تلاش «مخفیانهٔ⁠» جمهوری اسلامی برای دستیابی به اورانیوم در نیجر و دیگر ذخایر آفریقا

روزنامه وال استریت جورنال به‌تازگی به‌نقل از مقام‌های نیجر و آمریکا گزارش داده که نیجر تصمیم گرفته به اتحاد ضدتروریسم خود با واشینگتن پایان دهد.

در روزهای اخیر گزارش‌های متعددی از افزایش تلاش جمهوری اسلامی برای دسترسی به منابع اورانیوم و طلا در کشورهای آفریقایی کودتازده همچون نیجر منتشر شده است.در مردادماه ۱۴۰۲ گارد ریاست‌جمهوری نیجر با شورش علیه محمد بازوم، رئیس‌جمهور این کشور، دست به یک کودتای نظامی زد.

از همان ابتدا مشخص بود که تسلط نظامیان در این مستعمرۀ سابق فرانسه می‌تواند تلاش‌های غرب برای کمک به کشورهای منطقه غرب آفریقا برای مبارزه با شورش‌های جهادی که در دهه گذشته از مالی گسترش یافته است، پیچیده‌تر کند.

اکنون نیز وال استریت جورنال گزارش داده که تصمیم نیجر برای پایان دادن به همکاری نظامی با آمریکا «ضربه جدی» به تلاش‌های دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، برای مهار شورش گستردۀ اسلام‌گرایان در منطقۀ ساحل آفریقا وارد می‌کند.

بر اساس این گزارش، این تصمیم می‌تواند بر پایگاه ۱۱۰ میلیون دلاری که توسط ایالات متحده در نیجر ساخته شده و برای پرواز پهپادهای نظارتی بر فراز غرب آفریقا استفاده می‌شود، تأثیر بگذارد.همچنین احتمالاً ممکن است بیش از ۶۰۰ نیروی آمریکایی مستقر در نیجر را مجبور به خروج از این کشور کند.

نگرانی از انتقال اورانیوم نیجر به ایران

علاوه بر نگرانی‌ها در زمینه تروریسم، وضعیت کنونی نیجر و دیگر کشورهای آفریقایی منطقه که به تازگی دستخوش کودتا شده‌اند، به نگرانی‌ها در زمینه پرونده هسته‌ای ایران نیز دامن زده است.

وال استریت جورنال گزارش داده که در ماه‌های اخیر مقامات ارشد آمریکا و دیگر کشورهای غربی اطلاعاتی را به دست آورده‌اند که نشان می‌دهد حکومت نظامی نیجر در حال بررسی مخفیانۀ توافقی با ایران است که به جمهوری اسلامی اجازۀ دسترسی به برخی ذخایر عظیم اورانیوم نیجر را می‌دهد.

بر اساس این گزارش، مذاکرات در مورد چنین توافقی در دیدار علی لامین زین نخست‌وزیر نیجر با ابراهیم رئیسی در تهران در ۵ بهمن ۱۴۰۲ ادامه یافت.کمی پس از این دیدار، مقامات غربی اعلام کردند که مذاکرات بین نیجر و ایران به مرحله بسیار پیشرفته‌ای رسیده است.

وال استریت جورنال به‌نقل از یک فرد مطلع گفته دو طرف قرارداد اولیه‌ای را امضا کرده‌اند که به تهران اجازه می‌دهد اورانیوم از نیجر دریافت کند. ولی دو مقام گفتند که این توافق هنوز نهایی نشده است.

پنتاگون به تازگی اعلام کرده که آمریکا در این زمینه به نیجر هشدار داده است.مالی فی، دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور آفریقا، در سفر چند روز پیش به نیجر به مقامات این کشور درباره توافق با ایران، عدم استقرار یک دولت منتخب در نیجر و همچنین ورود قریب‌الوقوع مربیان و تجهیزات نظامی روسیه به نیجر هشدار داد.

در حالی که ایران دارای معادن اورانیوم است و می‌تواند برنامه هسته‌ای فعلی‌اش را تامین کند، مقامات جمهوری اسلامی بارها گفته‌اند که می‌خواهند زیرساخت‌های هسته‌ای غیرنظامی خود را گسترش دهند.به نوشته وال استریت جورنال، این امر به مقادیر زیادی اورانیوم نیاز دارد که به گفته کارشناسان احتمالا ایران فاقد آن است و تأمین اورانیوم از نیجر می‌تواند این کمبود را برطرف کند.

درخواست‌های پیشین جمهوری اسلامی از نیجر

گزارش‌ها مربوط به تلاش‌های جمهوری اسلامی برای دسترسی به اورانیوم نیجر مربوط به یک سال اخیر و پس از کودتای نظامی در این کشور نمی‌شود.بیش از ۱۰ سال پیش که محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت ایران، به نیجر سفر کرده بود، گزارش‌های مشابهی منتشر شد.

اما محمدو ایسوفو، رئیس‌جمهور نیجر، در یک کنفرانس خبری مشترک با احمدی‌نژاد در نیامی، پایتخت نیجر، به خبرنگاران گفت: «نیجر یک کشور تولیدکننده اورانیوم است اما ما به این موضوع اشاره نکردیم و این ممکن است برای شما تعجب‌آور به نظر برسد.»

در آن زمان، به دلیل حساسیت‌های زیادی که فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی در جامعه جهانی برانگیخته بود، مقامات نیجر تلاش می‌کردند هرگونه اتهام مرتبط با همکاری هسته‌ای با تهران را رد کنند.

تلاش جمهوری اسلامی برای خرید اورانیوم از نیجر باز هم به قبل از دوره احمدی‌نژاد بازمی‌گردد.خبرگزاری فرانسه به نقل از مقامات نیجر گزارش داده که در سال ۱۹۸۴ جمهوری اسلامی از حکومت نظامی سینی کنچه – افسر نظامی که علیه اولین رئیس‌جمهور نیجر کودتا کرده بود – خواسته بود که اورانیوم بخرد.برگرفته از رادیو فردا