آيا بايد از خودمان شروع كنيم؟

 با پایان تعطیلات نوروزی ده ها هزار نفر درگیر و مصبیت زده از حوادث و تلفات جاده ای شده اند. هر ساله فقط در چند روز تعطلات نوروزی حدود هزار نفر در جاده های ایران کشته می شوند به این تعداد باید محروجان و مال باختگان و خانواده های به جا مانده و درگیر این فجایع را اضافه کرد. هر کدام از ما عزیزانی را در تصادفات از دست داده است. توصیه هایی از این دست که هر کس باید هنگام رانندگی مراعات کند همیشه در صدر توصیه ها به مردم بوده است. آمار اما وحشتناک است طی دو دهه گذشته بیش از نیم میلیون نفر در جاده های ایران کشته شده اند!

سال گذشته کمپین های موفقی علیه وضعیت موجود در ایران برگزار شد که عمدتا در فضای اینترنت و مدیای اجتماعی سازماندهی و توسعه یافته بودند که تاثیرات مثبتی در روند اوضاع به نفع مردم داشتند مثلا علیه خشونت به زنان یا برای زندانیان سیاسی. با توجه به موفقیت نسبی این کمپین ها شهرداری و پلیس راهوار تهران نیز با نمونه برداری از آنها برای ارتقائ فرهنگ ترافیکی در ایران و کاهش تلفات تصادفات کمپینی را به نام “از خودمان شروع کنیم” شروع کرده اند. در این کمپین در مکان های پر رفت و امد نمایش های خیابانی اجرا می کنند که مثلا مردم را از تصادفات و رانندگی خطرناک برحذر کنند!

“از خودمان شروع کنیم” را در خیلی موارد می شنویم به خصوص در امور فرهنگی و اجتماعی ولی اجازه بدهید همین نمونه فرهنگ ترافیکی و تلفات جاده ای مسائل مربوط به آن را از نزدیکتر بررسی کنیم تا ببینیم پشت این “از خودمان شروع کنیم” چه چیزی پنهان شده است!

برای کاهش تلفات جاده ای و تصادفات فاکتورهای عمده و عدیده ای نقش بازی می کنند از جمله فرهنگ ترافیکی ولی این تنها نمونه و حتی مهمترین نمونه نیست! ساختار جاده ها و زیرساخت ها٬ حمل و نقل عمومی منظم و ارزان و قابل اعتماد٬ خودروهای استاندارد٬ نحوه و استانداردهای آموزش رانندگی و آموزش قوانین ترافیکی که از کودکی آغاز می شود فرهنگ عمومی جامعه و قوانین در عرصه حقوق فردی٬ رضایتمندی افراد از مجریان قانون و چندین عامل مهم دیگر نقش اساسی در ترافیک و کاهش تلفات جاده ای بازی می کنند و به همین دلیل است مطالعه ترافیک یکی از پیچیده ترن مسائل تکنیکی و فنی ست.

اجازه بدهید به نمونه سوئد در برخورد با حوادث ترافیکی اشاره ای بکنیم. سوئد دارای کمترین حوادث و تلفات جاده ای در دنیا می باشد در مقابل بیش از ۳۰ هزار کشته در جاده های ایران در سوئد سالی حدود ۲۵۰ نفر در حوادث جاده ای کشته می شوند که طبق برنامه زمانبدی شده تا سال ۲۰۲۰ تلاش بر این است که این تلفات به صفر برسد. اما سوئد با طرح “از خودمان شروع کنیم” شروع نکرد و چنین کمپین هایی اساسا در دستور مسولین امر در سوئد نیست. یک کمیته شامل چند نهاد از جمله اداره راه ها٬ پلیس٬ شهرداریها و چند نهاد و وزارتخانه دیگر در سال ۱۹۹۵ طرحی به نام “vision zero”را بر این اساس دادند که هیچ کس نباید در جاده ها جانش را از دست بدهد و یا به طور جدی آسیب ببیند. این طرح در سال ۱۹۹۷ از طرف مجلس سوئد رسما پذیرفته شد و به سیاستی مهم در سوئد تبدیل شد. دولت مسول رسیدگی و سرمایه گذاری در این زمینه شد و اقدامات مهمی برای بازسازی زیرساخت ها و جاده ها و سیستم آموزشی و فرهنگی و استانداردسازی خودروها و حمل نقل عمومی و غیره صورت گرفت. سرمایه گذاری و جدیت در این عرصه به قدری بود که شرکت های خصوصی تشویق به سرمایه گذاری و کار در این عرصه شدند. علاوه بر نشریات نخصصی و فنی و کنفرانس ها و جلسات منظم vision zero سال گذشته دولت سوئد برای رسیدن به نتیجه قطعی و بهتر مجددا این طرح را در مرکز توجه قرار داد و قوانین مربوطه را با توجه به تکنولوژی های جدید ارتقا داد.

این اقدام دولت سوئد البته در مقایسه با طرح حجاب و عفاف حکومت ایران پرهزینه تر و گسترده تر نیست ولی نتیجه اش کاهش قابل توجه تلفات جاده ای نه تنها در سوئد که در خیلی از کشورها شده است چرا که همین طرح دولت سوئد را چندین کشور دیگر دارند دنبال می کنند. اگر حاکمان در ایران به”از خودمان شروع کنیم” باور داشتند و این طرح قرار بود کاری بکند آن را برای حجاب و عفاف بکار می بردند نه جایی که جان مردم در خطر است!

تجربه سوئد و بین المللی نشان می دهد کاهش تلفات جاده ای بیش از هر چیزی ریشه در اهمیت جان و سلامت مردم دارد و سپس برای رسیدن این مهم باید سرمایه گذاری کرد. معلوم است که محافظت از سلامت و جان مردم برای حاکمان در ایران اهمیت و سودی ندارد! “از خودمان شروع کنیم” صرفا برای کاهش بار مسولیت دولت و حاکمیت است می خواهند بگویند مردم بد رانندگی می کنند٬ رفتار پرخطر دارند و در نهایت تقصیر مردم است! این نوع طرح ها عمدتا از طرف کسانی طرح و حمایت می شود که بیش از انکه به فکر مردم باشند به فکر و نگران حاکمیت هستند!

“از خودمان شروع کنیم” بدون اینکه زیرساخت های استاندارد و امنی داشته باشیم بدون اینکه خودروهای امنی به مردم عرضه بشود بدون اینکه سیستم حمل و نقل عمومی درست و درمانی داشته باشیم بدون جاده های امن و استاندارد! و همه اینها سیاست گذاری و سرمایه گذاری می خواهد که چون جان و سلامت مردم در ایران برای حاکمیت ارزشی ندارد چنین سیاست ها و سرمایه هایی در این راه صرف نمی شود! حکومت ایران عملا مسول جان باختن ده ها هزار نفر از عزیزانمان در سال در جادههای ایران است!