بی بی سی:یروی قدس یا سپاه قدس یکی از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، در کنار نیروهای زمینی، دریایی، هوا-فضا و سازمانهای بسیج و اطلاعات. سپاه قدس نیروی “نخبه”، “ویژه” و “برونمرزی” سپاه پاسداران است که تخصصش، شناسایی و تجسس، جنگهای نامتقارن، چریکی یا شهری است. منابع غربی شمار افرادش را بین ده تا بیست هزار نفر تخمین میزنند.
این نیرو در جنگ ایران و عراق از دل قرارگاه رمضان (قرارگاه برونمرزی سپاه) بیرون آمد و وظیفهاش ابتدا جمعآوری اطلاعات از داخل عراق و کمک به کردها بود که با حکومت صدام حسین مبارزه میکردند.
سپاه قدس بعد از جنگ دامنه فعالیتهایش را گسترش داد. گفته میشود سپاه قدس برای هر کشور نیروی خودش را دارد، مثل نیروی عراق یا نیروی لبنان. همچنین گفته میشود واحد ویژه سپاه قدس واحد چهارصد نام دارد که مستقیم از رهبر ایران دستور میگیرد.
خامنه ای در سال ۱۳۷٦ قاسم سلیمانی را به فرماندهی سپاه قدس منصوب کرد. نزدیکی این نیرو به رهبر ایران بر کسی پوشیده نیست.
درباره ساختار و ماموریتهای نیروی قدس اطلاع چندانی در دست نیست اما به نظر میرسد این نیرو بخصوص (نه صرفا) برای آموزش و سازماندهی گروههای شبهنظامی شیعه در کشورهای مختلف تبلیغ و فعالیت میکند، با هدف ضربه زدن به “دشمنان” و مقابله با نیروهای شبهنظامی سنی فعال در منطقه که به زعم حکومت ایران از حمایت عربستان و کشورهای غربی برخوردارند.
آمریکا میگوید سپاه قدس چند دهه است که در کشورهای مختلف آموزش میدهد و سازماندهی و تجهیز میکند از جمله در عراق (حشد شعبی)، پاکستان (طالبان فعال در پاکستان)، یمن (حوثیها)، افغانستان (ائتلاف شمال)، سوریه (دولت بشار اسد)، لبنان (حزبالله)، غزه و کرانه باختری (حماس)، بوسنی، بحرین (مخالفان سلطنت)، ونزوئلا (نیروهای دولتی)، کلمبیا (ارتش انقلابی)، بولیوی (پایگاه آموزش در وارنس، ٢٤ کیلومتری سانتاکروز) و در آسیای مرکزی و چچن.
با این حال در برخی موارد تنگاتنگی و گستردگی ارتباط ایران با این گروهها و دامنه نفوذ آنها فراتر از آموزش صرف یک گروه شبهنظامی است و در تمام جنبههای زندگی مردم منطقه دیده میشود از جمله حزبالله در جنوب لبنان، آمریکا ایران را به دخالت در امور دولتهای منطقه و تغییر توازن قوا به نفع خود میکند. اعتراضهای اخیر در عراق و لبنان نشان داد که تظاهرکنندگان به نفوذ ایران در کشور خود اعتراض دارند.
سپاه قدس در دو مورد مشخص با آمریکا همکاری کرده است، در سرنگونی طالبان و در شکست دادن داعش. هر دو بار کمی بعد از به نتیجه رسیدن این همکاری، آمریکا سپاه قدس را متهم کرده که برای ضربه زدن به منافع آمریکا و متحدانش عملیات انجام میدهد.
منابع آمریکایی قرارگاه مرکزی امنیتی امام علی در نزدیکی تهران را یکی از مراکز آموزش نیروی قدس میدانند در حالی که در منابع رسمی در ایران از این قرارگاه بیشتر به عنوان قرارگاه بسیج و مرکز آموزش برای “مقابله با اغتشاشات وناآرامیها” یاد میشود.
- صدا شاهد عينی (۱۸)- انفجار بیست سال پیش در ظهران عربستان
- آرژانتین- نیروهای خودسر مسئول قتل دادستان پرونده آمیا هستند
- دادگاهی در آمریکا در ارتباط با بمبگذاری ۱۹۹۶ عربستان علیه ایران رای داد
آمریکا سپاه قدس را متهم به پولشویی، قاچاق مواد مخدر و فعالیتهای مجرمانه دیگر میکند. از سال ٢٠٠٧ نیروی قدس و قاسم سلیمانی در لیست تحریمهای آمریکا قرار گرفتند. نهادهایی هم که به زعم آمریکا یا در کنترل سپاه قدس هستند یا به عملیات سپاه قدس کمک میکنند در طول این سالها در لیست تحریمها گنجانده شدهاند، مثل بانک صادرات، صنایع هوایی قدس و ماهان ایر. در آوریل سال ٢٠١٩، آمریکا برای اولین بار نیروی رسمی نظامی یک کشور، سپاه پاسداران و به تبع آن سپاه قدس را در فهرست نهادهای تروریستی قرار داد.
آمریکا همچنین سپاه قدس را به عملیات زیر متهم میکند:
- انفجار سفارت آمریکا و انفجار مقر تفنگداران دریایی در بیروت ١٩٨٣
- انفجار مرکز یهودیان در آرژانتین ۱۹۹۴
- انفجار برجهای مسکونی نیروهای هوایی آمریکا در ظهران عربستان ۱۹۹۶
- برنامهریزی برای ترور عادل جبیر سفیر وقت عربستان در آمریکا در سال ٢٠١١ که باعث حکم ٢٥ سال حبس برای منصور اربابسیر شد
- حمله به نیروهای ائتلاف در عراق از سال ٢٠٠٣ به بعد
ایران تمام این موارد را تکذیب میکند.