روزنه rowzane خبری – تحلیلی
تحولات سیاسی در عراق بر بستر دو جبهه نبرد در این کشور که در مقابل هم صف آرایی کرده اند قابل بررسی کردن و ارزیابی است. یکم نارضایتی توده های میلیونی مردم که از مقطع سرنگونی حکومت بعث صدام حسین یک روز خوش بخود ندیده و خواهان تغییر ساختار و نظام حاکم بر این کشور هستند و در سوی دیگر دولت، پارلمان، احزاب عشیره ای اسلامی، دارودسته گروهای مسلح، همراه با ایفای نقش جمهوری اسلامی و دولت آمریکا در عراق است. بدون بررسی نقش، افق و اهداف این دو جبهه اصلی و ربط مستقیم آنها به یکدیگر، تحلیل و ارزیابی از رویدادهای عراق یک بررسی سطحی نگرانه خواهد بود.
قیام مردم عراق
اوایل اکتبر ۲۰۱۹ و در ادامه اعتراضات دوره های قبل از آن، تعرض رادیکال، سکولار و میلیونی مردم در سراسر شهرهای عراق بار دیگر شروع به خروشیدن کرد و به میدان آمد. مردم معترض که انگشت اتهام را بسوی احزاب پارلمانی عشیره ای- اسلامی حکومت در بوجود آوردن فقر، بیکاری، عدم تامین امنیت و گسترش فساد حکومتی و چپاول هستی مردم طی ۱۷ سال گذشته نشانه گرفته بودند، خواهان کنار رفتن حکومتگران، استعفای وزیران و انحلال مجلس و همچنین بیرون کردن جمهوری اسلامی از عراق شدند. مردم قیام کننده عراق خواستار تامین و تحقق یک زندگی مرفه، سکولار و انسانی شدند و تضمین تحقق مطالبات خود را از طریق نمایندگان منتخب خود اعلام کردند. تا قبل از شیوع ویروس کرونا، این اعتراضات در میادین و خیابانهای شهرهای بغداد، بصره، ناصریه، نجف، کربلا و چندین شهر دیگرعراق، به مصاف با حکومت، ماموران سرکوب و احزاب پارلمانی عشیره ای اسلامی رفت. بعد از اوج گرفتن این اعتراضات، عادل عبدالمهدی نخست وزیر ناچار به استعفا از پست نخست وزیری شد. مردم عراق آنرا یک گام موثر در جهت موفقیت و پیشروی در مبارزات بی امان خود در مقابل حکومت محسوب کردند.
برهم صالح رئیس جمهورعراق برای برون رفت از بن بست و بحران سیاسی و اجتماعی گریبانگیر کل ساختار نظام که مردم به حکومت و به احزاب پارلمانی تحمیل کرده بودند، ابتدا محمد توفیق علاوی را مامور تشکیل کابینه کرد که در مدت یک ماه کابینه را با توافق پشت پرده احزاب شریک در قدرت سرهم بندی کرده و به پارلمان معرفی کند. اینکه احزاب پارلمانی، جمهوری اسلامی و دولت آمریکا تا چه میزان برای نخست وزیری توفیق علاوی توافق کرده بودند یا نه، چندان تعیین کننده نبود. آنچه تعیین کننده بود همانا اراده مردمی بود که در میدان تحریر و دیگر میادین و خیابان های شهرهای عراق حضور داشتند. مامور کردن علاوی برای پست نخست وزیری و تشکیل کابینه بلافاصله از سوی مردم معترض و انقلابی که در خیابانها حضور همیشگی داشتند مردود اعلام شد تا جاییکه توفیق علاوی حتی فرصت آنرا پیدا نکرد که اعضای کابینه اش را تعیین و به پارلمان عراق معرفی کند و ناچار به کناره گیری شد. این تحول نیز تحرک و اراده مردم عراق در مصمم بودن بر خواستهایشان را تقویت و آنرا بعنوان پیروزی دیگری در کارنامه مبارزاتی و جانفشانی خود ثبت کردند.
بدنبال آن رئیس جمهور عراق اینبار عدنان زرفی را دست نشان و مامور تشکیل کابینه کرد که در مدت یکماه قال قضیه معرفی کابینه را بکند. معرفی عدنان زرفی در گرما گرم شیوع ویروس کرونا و علیرغم اختلاف نظر احزاب پارلمانی بر سر نخست وزیری او و موافقت ترامپ با زرفی و مخالفت جمهوری اسلامی با او، اما باز هم این مردم معترض و ناراضی بودند که مهر باطل بر نخست وزیری عدنان زرفی کوبیدند و او هم کنار رفت.
نخست وزیری مصطفی کاظمی و تشکیل کابینه
گزینه دیگر رئیس جمهور عراق برای پست نخست وزیری این کشور مصطفی کاظمی بود تا با انتصاب او و راه اندازی کابینه ای توافق شده با احزاب پارلمانی بتواند مرهمی بر بحران و بن بست غیر قابل حل حکومت بگذارد. در میان بالایی ها کاظمی به طرفداری از دولت آمریکا شناخته شده است. او می کوشد بالانسی در رابطه با مناسبات حکومت عراق با دولت آمریکا و جمهوری اسلامی ایجاد کند. جدا از این در احزاب شریک در پارلمان عراق، ( شیعه، سنی و احزاب حکومت اقلیم کردستان نه بصورت یک دست و متحد بلکه بسیار متشتت ) با کاظمی مخالفت اصولی ندارند. اما دعوا میان آنان بر سر پست و موقعیت های کلیدی هر یک از این احزاب در دولت و کابینه کاظمی است. حزب ایاد علاوی و حزب نوری مالکی بهمراه گروههای کوچکتر دیگری مخالفت خود را با کاظمی و کابینه اش اعلام کردند. پیداست که موافقت و مخالفت با نخست وزیری و تشکیل کابینه مصطفی کاظمی از سوی این احزاب فقط بر بستر سهم، پست و موقعیت های کلیدی در دولت جهت غارت هر چه بیشتر هستی مردم عراق است. محمد کاظمی یک ماه فرصت داشت تا اعضای کابینه اش را به پارلمان معرفی کند. دو روز مانده به پایان این موعود، یعنی در روز چهارشنبه ششم ماه مه، پارلمان عراق تشکیل جلسه داد و مصطفی کاظمی اعضای کابینه اش را بجز پست وزیر نفت و وزیر خارجه به پارلمان معرفی کرد.
در رابطه با مصطفی کاظمی از آنجا که بدلیل شیوع ویروس کرونا تجمعات گسترده اعتراضی همانند پیش از بروز این ویروس کم شده است، اما مردم ناراضی عراق در مورد او نیز همان معیارهای قبلی در مورد انتصاب نخست وزیران شکست خورده پیشین مبنی بر اینکه هیچ مهره ای را که طی ۱۷ سال گذشته که مقام و منصبی در حکومت عراق داشته باشند قبول ندارند، شامل مصطفی کاظمی هم میشود چرا که او بمدت دو سال وزیر اطلاعات در دولت عراق بوده است. بالاخره اواخر روز چهارشنبه ششم ماه مه تا بامداد روز پنجشنه هفتم مه جلسه پارلمان برای دادن رای به کابینه مصطفی کاظمی ادامه داشت و از ۲۲ وزیر تعداد ۱۵ وزیر توسط نمایندگان حاضر در پارلمان تایید شدند. ۵ وزیر مورد تایید قرار نگرفتند و دو پست اصلی وزارت ( وزیر نفت و وزیر خارجه ) که از کلیدی ترین پستهای حکومتی است، بدلیل دعوا و سهم خواهی هر یک از احزاب پارلمانی برای بدست گرفتن این دو پست همچنان خالی مانده است. این را قرار است در آینده شروع کار دولت و در جریان بده و بستانهای احزاب، بشکلی با توافق و امتیاز دادن و امتیاز گرفتن بین خود تقسیم کنند. بدلیل احتمال بالاگرفتن دعوا در جریان برگزاری جلسه معرفی کابینه در جلسه روز چهارشنبه، مطلقا مناسک دست ساز و توافق شده بین احزاب برای معرفی کابینه، از طریق میدیا و رسانه های رسمی حکومت عراق از تلویزیون پخش نشد. دلیل اصلی آن برای حاکمیت این بود که در صورت بروز هر گونه تشنج در پارلمان، بلافاصله مردم مجددا برای از سرگیری اعتراضات علیه احزاب پارلمانی به خیابان ها خواهند آمد و علیه این دارودسته ها اعتراضات را از سر خواهند گرفت.
از سوی دیگر طی روزهای گذشته تمامی مدیای رسمی و غیر رسمی در عراق، ایران، اقلیم کردستان و دیگر رسانه های عربی زبان و فارسی زبان در خارج از عراق نیز تصویری وارونه از این اوضاع به دنیا مخابره کردند که گویا این دعوا ها و سهم خواهی های احزاب حاکم بر عراق یک شبه زاده شده است. در بررسی ها، تحلیل و ارزیابی های این رسانه ها آنچه مورد بحث و اظهارنظر نبوده و نیست همانا جایگاه و نقش اصلی مردم معترض عراق است که خیز برداشته اند تا بساط همه این دارودسته ها را جارو کنند.
بهم ریختگی قواره حشد الشعبی
در گوشه دیگر تحولات سیاسی در عراق، بهم ریختگی صفوف جریانات متشکل در ساختارحشد الشعبی، جریان مسلح و باندهای تروریست دست ساز جمهوری اسلامی در عراق است که بدنبال کشته شدن قاسم سلیمانی و ابو مهدی مهندس، بتدریج شیرازه این نیروها از هم گسیخته شده است. در حال حاضر چهار گروه عمده متشکل در این نهاد تروریستی وابسته به جمهوری اسلامی از آن جدا شده و قرار است بعد از شروع کار دولت جدید در ساختار ارتش عراق سازماندهی شوند. در خبرها آمده بود که علاوه بر این چهار جریان که خود را وابسته به مراجع شیعه در عراق می دانند، ده گروه دیگر می خواهند از حشد الشعبی فاصله بگیرند و در ساختار ارتش عراق سازماندهی شوند. این را هم باید اضافه کرد، در حالی حشد الشعبی دچار ریزش و چند دستگی شده است که پیشتر قاسم سلیمانی در صدد ایجاد یک سپاه واحد بنام “سپاه اسلامی” از گروههای متشکل در حشد الشعبی بود تا از این طریق آنرا گسترش دهد و از آن نیرویی بلامنازع در عراق و در منطقه سازمان دهد.
از یک سو بحران و بن بست حکومت عراق و خروج بخشی از نیروهای آمریکایی از این کشور و از سوی دیگر بهم ریختگی صفوف جریان حشد الشعبی، این امکان را برای پس مانده های دولت اسلامی داعش مهیا کرده است تا به یک سری عملیات علیه گروه حشد الشعبی دست بزنند که اخیرا در مناطق “حویجه”، “داقوق” ، “دیاله” و مجموعا در شش منطقه اطراف بغداد اقدام به حمله به مراکز حشد الشعبی کردند که بنا به خبرهای منتشر شده بیش از چهل کشته و تعداد دیگری زخمی از حشد الشعبی برجای گذاشته است.
سربرآوردن خشم انقلابی پسا کرونای مردم عراق
تمامی وقایع و تحولات هشت ماه گذشته در عراق بر بستر حضور و خیزش میلیونی مردم این کشور علیه دولت و پارلمان، علیه حضور جمهوری اسلامی و علیه تمامی دارودسته های کانگستر مسلح و سرکوب در عراق بوقوع پیوسته است. با اینکه مسئله شیوع پاندمی کرونا به مانعی در مقابل ادامه تجمعات معترضین در میدان تحریر و دیگر میادین شهرهای عراق تبدیل شده اما خواست و مطالبات مردم ستمدیده عراق همچنان بقوت خود باقی است. با کاهش جمعیت در میدان تحریر و دیگر میادین اعتراضی در شهرهای عراق، باز هم نیروهای مسلح و سرکوب حکومت قادر به اشغال و تصرف این مکانها نشده اند. مردم معترض عراق علیرغم بده و بستان احزاب پارلمانی با همدیگر علیه تداوم غارت هستی جامعه، یک نه بزرگ و محکمی در مقابل نخست وزیری محمد کاظمی و کابینه اش قرار دادند.
در این نباید کمترین تردیدی داشت که کابینه محمد کاظمی ابدا قادر نخواهد بود که بحران و بن بست حکومت عراق را برطرف و حتی قدری از آن بکاهد. حکومتی که بیش از شش ماه است عملا از نظر اقتصادی و سیاسی فلج شده است، اعتراضات رادیکال و میلیونی مردم تاکنون سه نخست وزیر را پایین کشیده و اوضاع و شرایط بروز و شیوع ویروس کرونا دهها برابر زندگی زیر خط فقر آنان را بیشتر کرده است، مطلقا توانایی آنرا نخواهد داشت دردی از هزاران درد و رنج این مردم خشمگین، ناراضی، بیکار و فقر زده را درمان کند. توافق کاذب و اجباری احزاب پارلمانی برای تایید کابینه مصطفی کاظمی آنقدر شکننده است که حتی بدون اعتراضات مردم نیز دوام چندانی نخواهد داشت.
قیام و انقلابی که طی شش ماه گذشته از سوی مردم عراق برای کنار زدن احزاب عشیره ای- اسلامی حاکم بر عراق برای تحقق و تامین یک حکومت سکولار و یک زندگی انسانی بیش از ۷۰۰ نفر قربانی و ۲۷ هزار نفر زخمی از خود بر جای گذاشته است، در روزهای آینده پسا کرونا خشمگین تر از پیش به میدان خواهد آمد.
۷ مه ۲۰۲۰
انترناسیونال 867!
