روزنه rowzane خبری – تحلیلی سال تحصیلی در ایران برای میلیونها کودک با رنج و عذابی مضاعف شروع می‌شود. علاوه بر سختی هایی که کودکان در اثر فقر مالی خانواده متحمل می‌شوند، محرومیت از تحصیل بزبان مادری نیز عذاب دیگری است که هر سال میلیونها کودک در ایران سال تحصیلی را با آن آغاز میکنند.
میلیونها کودکی که از روز تولدشان تا قبل از اولین روز شروع مدرسه شان، یعنی بمدت هفت سال تمام، به آن زبان حرف زده اند و احساسات خود را با پدر و مادر، خواهر و برادر خود در میان گذاشته اند، باید تحصیل شان را بزبانی کاملا و یا تقریباً ناآشنا آغاز کنند. و اجبار به تحصیل بزبانی که برای بچه ناآشنا است میتواند از یکطرف موجبات ناملایمات روانی و سردرگمی های احساسی برای کودک شود و از طرف دیگر، عدم آشنایی و یا کم آشنایی کودک با زبان جدید، بهانه ای بشود برای آن دسته از افرادی که خود بلحاظ روانی مریض هستند ولی بنادرست شغل معلمی را برگزید اند، تا این کودکان را بلحاظ جسمی هم مورد آزار و شکنجه قرار دهند.
دوستی تعریف میکرد چگونه معلمش اشتیاق اولین روز مدرسه رفتن او را، بخاطر اینکه جواب سوال او را نه بفارسی بلکه به تورکی داده بود، با یک سیلی محکم بصورتش، به نفرت از تحصیل و دورى از مدرسه بمدت یک سال تبدیل کرده بود.
بسیاری از کودکانی که تحصیلات شان را بزبانی که برایشان ناآشنا است شروع میکنند دچار مشکلات عدیده ای در طول تحصیل شأن می‌شوند. علاوه بر اینکه گاها از طرف آن همکلاسی هایی که زبان تحصیلی شأن همان زبان مادریشان است، مورد تحقیر قرار میگیرند بلکه سرعت یادگیری شان هم به پایین تر از سطح متوسط یادگیری هم سن و سالان خویش سقوط می‌کند. و این بنوبه خود منجر به تحمل رفتارها و قضاوت های نادرست از والدین خود و حتی گاها تنبیهات بدنی می‌شود.
این مشکل را باید حل کرد!
اولین اقدام لازم در این مورد تصویب قوانینی است که دولت را موظف به ایجاد امکانات و تسهیلات لازم برای همه کودکانی بکند که والدین آنها می‌خواهند فرزندشان به آن زبان تحصیل کند. این یعنی، قبل از هر چيز، تصويب قانونى كه حق تحصیل بزبان مادری را برسميت بشناسد. بايد در قوانين سراسرى كشور قيد شود كه كشور زبان رسمى ندارد. و دولت میتواند یک زبان از زبان های رایج در کشور را بعنوان زبان اداری و آموزشی اصلی تعیین نماید، مشروط بر اینکه امکانات و تسهیلات لازم برای متکلمین به سایر زبانها، درهمه زمینه های زندگی سیاسی و اجتماعی و آموزشی، وجود داشته باشد و حق هر کس به اینکه بتواند به زبان مادری خویش در کلیه فعالیت های اجتماعی شرکت کند و از کلیه امکانات اجتماعی مورد استفاده همگان بهره مند شود محفوظ باشد.
اقدام بعدى بايد تربيت معلمينى باشد كه هم بزبان ادارى سراسرى و هم بزبان محلى تسلط كامل داشته باشند.
همينجا لاز است اشاره كنم كه هرنوع تنبيه بدنى و آزار روحى كودكان در مدارس بايد ممنوع باشد و متخلفين مورد پيگرد قانونى قرار گيرند.
نكته ديگرى كه در ايران ميتواند فشار را از روى كودكانى كه والدين آنها بزبانهايى غير از زبان ادارى اصلى، در حال حاضر فارسى، صحبت ميكنند،كم كند اين است كه والدين سعى كنند از سنين پايين براى فرزندانشان كتابهاى داستان بزبانى كه ميخواهند فرزندشان تحصيل كند، تهيه كنند و آنها را با خواندن و نوشتن به آن زبان آشنا كنند.
مساله ديگرى كه لازم است در ايران مورد باز بينى قرار گيرد خط نوشتارى است. الفاى عربى كه در حال حاضر براى نوشتن زبان فارسى و ساير زبانهاى محلى از جمله تركى و كردى مورد استفاده قرار ميگيرد، حروف و علائم كافى و لازم براى بيان خيلى از صدا هاى موجود در اين زبانها را ندارد. پيشنهاد خيلى از متخصصين زبان اين است كه براى نوشتن زبان فارسى و ساير زبانها ى رايج در ايران، از جمله توركى و كردى بهتر است از حروف الفباى لاتين استفاده شود. و نه تنها اين، بلكه لازم است كه زبان انگلیسی، با هدف تبدیل گام به گام آن به یک زبان آموزشی و اداری متداول در کشور، از سنین پائین در مدارس آموزش داده شود.
پيشنهاد من براى خانواده هايى كه بزبان توركى تكلم ميكنند اين است كه اگر ميخواهند و يا ، همانطور كه در حال حاضرمجبورند، فرزندانشان بزبان فارسى تحصيل كنند، بهتر است انها را از سنين پايين تر با خواندن و نوشتن بزبان فارسى آشنا كنند. البته اين روزها خيلى از خانواده ها اين كار را ميكنند. و خانواده هايى كه ميخواهند فرزندانشان بزبان توركى تحصيل كنند آنها هم بهتر است فرزندانشان را از سنين پايين با خواندن و نوشتن بزبان توركى، و ترجيحا با استفاده از الفباى لاتين، آشنا كنند.
به اميد روزى كه همه آن فشارهايى كه تحصيل را براى كودكان تلخ ميكند از سيستم اموزشى در ايران رخت بربندند و آموزش به امرى خوشآيند و مكانهاى آموزشى به مكانهايى لذت بخش و شادى آفرين براى كودكان تبديل شوند.
جليل جليلى
لندن ٢٤ سپتامبر ٢٠١٨، دوم مهر ماه ١٣٩٧
