چرا که فریده آرمان تکه زیبایی از این دنیا بود”

مهین علیپور سپس ضمن اشاره به اینکه هنوز زنان و کودکانی زیادی در سوئد هستند که در روابط خانوادگی مورد خشونت قرار می گیرند گفت که تمام آن راه حلها و پیشنهاداتی که فریده آرمان برای رفع این مشکل اجتماعی مطرح می کرد به قوت خود باقیست و سازمان سراسری حقوق زنان مصمم است که راه فریده را ادامه دهد. او گفت که به دهها سازمان نظیر سازمان سراسری حقوق زنان و همچنین فعالین بیشماری نیاز است تا بر این مشکل بزرگ اجتماعی در سوئد فائق آییم.

مهین علیپور گفت: “آنچه برای ما در دوره حاضر تغییر کرده است تنها فقدان فریده است. ولی هدف وی همچنان به قوت خود باقیست. دستور کار او همچنان معتبر است و ما نیز وجود داریم. من مطمئن هستم که ما دانش و شایستگی این را داریم که راه فریده را ادامه دهیم و با دشواری ها و چالش های این راه نیز مقابله کنیم. شما می توانید به ما اعتماد کنید. جامعه به ما نیاز دارد و ما نیز به حمایت شما نیاز داریم. ما قول می دهیم نگذاریم نهالی که فریده کاشت هرگز خشک شود. یاد فریده همیشه زنده خواهد بود در همان حال که مبارزه وی ادامه خواهد داشت. زنده باد مبارزه زنان!”

فعالیتهای فریده جهانی شد

دو سخنران بعدی Åsa Sjöström عکاس حرفه ای و Linda Vodopija Stark ژورنالیست و نویسنده بودند که هردو فریده را در فعالیتهایش همراهی کرده اند. ابتدا Åsa تعریف کرد که او از سال ۲۰۱۳ با فریده در ارتباط قرار گرفت. در آن ایام فریده از وی خواسته بود که ۷۰ قطعه عکس از کودکان و مادرانی که موضوع فعالیت سازمان سراسری حقوق زنان بودند به صورت ناشناس تهیه کند. Åsa می گوید که به او قول دادم که این کار را به شکل هنری و خلاقانه انجام دهم و وقتی که وی نتیجه کار را دید بسیار راضی و خرسند شد. Åsa در حین صحبت هایش شماری از عکسهایی را که برای کتاب Sommarens skiraste ljus (باریک ترین پرتوی تابستانی) تهیه کرده بود نشان می داد. عکسهایی که بیشتر از هر کلام دیگری سرگذشت زنان و کودکان خشونت دیده را توصیف می کند.

کتاب یاد شده در ۲۵۳ صفحه از زبان خود زنان و مادرانی که مورد خشونت واقع شده اند به شرح حال زندگی شوربختانه آنها می پردازد. این کتاب علاوه بر تصاویری بسیار زیبا در عین حال شرح کمک هایی ست که این زنان و کودکان از پروژه ” کودکان و مادران” گرفته اند. این پروژه در دسامبر ۲۰۱۵ جایزه بهترین پروژه کودکان در سوئد را از آن فریده آرمان کرد. نکته جالب توجه در صحبتهای Åsa Sjöström این بود که عکسهایی که او از فعالیت های سازمان سراسری حقوق زنان گرفت در سطح جهان بازتاب یافت.  عکسهای Åsa منجمله در نشنال جئوگرافیک و گاردین تحت عنوان اردوی مخفیانه تابستانی برای زنان منتشر شد.

سپس  Stark Linda میکروفون را بدست گرفت. او نویسنده کتاب Jag är barn (من کودکم) است که به سفارش سازمان سراسری حقوق زنان نوشته شده است. در این کتاب خود کودکان هستند که سخن می گویند. لیندا تعریف کرد: “فریده اصرار داشت که برنامه هایی فقط برای کودکان ترتیب دهد. البته این عملی نبود زیرا این کودکان به مادرانشان وابسته بودند. فریده در برنامه های ویژه برای کودکان تاکید داشت که به حرفهای و سوالات این کودکان باید به دقت گوش کرد. حرفشان را قطع نکرد. حرفهایشان را جدی گرفت. و باید تلاش کرد که نگرانیها، احساسات، افکار و مشاهدات کودکان را فهمید. برای او کودکان کودک بودند و این وظیفه جامعه بزرگسال است که زندگی ایمن و شادی را برای کودکان فراهم آورد.”

لیندا برای حضار توضیح داد که پشتوانه همه فعالیتها فریده آرمان تحقیقات علمی بود و از این نظر وی و Åsa چیزهای تازه زیادی از فریده آرمان یاد گرفتند. کتاب من کودکم در واقع یک کتاب راهنما با چک لیست های معین است که به همه توضیح می دهد چگونه به کودکانی که شاهد و یا مورد خشونت بوده اند می توان کمک کرد. وی در پایان ابراز امیدواری کرد که فعالیتهای فریده آرمان ادامه یابد و گفت که بطور قطع چنین نیز خواهد شد چرا که فریده به تنهایی عمل نمی کرد بلکه همیشه تیمی از یاران و دوستان و بستگانش در همه فعالیتها در کنار وی بودند.

“خاله فریده ما حالمون خوبه”

سخنران بعدی توکتم جهانگیری از مرکزی در مالمو بود که به کارمندان دولت در زمینه مقابله با خشونت در روابط خانوادگی آموزش می دهد. توکتم در آغاز سخنان اش بر اندیشه ای که پشتوانه فعالیت های فریده آرمان است تاکید کرد و گفت: “زنان نه فقط باید بتوانند زنده بمانند بلکه باید بتوانند زندگی کنند.” او گفت تمام تلاش فریده در این خلاصه می شد که می خواست زنان و کودکانی را که مورد خشونت واقع شده اند به زندگی عادی بازگرداند و در این راه موفقیتهای زیادی هم کسب کرد.

شیرین ترین قسمت صحبت های توکتم جهانگیری آنجا بود که پیامهای زنان و کودکانی را قرائت کرد که موضوع کار فریده آرمان بوده اند. وی از این بابت که هنوز این کودکان و مادران بنا به دلایل ایمنی نمی توانند در جلسه گرامیداشت فریده آرمان شرکت کنند اظهار تاسف کرد. شماری از این پیامها که از سوی کودکان و مادران ارسال شده بدین قرار است:

– “خاله فریده ما حالمان خوب است ولی دلمان خیلی برای تو تنگ شده است. گاهی می خواهیم به تو زنگ بزنیم و صدای تو را بشنویم ولی می دانیم که نمی شود”

– “بچه های ما خیلی برای شما دلتنگی می کنند. ما به آنها گفته ایم که شما در آسمانها هستی. خیلی سخته. ما دلمان برای خنده هایت، عشقت، گرمی و صمیمیت تنگ شده است”

– “درضمن، علی که توانایی حرف زدنش را از دست داده بود حالا دیگر شروع به حرف زدن کرده است.”

– راستی می دونی مهدی که تو همیشه تلاش میکردی برایش جایی برای فوتبال بازی کردن پیدا کنی، حالا فوتبال بازی می کند و می گوید که می خواهد زلاتان تازه سوئد بشه.

– در ضمن سارا را دیگر به عقد کسی در نمی آورند و حالا در دبیرستان مشغول درس خواندن است.

با هم می توانیم

در بخش پایانی مراسم شهاب بهرامی که بار سنگین تدارک این مراسم بر دوش او بود بر روی سن رفت و از همه کسانی که در این مراسم شرکت کردند، سخنرانان و مجری برنامه و مسئول پروژه Friis Frame و سینما پانورا و سایر کسانی که امکان برگزاری این مراسم را فراهم آوردند صمیمانه تشکر کرد. او در پایان گفت که تلاش ما بایستی معطوف به ایجاد همکاری و یگانگی میان انسانها باشد تا بتوانیم جامعه ای آزاد و برابر داشته باشیم، جامعه ای که در آن آزادی و مساوات زنان معیار آزادی و مساوات جامعه باشد. او با اشاره به ترانۀ “تصور کن” جان لنون گفت ممکن است تصور چنین جامعه ای برای عده ای سخت باشد ولی با هم می توانیم آن را ایجاد کنیم. آنگاه مراسم با ترانه انگلیسی تصور کن به پایان رسید.

این را هم اضافه کنم که یک تیم از تلویزیون کانال جدید در این مراسم حضور داشت و با تلاش خستگی ناپذیر این عزیزان که از استکهلم آمده بودند مراسم بطور مستقیم از کانال یوتیوب کانال جدید پخش شد. همچنین پس از پایان مراسم، کارکنان تلویزیون کانال جدید برای تهیۀ رپرتاژ با شماری از شرکت کنندگان در این مراسم مصاحبه کردند که امیدواریم آن نیز به زودی انتشار یابد.

 لینک فیلم مراسم فریده آرمان در سینما پانورا در کانال یوتیوب:

بازتاب اردوی تابستانی سازمان سراسری حقوق زنان در نشنال جئوگرافیک

https://www.nationalgeographic.com/photography/article/a-photographer-explores-swedens-secret-summer-camps

بازتاب اردوی تابستانی سازمان سراسری حقوق زنان در گاردین

https://www.theguardian.com/artanddesign/gallery/2015/aug/17/swedens-secret-summer-camps-for-women-in-pictures