در مورد توافق دولت اسد و نیروهای مسلح عفرین

بر اساس گزارشات منتشر شده نیروهای مسلح حکومت بشار اسد بعد از توافق با نیروهای مسلح ی.پ.گ در عفرین وارد این منطقه شده اند. ارتش ترکیه و بخشهایی از نیروهای تروریست ارتش آزاد سوریه حدود یک ماه قبل عفرین را  مورد حمله قرار دادند.

در جریان حملات نظامی دولت ترکیه به مناطق عفرین صدها نفر کشته و زخمی شدند و دهها روستا ویران و مردم ساکن این روستاها آواره شدند. صدها نفر از مردم روستاها و شهرهای این منطقه بر اثر بمبارانهای هوایی و توپ بارانهای بیرحمانه کشته و زخمی شده اند. این در حالی بود که بیش از سیصد هزار نفر از مردم آواره جنگی دیگر مناطق سوریه در چند سال گذشته به عفرین پناه آورده و آنجا ساکن شده بودند.

ارتش ترکیه با سیاستهای فاشیستی دولت اردوغان و کمک به نیروهای تروریستی ارتش آزاد سوریه و دیگر گروههای تروریست اسلامی هدف خود از این جنگ را اشغال عفرین تا عمق ۳۰ کیلومتری اعلام کرده بود. اما بعد از یک ماه جنگ خونین و ویرانگر بجز اشغال تعدادی از روستاهای مرزی خالی از سکنه نتوانست وارد عمـق خاک عفرین بشود.

تا همین امروز که ارتش سوریه و نیروهای مسلح اسد وارد عفرین شدند ارتش ترکیه که گفته میشود دومین ارتش ناتو است دچار تلفات و خسارات زیادی شده است. اما در پس این جنگ خونین و ویرانگر دولتها و قدرتهای جهانی چه اهدافی را تعقیب میکنند و توافق دولت سوریه و ی.پ. گ شامل چه موادی است. اینها سوالاتی است که در اینجا به آنها خواهیم پرداخت.

 

اهداف دولتهای دخیل در این منطقه

تا جایی که به دولت ترکیه مربوط میشود، این دولت هدف اصلی خود را شکست نیروهای مسلح حاکم بر عفرین و مناطق کردنشین شمال سوریه اعلام کرده بود. دولت ترکیه که قبلا در همسایگی با داعش مشکلی نداشت امروز میگوید نیروهای مسلح ی. پ.گ تروریست هستند و احساس خطر میکند. اما در چند سال گذشته بخش قابل توجهی از مناطق شمالی سوریه تحت تسلط داعش بود و شهرهای مناطق مرزی سوریه و ترکیه از نظر دولت اردوغان امن قلمداد میشد. حتی اردوغان انتظار داشت جنگ داعش در کوبانی با موفقیت پیش برود و کل مناطق مرزی به دست داعش بیفتد.

هنگامیکه نیروهای مسلح ی.پ.گ با کمک گرفتن از آمریکا داعش را در این مناطق شکست دادند و خودشان به جای آنها حاکمیت مناطق مرزی را به دست گرفتند اردوغان ابراز نگرانی کرد که یک نیروی “تروریست” کرد را در این منطقه تحمل نمیکند. از همان دوره تا کنون اردوغان به دنبال فرصتی بود که حملات خود را به این مناطق آغاز کند.

سیاست اعلام شده دولت ترکیه این بود که با وارد شدن به خاک سوریه یکی دیگر از نیروهای تروریست اسلامی را در این مناطق به قدرت برساند و آنرا دستمایه معاملات بعدی خود با دولت سوریه و دولتهای دخیل در این منطقه بکند. در چند سال گذشته این سیاست اردوغان با مخالفت دولت آمریکا روبرو شد.

اما با چرخشی که دولت اردوغان به سمت روسیه پیدا کرد زمینه توافق و حمله به مناطق عفرین بیش از پیش مهیا شد. زیرا دولت روسیه هم مخالف سیاستهای آمریکا در سوریه بود و هم تلاش میکرد زمینه بازگشت حاکمیت دولت اسد بر مناطق شمالی را مهیا کند. این سیاست دولت روسیه با دادن امتیازاتی به دولت ترکیه برای حمله به عفرین جنبه عملی پیدا کرد. چنانچه قبل از جنگ عفرین، دولت روسیه از نیروهای ی.پ.گ درخواست نمود که با دولت اسد توافق کنند و ارتش اسد حاکمیت و اداره این منطقه را به عهده بگیرد.

هنگامیکه این توافق حاصل نشد با نشان دادن چراغ سبز به ترکیه حمله هوایی و زمینی ارتش ترکیه و نیروهای تروریست ارتش آزاد و دیگر تروریستهای اسلامی به عفرین آغاز شد. نیروهای مسلح عفرین هنگامیکه تحت فشار قرار گرفتند ناچار شدند با ارتش اسد توافق کنند که امنیت مرزهای سوریه را بعهده بگیرد.

بعد از این توافق امروز ۲۰ فوریه ارتش و نیروهای اسد وارد عفرین شدند. ناگفته نماند متن توافق ارتش اسد و نیروهای ی.پ.گ هنوز معلوم نیست شامل چه مواردی است. اما آنچه معلوم است این است که دولت روسیه و اسد به هدفی که میخواستند ارتش اسد و دایره نفوذ دولت دمشق شامل عفرین هم بشود رسیدند. دولت ترکیه اگر چه باز هم در سوریه سرش بی کلاه ماند اما دولت روسیه و سوریه یک قدم دیگر در مقابل رقبای محلی و جهانیشان یک قدم دیگر  پیش رفتند.

 

اسد و دولت های روسیه و ترکیه در این اقدام اخیر چه منفعت مشترکی دارند؟

این سه دولت بعلاوه جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده بودند که سیاست دولت آمریکا در حمایت از نیروهای مسلح ی.پ.گ دو هدف را تعقیب میکند. یکی اینکه به حاکمیت داعش پایان دهد و دیگر اینکه زمینه ارسال نفت و گاز شمال عراق از طریق شمال سوریه را فراهم نماید. این مسئله مایه نگرانی شدید دولت های روسیه و ترکیه شده بود زیرا ارسال نفت و گاز از طریق این منطقه و دسترسی احزاب حاکم در کردستان عراق و سوریه به دریای آزاد از یک طرف زمینه تشکیل یک دولت محلی در کردستان را فراهم میکرد و از طرف دیگر موقعیت روسیه در فروش نفت و گاز به اروپا را تضعیف میکند.

این مسئله مایه نگرانی مشترک ترکیه و روسیه شده بود و طبعا سوریه هم فکر میکند با پیشرفت چنین طرحی یک بخش از کشور را از دست میدهد. اینها فاکتورهای اصلی بودند که روسیه با خروجش از مناطق عفرین زمینه حمله ترکیه به عفرین را فراهم کرد. اما آمریکا هم مخالفت جدی با حمله ترکیه نکرد زیرا نمیخواست دولت ترکیه بیش از این به روسیه نزدیک بشود.

اکنون با توافق سوریه و ی.پ.گ عملا ترکیه یک بار دیگر آچمز شده و خود را در مقابل اسد بازنده میداند.

پیچیدگی امروز اوضاع در سوریه اما سرآغاز تحولات تازه ای در منطقه است. بویژه اینکه نیروهای مسلحی که از طرف ارتش اسد به منطقه عفرین اعزام شده اند اکثرا از نیروهای حزب الله لبنان و افراد حشد شعبی و سپاه پاسداران هستند. این موضوع نشان میدهد که جمهوری اسلامی و اسد اهداف دیگری بجز تحت تسلط قرار دادن عفرین و پایان دادن به حملات ترکیه را مد نظر دارند.

اولین هدفشان این است که پایه های حاکمیت دولت اسد را در مقابل ترکیه و نیروهای حاکم در مناطق کردنشین محکم کنند و به حاکمیت ی.پ.گ پایان بدهند. از این بابت ممکن است در کوتاه مدت دولت ترکیه به چنین تحولی رضایت بدهد اما در دراز مدت اختلافات نیروهای حامی اسد و نیروهای تحت حمایت ترکیه در مقابل همدیگر قرار خواهند گرفت.

آمریکا با سکوتش در مورد این تحولات اخیر نشان میدهد که نمیخواهد منافعش در ترکیه را به خطر بیندازد. با این حال پیچیدگی اوضاع سوریه احتمال رویارویی دولت اسرائیل و سوریه و جمهوری اسلامی را بیشتر کرده است و آمریکا ناچار است یا شکست سیاستش در سوریه را بپذیرد یا دست به اقدامات دیگری بزند که ورق را به نفع خود برگرداند. این رقابتها در هر صورت جدی تر و وسیعتر خواهد شد، بویژه اینکه موقعیت دولت روسیه در مقابل آمریکا و متحدینش تقویت شده است.