سقط‌ جنین آری یا نه؟ حمید تقوایی پاسخ می‌دهد

مندرج در ژورنال شماره ۶۷۳ (لینک به فایل پی دی اف نشریه ژورنال برای پیاده کردن روی تلفن همراه)

کیوان جاوید: فرانسه دوشنبه ۴ مارس ۲۰۲۴- ۱۳ اسفند ۱۴۰۲ اولین کشوریاست که حق سقط‌جنین را وارد قانون اساسی خود می‌کند. یعنی هیچ دولتی نمی‌تواند مانع سقط‌جنین شود و قانونی کند. در این باره نظر شما چیست؟

حمید تقوایی: به نظر من گنجاندن حق سقط‌جنین در قانون اساسی آنرا به یک اصل تبدیل می‌کند و این کاملاً اشتباه است. سقط جنین ناشی از مصائب و نابرابری‌های جوامع طبقاتی است و نه یک اصل و آرمان انسانی و اخلاقی و یا دموکراتیک. فمینیست‌ها و بسیاری از نیروهای چپ سقط جنین را تا حد  یک اصل دموکراتیک و انسانی ارتقا داده‌اند. به ‌نحوی‌که گویی قانون سقط جنین هر چه رشد یافته تری را مجاز بشمارد دموکراتیک‌تر است! درحالی‌که برعکس، جامعه‌ای آزاد و انسانی و به معنی واقعی دموکراتیک است که هیچ‌کس نیازی به سقط جنین نداشته باشد. سقط جنین پاسخ تبعیض جنسیتی و زن‌ستیزی نیست، تسلیم‌شدن به آنست. مدافعین سقط جنین معمولاً ازحق بی‌چون و چرای زنان بر بدن خود صحبت می‌کنند درحالی‌که سقط جنین ربطی به اختیار زن بر بدن خود ندارد. اینجا پای “بدن” سومی، انسان مستقلی از مادر و پدر، در میان است. اگر جنین بخشی از بدن زن بود به‌ راحتی آنرا سقط نمی‌کردند همان‌ طور که هیچ زنی حاضر نیست حتی یک انگشت خود را ببرد و به‌دوربیندازد!

سقط جنین یک عارضه اجتماعی است که تحت ‌فشارها و مصائب اقتصادی و اجتماعی و تعصبات فرهنگی و اساساً مردسالارانه به زنان تحمیل می‌شود. فقر، تجاوز جنسی، حاملگی ناخواسته، حاملگی خارج از ازدواج، و محدودیت‌های شغلی و اجتماعی برای زنان باردار از عمده‌ترین دلایل سقط جنین هستند. فمینیست‌ها و چپ‌ها و نیروهای مترقی وظیفه دارند قبل از هر چیز برای رفع این مصائب و فشارها که اساساً زنان قربانی آن هستند مبارزه کنند. در جامعه‌ای که اثری از فقر و فشارها و محدودیت‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی علیه زنان، و فرهنگ مردسالارانه و تعصبات مذهبی و قومی و عشیرتی در میان نباشد سقط جنین ضرورت خود را از دست خواهد داد. درعین‌حال ما معتقدیم مادام که این مصائب وجود دارد باید سقط جنین را با موازین و معیارهای مشخصی به رسمیت شناخت. در غیر این صورت سقط جنین غیرقانونی زندگی زنان را در معرض خطر قرار خواهد داد و بر مشکلات و تبعیضات علیه زنان خواهد افزود.

کیوان جاوید: با برقراری جمهوری سوسیالیستی در ایران با سقط جنین چگونه برخورد می‌شود؟

حمید تقوایی: در جمهوری سوسیالیستی دلیلی برای سقط جنین وجود نخواهد داشت. حزب ما در برنامه یک ‌دنیای بهتر در مود سقط جنین چنین می‌گوید:

“کمتر پدیده‌ای چون سقط جنین، یعنی ازمیان‌بردن عامدانه جنین انسانی به دلیل تنگناهای فرهنگی و اقتصادی، بی‌ارزشی وجود آدمی و تناقض مناسبات اجتماعی استثمارگر و طبقاتی حاکم با موجودیت و سعادت بشر را به نمایش می‌گذارد. سقط جنین، گواه از خودبیگانگی و عجز انسان در برابر مصائب و محرومیت‌هایی است که جامعه طبقاتی موجود به او تحمیل می‌کند.
حزب کمونیست کارگری مخالف عمل سقط جنین است و برای برپایی جامعه‌ای مبارزه می‌کند که هیچ تنگنا و عاملی انسان‌ها را به انجام و یا تأیید این عمل سوق ندهد.”

برنامه درعین‌حال “مادام که شرایط نامناسب اجتماعی به‌هرحال عده زیادی از زنان را به انجام سقط جنین ولو به شکل زیر زمینی سوق می‌دهد” خواستار`قانونی شدن سقط جنین تا ۱۲ هفتگی است.

اما جنبه مهمتر اقدامات برای از بین بردن دلایل سقط جنین و کاهش آن است. برنامه انجام اقدامات فوری را برای” جلوگیری از حاملگی‌های ناخواسته و ازمیان‌بردن فشارهای اقتصادی و فرهنگی و اخلاقی بر زنان” ضروری میداند که عبارت است از:

“آموزش وسیع جنسی مردم در مورد روش‌های جلوگیری از بارداری و اهمیت مساله و دردسترس‌بودن مشاوران و مددکاران اجتماعی برای راهنمایی مردم.
دردسترس ‌بودن وسیع و رایگان وسائل جلوگیری.
اختصاص بودجه و امکانات کافی برای کمک به زنانی که از سر فشار اقتصادی خود را ناگزیر به انجام سقط جنین می‌بینند. اعلام آمادگی دولت برای سرپرستی نوزادان در صورت انصراف مادر از سقط جنین.
مقابله فرهنگی قاطع با تعصبات و فشارهای اخلاقی که زنان را به سقط جنین وامی‌دارد. حمایت فعال دولت از زنان در برابر این‌گونه فشارها، تعصبات و تهدیدات.
مبارزه با تلقیات خرافی، مذهبی و مردسالارانه و عقب‌مانده در جامعه که مانع رشد شعور جنسی مردم و مشخصاً سد راه استفاده وسیع زنان و جوانان از وسائل جلوگیری از بارداری و حفظ ایمنی رابطه جنسی است.” ۹

به‌عبارت‌ دیگربرنامه در عین اعلام قانونی‌بودن سقط جنین تا ۱۲ هفتگی، خواستار اقدامات معینی برای کاهش هر چه بیشتر سقط جنین است و به نظر من این اقدامات رکن اصلی برخورد پیشرو و انسانی به مسئله سقط جنین است و  باید وجهه همت همه نیروهای آزادی‌خواه و فعالین جنبش آزادی زن قرار بگیرد.

نظر حزب را می‌توان این‌ طور خلاصه کرد: سقط جنین یک آرمان دموکراتیک و آزادی‌خواهانه نیست، بلکه برعکس زاده مناسبات و شرایط ضدانسانی و زن‌ستیزانه در جوامع طبقاتی است. تا زمانی که این شرایط ضدزن و ضدانسانی وجود دارد ناگزیر باید سقط جنین را قانونی کرد، و درعین‌حال برای کاهش موارد سقط جنین فعالانه تلاش نمود. در جامعه‌ای که از فرهنگ و مناسبات زن‌ستیزانه بری باشد نیازی به سقط جنین نخواهد بود.