شرکت “رهبران سوری” در مذاکرات مخفیانه صلح در برلین

عضی از شخصیت‌های سرشناس سوریه این هفته با شرکت در مذاکراتی مخفیانه تلاش کرده‌اند تا از حادتر شدن اختلافات فرقه‌ای در این کشور جلوگیری کنند.

نوعی دیپلماسی در سایه، به دور از فشارهای سیاسی و افکار عمومی، برای یافتن راهی برای رسیدن به صلح به جریان افتاده است.

رهبران قبایل سنی که بعضا گروه‌های مسلح خود را دارند، با فرستادگان علوی نزدیک به حکومت بشار اسد سر یک میز نشستند.

یکی از رهبران کرد ایزدی کنار سفیر سابق سوریه در بریتانیا نشسته بود.

چندین تن از اشخاص کلیدی مهمترین خانواده‌های سوریه، قبایل و گروه‌های مختلف از جمله مسیحیان، کردها، دروزها، سنی‌ها و علوی‌ها دور یک میز جمع شدند.

هدف این افراد از شرکت در این جلسه مقابله با روایتی است که هم دولت بشار اسد به آن دامن می‌زند و هم مخالفان مسلح: شکاف‌های قومی و مذهبی سوریه را نمی‌توان پر کرد.

خیلی از آن‌ها روابط نزدیکی با دولت سوریه دارند و مستقیما از دمشق به برلین سفر کرده‌اند، اما لزوما حامی کامل دولت نیستند.

بعضی‌ها هم به نمایندگی از گروه‌هایی در این جلسه شرکت کرده‌اند که تحت ستم دولت سوریه قرار دارند اما از مخالفان مسلح نیز حمایت نمی‌کنند. تعدادی از آن‌ها به خاطر جنگ از کشور گریخته‌اند و در آلمان زندگی می‌کنند. اکثریت خاموشی که صرفا دنبال صلح است.

دنیل گرلاخ، تحلیلگر مسائل خاورمیانه که به سوری‌های مقیم آلمان که این جلسه را ترتیب داده‌اند کمک می‌کند، می‌گوید “این افراد خود را نماینده حدود ۷۰ درصد جامعه سوریه می‌دانند که نه از دسته‌های مختلف مسلح طرفداری می‌کنند و نه از حکومت و نه از هر کس دیگری که در این کشور می‌جنگد.”

چرا برلین؟

این جلسات که از طرف دولت‌های اروپایی و شهروندان عادی حمایت مالی می‌شوند به این دلیل در برلین تشکیل شد که آلمان وجهه نسبتا بی‌طرفی دارد. ورود جمع کثیری از سوری‌ها به این کشور از زمان آغاز جنگ نیز به این معنی بزرگی نسبی جامعه سوری‌های آلمان است.

سوری‌ها هنگام صرف قهوه و کشیدن سیگار در وقت تنفس با یکدیگر صحبت می‌کنند و می‌خندند.

فضای بانشاطی حاکم است. اما بعضی از شرکت‌کنندگان با حضور در این نشست جان خود را به خطر انداخته‌اند. هم دولت آقای اسد و هم مخالفان اسلام‌گرا به چشم خیانت به هرگونه تماسی با دیگر گروه‌ها نگاه می‌کنند.

بعضی‌ها از ترس اعمال تلافی‌جویانه به صورت مخفی سفر کرده‌اند و شرکت‌کنندگان گوشی‌های تلفن خود را داخل جلسه نمی‌برند.

همه حاضران در این جلسه بعضی از دوستان، آشنایان و اعضای گروه قومیتی خود را در جنگ از دست داده‌اند.

الشيخ امير الدندل، یکی از رهبران قبیله بزرگ سنی ساکن در نزدیکی مرز عراق، برادرش را در جنگ از دست داده است. از او پرسیدم که چطور می‌تواند با طرف مقابل به گفت‌وگو بنشیند.

پاسخش این بود “همه ما باخته‌ایم، برای همین باید بر زخم‌هایمان غلبه کنیم. ادامه این جنگ به معنی از دست رفتن جان‌های بیشتر است.”

امضای توافقی جدید

بنیان‌گذاران این گروه ابتدا در نوامبر ۲۰۱۷ منشور صلحی را امضا کرده بودند که به “مرام‌نامه‌ای برای هم‌زیستی در سوریه” معروف شد. اصول موجود در آن مرام‌نامه برای همه بخش‌های جامعه سوریه قابل قبول بود.

آن مرام‌نامه شامل تعهد به برابری تمام سوری‌ها فارغ از تعلقات قومی و مذهبی می‌شد.

از آن زمان به بعد، اشخاص مهم دیگری نیز در جامعه سوریه آن مرام‌نامه را امضا کرده‌اند و سعی کرده‌اند تا با استفاده از روابط، نفوذ و شبکه‌های اجتماعی تعهدات آن مرام‌نامه را به گوش اجتماعات خود برسانند.

چهارشنبه شب و در پی بحثی سخت توافق جدیدی امضا شد که بر اساس آن جنایات هیچ یک از اعضای یک خانواده یا گروه قومی و مذهبی به پای باقی اعضا نوشته نخواهد شد. هدف از این تعهد جلوگیری از بروز اعمال تلافی‌جویانه خشن علیه یک گروه خاص است.

البته افراد همچنان باید در برابر جنایات و جرایمی که خود مرتکب شده‌اند پاسخگو باشند. اما اقوام و هم‌کیشانشان مسئولیتی در قبال این اعمال نخواهند داشت و انتقامی از آن‌ها گرفته نخواهد شد.

عبدالله روفائيل، از مسیحیان حمص، می‌گوید “در ابتدا انتقادات زیادی به این مرام‌نامه وارد می‌شد و خیلی‌ها می‌ترسیدند.” به نظر او این سند همانند سندی است که پدربزرگش بعد از جنگ جهانی اول امضا کرده بود که به استقلال سوریه در قرن بیستم منجر شد.

او می‌گوید “اما حالا به میزان واقعا زیادی در جامعه سوریه پذیرفته شده است. آن‌ها امید دارند که این مرام‌نامه بتواند سوریه را مجددا بعد از پایان جنگ به ملتی واحد تبدیل کند.” دیمین مک‌گینس بی بی سی