روزنه rowzane خبری – تحلیلی 
شماری از شاهدان عینی در صحبت با بی‌بی‌سی گفته‌اند که مسئولان، محافظان و زندانبانان در بازداشتگاها و اردوگاه‌های ترکیه با مهاجران و پناهجویان افغان بدرفتاری می‌کنند و این شهروندان افغانستان در شرایطی «غیرانسانی و ناگوار» در بازداشت به‌سر می‌برند.
در سال‌های اخیر ترکیه سختگیری‌های بیشتری را بر مهاجران و پناهجویان افغان وضع کرده و روزانه ماموران امنیتی این کشور در شهرهای مختلف شماری زیادی از آنها را مورد بازپرسی قرار می‌دهند و در صورتی که مدرک اقامت نداشته باشند در نخست بازداشت و سپس پس از طی مراحل «چند ماهه» رد مرز می‌کنند.
گزارش شده که آنها در این مدت در شرایط ناگوار و غیرمعیاری نگهداری می‌شوند و مورد بدرفتاری قرار می‌گیرند.
«اردوگاه گیرکندرمه مرکزی» یکی از بازداشتگاه‌های مهاجران و پناهجویان افغان در شهر ازمیر ترکیه است که به گفته منابع صدها تن از اتباع خارجی از جمله شهروندان افغانستان در آنجا نگهداری می‌شوند.
پدر یک خانواده افغان که برای دیدن فرزندش به این بازداشتگاه رفته در صحبتی با بی‌بی‌سی گفت اول تصور می‌کرده که پسرش در یک اردوگاه برده شده اما آنچه را او دید «بیشتر یک زندان بود» تا اردوگاه مهاجران.
او که به دلایل امنیتی نخواست نامش در گزارش ذکر شود، گفت: «وقتی آنجا رفتم این اردوگاه نبود بلکه ساختمانی شبیه یک زندان متراکم بود. صدها بازداشتی در این مرکز در شرایط بسیار رقت‌باری بسر می‌برند.»
او که از پشت دیوار این بازداشتگاه با بی‌بی‌سی صحبت می‌کرد، گفت پسرش به او گفته که محافظان و زندانبانان افراد بازداشت‌شده را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند و آنها را با مشت و لگد می‌زنند.
این پدر گفت افراد بازداشت‌شده در این اردوگاه که بسیاری از آنها افغان هستند، غذای کافی و امکانات بهداشتی ندارند. محل خواب و زندگی حدود «چهارصد نفر در یک محوطه به طور یکجا» تعیین شده است.
او می‌گوید: «با دیدن این وضعیت در مورد سرنوشت پسرم بسیار نگران هستم.»
سال گذشته نیز شماری از مخاطبان بی‌بی‌سی فارسی ویدئوها و تصاویری را از خشونت ماموران امنیتی ترکیه در مسیر مرزی «چالدران و دوبایزید» با مهاجران افغان فرستاده بودند که در آن آثار شکنجه و لت و کوب جسمی دیده می‌شد و به گفته شاهدان عینی پناهجویان افغان «توسط پلیس مرزی ترکیه» شکنجه شده بودند.
همچنین دو نفر از این مهاجران بر اثر شکنجه جانشان را از دست داده بودند که پلیس مرزی ترکیه اجساد آنها را به مرز ماکو برده بود.
حکومت طالبان در افغانستان در گذشته گفته بود برای رسیدگی به مشکل پناهجویان افغان در این کشور با مقامات ترکیه صحبت کرده و هیئت‌هایی را به این منظور اعزام کرده است.
مسیر اصلی مهاجرت بیشتر پناهجویان افغان که از سلطه طالبان فرار می‌کنند و در جستجوی زندگی بهتر و امن در اروپا هستند، ایران و سپس ترکیه است.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ شمار پناهجویان و مهاجران افغان در کشورهای همسایه افغانستان و همچنین ترکیه افزایش یافته است. با آن که ایران، پاکستان و ترکیه در دو سال گذشته ده‌ها هزار نفر را به اجبار به افغانستان بازگردانده‌اند اما آمار مهاجرت‌های «غیرقانونی» هنوز بالاست.
بنا به آمارها ترکیه تنها در سه ماه اول سال ۲۰۲۳ بیش از ۳ هزار پناهجوی افغان را به افغانستان «اخراج اجباری» کرده است. این افراد با ۲۰ پرواز چارتر به کابل و به مسئولان طالبان تحویل داده شده‌اند. این کشور همچنین در سال ۲۰۲۲ بیش از ۵۵ هزار افغان را اخراج کرده است.
در همین سال گذشته سازمان‌های دفاع از حقوق مهاجران در ترکیه گفتند که بیش از ۹۰ درصد درخواست‌های پناهندگی از سوی اداره مهاجرت ترکیه رد شده است.
ترکیه می‌گوید برای حفظ امنیت کشور و مرزهای خود در برابر «مهاجرت غیرقانونی» مبارزه می‌کند و بر اساس یک برنامه عمومی تمامی «افراد غیرقانونی» را اخراج خواهد کرد.
