پیرامون بحران هسته ای جمهوری اسلامی

جمهوری اسلامی هفته گذشته اعلام کرد که در راستای “کاهش تعهدات برجامی اش” برای بازگردان طرف های درگیر دربحران هسته ای حکومت و اعمال فشار به کشورهای باقیمانده در برجام،غنی سازی اورانیوم را از روز چهارشنبه آغاز کرده است.روحانی هم روز سه شنبه هفته گذشته گفته بود: “اگر راه حل درستی را یافتیم که تحریم ها برداشته شود، به راحتی بتوانیم نفت خود را بفروشیم، از پول های موجود در بانک استفاده کنیم و سایر تحریم ها در بیمه و فلزات لغو شود؛ ما هم کاملا به شرایط گذشته بر می گردیم”.

در تحولی دیگر روحانی روز دوشنبه ٢٠ آبان در جریان سفرش به استان یزد در رفسنجان گفته است:  ما برجام را نگه ‌می‌داریم/ راه درست این بود که ما انتخاب کردیم.وی با اشاره به اینکه با ادامه برجام و طبق قطعنامه ۲۲۳۱، سال آینده تحریم تسلیحاتی ایران برداشته می‌شود، گفت: انتخاب کردیم که برجام را نگه داریم.

دعوا و کشمکش باندهای حکومتی پیرامون ماندن و یا نماندن در برجام تبدیل به یک بحران مهم حکومتی جمهوری اسلامی شده است.برجام به کجا رسیده؟ سیاستهای حکومت در مورد برجام چه بوده و غرب چه برخوردی به این موضوع کرده و آینده برجام چه خواهد شد، نکاتی که به آنها کوتاه پرداخته میشود.

پیشینه بحران هسته ای حکومت. توافق وین معروف به برجام چیست؟

برجام یا اقدام جامع مشترک برای حل بحران هسته ای حکومت بدنبال اعلام سیاست جمهوری اسلامی مبنی بر دستیابی به فن آوری غنی سازی اورانیوم و نگرانی آمریکا و غرب از دسترسی رژیم به ساخت سلاح هسته ای  در تاریخ سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵)  در وین اتریش بین ٥ کشور غربی و ایران، معروف به ٥ +١ تصویب شد. بر اساس این توافق ایران غنی سازی را متوقف کرده، اجازه بازرسی آژانس از تاسیسات هسته ای را داده، و در برنامه جامع با نظارت این سازمان پروژه هسته ای را می تواند دنبال کند.

سیاست اوباما و آمریکا آن موقع جلوگیری از دسترسی رژیم به فن آوری هسته ای و مهار ایران در چهار چوب سیاستهای آمریکا و غرب بود. در نتیجه این توافقات دارایی های بلوکه شده حکومت بین ٧ تا ٩ میلیارد دلار آزاد شد؛ تحریمهای نفتی وبانکی کمتر شده و ایران تعهد کرد در چهارچوب برجام در راستای حل بحران هسته ای اش در برجام بماند. در دو سه سال گذشته جمهوری اسلامی موارد زیادی برجام را نقض کرده و این باعث شده آمریکا و غرب به جمهوری اسلامی بدبین شده و سیاستهایشان را بویژه بعد از سر کار آمدن ترامپ را مورد ارزیابی مجدد قراربدهند.در این ارزیابی موضوع حمایت ایران از تروریسم درخاورمیانه و دخالت در امور کشورهای این منطقه؛ گسترش صنایع موشکی  و تهدیدات منتج ازآن به عنوان فاکتورهای مهم وارد شده  که آمریکا و غرب خواهان دست کشیدن رژیم از این موارد می باشند. کشورهای ٥+١ بارها  سیاست عم شفافیت فعالیت هسته ای و تلاش هایش را محکوم کرده و  وبا اعمال تحریمهای گسترده در صدد بازگرداندن ایران به این توافق و عمل به آن می باشند که تا به حال به نتیجه ای نرسیده است.

در ادامه این سیاستهای غرب، جمهوری اسلامی هم پروژه هسته ای  اش را با حمایت روسیه و بخشا چین  گسترش داده و اقدام به غنی سازی ٢٠ درصدی نموده که از نظر غرب برای ساخت سلاح هسته ای کافی می باشد. تلاش های ٥+١ برای جلوگیری از هسته ای شدن جمهوری اسلامی، مهار و بازگرداندن رژیم به توافق وین تا کنون نتیجه ای نداده و جمهوری اسلامی به سیاست غنی سازی اورانیوم و تلاش هایش در این راستا برخلافات تعهداتش ادامه داده است.

در یک سال گذشته بحران هسته ای حکومت با خروج یک جانبه آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای گسترده و فلج کننده علیه جمهوری اسلامی از اوایل سال گذشته،  تشدیدتر شد. آمریکا و اتحادیه اروپا می گویند جمهوری اسلامی با غنی سازی بالای ٥ درصد تا ٢٠ درصدی اورانیوم در تاسیسات هسته اش در فرددو و نطنزو بخشا تاسیسات هسته ای اراک بدون اجازه آژانش و توافقات برجام، برجام را نقض کرده و در صدد تولید سلاح های هسته ای بوده و این امنیت منطقه را به خطر می اندازد. آمریکا و غرب تهدید به اعمال تحریمهای شدید علیه حکومت کردند.

نقض برجام و اعمال تحریمها

آمریکا و غرب برای مهار تلاش های هسته ای حکومت و برای جلوگیری از هسته ای شدن جمهوری اسلامی شدیدترین تحریمها را برعلیه جمهوری اسلامی؛ بویژه بعد از اعلام کاهش تعهدات برجامی اش  اعمال کرده اند.

به اعتراف سران حکومت نتیجه این تحریمها کاهش شدید صادرات نفت؛ محدود شدن منابع ارزی و نقل و انتقال ارز به  ایران، فشار بر بخش های صنعت نفت، بویژه صنعت پترو شیمی و بخش های زیر ساختی اقتصاد، لطمات سنگینی به  اقتصاد حکومت وارد کرده است. در تازه ترین این تحریمها آمریکا بیت رهبری و فرزند خامنه ای و تعداد زیادی از افراد وابسته به بیت رهبری  را تحریم کرده است. در کنار آن سپاه پاسداران؛ قرارگاه خاتم؛ جهاد سازندگی حکومت و.. در لیست تحریها قرار گرفته اند.

 جمهوری اسلامی در یک سال گذشته تمام سعی و تلاشش را برای استفاده از موضوع برجام و کاهش تعهداتش، به عنوان اهرم اعمال فشار به آمریکا و غرب برای لغو تحریمهای فلج کننده به کار گفته است؛ که تا حالا نه تنها موفق به این کار نشده، بلکه با تحریمهای بیشتر وفلج کننده ای روبرو شده و اقتصادش عملا زمین گیر شده است.

در تحولی دیگر متحدان اروپایی آمریکا در طول یک سال گذشته علیرغم تلاش هایشان برای آغاز گفتگو با ایران و مجاب کردن آمریکا به باز گشتن بر سر مذاکرات هسته ای، عملا به نتیجه ای نرسیده و در اثر فشارهای آمریکا ، مواضعشان به موضع آمریکا در برابر جمهوری اسلامی نزدیکتر شده است. در واکنش به خبر کاهش تعهدات برجامی رژیم اتحادیه اروپا با صدور بیانیه ای خواستار توقف غنی سازی و بازگشت رژیم به توافق برجام شده است.

واکنش جمهوری اسلامی  به این وضعیت

بخط شدت اتحادیه اروپا پشت سر سیاست آمریکا در برخورد به سیاستهای هسته ای جمهوری اسلامی اختلافات حکومتی را تشدید کرده است.  چندین بار خامنه ای تاکید کرده که سر برجا م و موضوع موشک های دوربرد و.. با هیچ کسی مذاکره نخواهیم کرد. این در حالی است که دولت روحانی بارها اعلام کرده  آماده مذاکره بر سر برجام و کاهش تنش  با غرب و “تعامل با غرب”می باشد.

موضوع دیگر تصویب لایحه مبارزه با پولشویی و قطع منابع مالی تروریسم  می باشد که بیت رهبری با آن مخالف بوده و دولت روحانی با آن موافق می باشد و حتی در دولت این لایحه را تصویب کرده اند. این دو موضوع بحران حکومت و اختلافات باندهای حکومتی را تشدید کرده است.جدال و کشمکش باندهای حکومتی حول این بحران شدت بیشتری گرفته است.

آنچه مسلم است آمریکا و غرب به سادگی دست از سیاست اعمال فشار بر رژیم و وادار کردنش به عقب نشینی از سیاستهایش هسته اش و پذیرش شرایط غرب بر نخواهند داشت. سیاست اعمال فشار حداکثری برای کشاندن رژیم به پای مذاکره، تعلیق غنی سازی، تصویب لایحه مبارزه با پولشویی و تامین منابع مالی تروریسم، در کنار حمایت رژیم از تروریسم در منطقه، محور های اصلی سیاست آمریکا و غرب در برخورد به جمهوری اسلامی وبحران هسته ای اش می باشند.

در این میان جمهوری اسلامی هم با تهدید به اجرا گذاشتن کاهش تعهدات هسته ای اش، در صدد  اعمال فشار به آمریکا و غرب برای گرفتن امتیازات بیشتر، بویژه لغو تحریمها می باشد.این پروسه ای است که یکسال گذشته و بعد از خروج آمریکا از برجام جمهوری اسلامی در پیش گرفته است.

تحریمها اقتصاد حکومت را زمین گیر کرده و فشار زیادی به آن وارد کرده است.جمهوری اسلامی هم تلاش دارد آوار تحریمها را بر سر مردم خراب بکند. مدام حکومت ادعا میکند که رکود اقتصادی، بیکاری، گرانی و .. نتیجه تحریمهاست و اگر تحریمها لغو شود اوضاع “بهبود” خواهد یافت. حکومت در داخل در صدد توجیه  تلاش های هسته ای اش و دست و پا کردن حمایت  و مشروعیت برای سیاستهای هسته ای  اش بویژه ادامه غنی سازی می باشد. هزینه های میلیاردی صرف پروژه هسته ای  کرده و در کنارش فقر و فلاکت و بیکاری و گرانی های سرسام آور را بر گرده مردم تحمیل کرده است.

در این میان مردم هم به خوبی می دانند که برجام نه فقط بهبودی در وضعیتشان بوجود نیاورده، بلکه در یک سال گذشته و در نتیجه سیاست اصرار رژیم به غنی سازی و ادامه پروژه هسته  ای اش، اوضاع اقتصادی و معیشت مردم بدتر هم شده است و مردم دیگر ارزشی برای وعده های برجامی روحانی و حکومت قائل نبوده و همه حکومت و سیاستهایش را عامل وبانی این وضعیت فلاکتبار زندگی و معیشت شان می دانند.

 کشمکش جمهوری اسلامی  با آمریکا و غرب بر سر بحران هسته ای اش وارد مراحل حساسی شده است. سیاست آمریکا و غرب در برابر بحران هسته ای حکومت در کنار اعمال تحریمهای فلج کننده،زدن سر شاخه ها و دار و دسته های تروریست مورد حمایتش در منطقه و از این طرق مهار و زیر ضری گرفتن جمهوری اسلامی برای کشاندنش به پای میز مذاکراه می باشد. 

تحریمهای غرب اقتصاد حکومت را زمین گیرد کرده، آمریکا و غرب جنگی اعلام نشده علیه رژیم را مدتهاست در خاورمیانه آغاز کرده اند. جمهوری اسلامی در داخل زیر ضرب فشارو اعتراضات و مبازرات مردم قرار دارد در خارج زیر فشار آمریکا و غرب و به تازگی اعتراضات مردم در لبنان و عراق فشار مضاعف دیگری بر رژیم وارد آورده است. جمهوری اسلامی در داخل و خارج زیر فشارو منگنه قرار گرفته است. سیاست کاهش تعهدات برجامی که رژیم در پیش گرفته، قرار است به عنوان اهرم فشار در چانه زنی رژیم با آمریکا و غرب برای گرفتن امتیازات بیشتر به کار گرفته است. از این منظر بحران هسته ای حکومت، عملا تبدیل به بحران بقا و بود و نبود برای حکومت شده است.

برای پایان دادن به بحران هسته ای حکومت؛ حمایت رژیم از تروریسم اسلامی؛ تحمیل فقر و فلاکت بر گرده مردم ایران، در قدم اول کارگران و مردم با در مبارزه شان خود جمهوری اسلامی و سیاستهایش که عامل وبانی این وضعیت می باشد، را به زیر بکشند. راه حل دیگری نیست.

محمد شکوهی

11 نوامبر 2019