معرفی چند اثر درباره انقلاب اکتبر

در آستانه انقلاب مهم دیگری قرار داریم. در این چند روزی که اعتراضات در ایران تندتر شده اند، در سایتها و صفحات فیسبوکی هم، حمله به لنین، بلشویکها و انقلاب اکتبر بار دیگر دور گرفته است. قابل انتظار هم بود.
دشمنان لنین و انقلاب اکتبر، با قایم شدن پشت “مارکس” به لنین حمله می کنند. ظاهرا مارکس را خیلی بهتر از لنین می شناسند. به لنین و “دیکتاتوری پرولتاریا” حمله می کنند، بدون اینکه ابدا بدانند این مقوله ساخته و پرداخته دم و دستگاه فکری خود مارکس و انگلس است. بدون اینکه دقیقا بدانند معنای این مقوله، – نه معانی لفظی دو کلمه “دیکتاتوری” و “پرولتاریا” – واقعا چیست!؟
ژیژک یک جائی می گوید: “شب دراز و تاریک چپ دارد به پایان میرسد. شکستها، اتهامها و ناامیدیهای دهه‌های ۸۰ و ۹۰ قرن میلادی گذشته، دلخوش کردنهای “پیروزی پایان تاریخ”، جهان تک قطبی به سرکردگی آمریکا، همه دارند به آخبار کهنه در آرشیو میپیوندند.” او جواب همین طیف را می دهد.
بحث پرداختن به لنین، مارکس، انقلاب اکتبر، دیکتاتوری پرولتاریا و غیره را باید جداگانه و با حوصله دنبال کرد و به آنها پرداخت. من اینجا می خواهم به دوستانی که نامی از لنین و انقلاب اکتبر شنیده اند، در فکر نجات از این موقعیت هستند، علاقه ای به انقلاب دارند، علاقه ای به لنین و مارکس دارند، و در نهایت علاقه ای به انقلاب اکتبر دارند، چند کتاب خوب درباره انقلاب اکتبر معرفی کنم. واضح است که کوهی از ادبیات درباره انقلاب اکتبر و لنین را هیچ شخصی نمی تواند ادعا کند که خوانده است. ما در طول زندگی وقت نداریم فیلم خوب نگاه کنیم و یا کتاب خوب بخوانیم. تنها وقت داریم که بهترین کتابها را بخوانیم و بهترین فیلمها را نگاه کنیم. من در اینجا فقط چند تا از این بهترینها را به علاقمندان معرفی می کنم.

۱) خواننده می تواند از کتاب سه جلدی تروتسکی، تحت عنوان: “تاریخ انقلاب روسیه” شروع کند. کتابی که منبع بسیاری از تاریخ نویسان بعدی انقلاب ۱۹۱۷ روسیه شد.

۲) شاهکار انقلابی و روزنامه نگار آمریکائی، جان رید: “ده روزی که دنیا را لرزاند”، از کتب اولیه ای است که علاقمند انقلاب اکتبر باید بخواند.

۳) کتاب مورد علاقه من در میان همه کتابهای دیگری که خوانده ام و در میان حتی این لیست هم، کتاب آلکساندر رابینویچ: “بلشویکها به قدرت می رسند، انقلاب ۱۹۱۷ پتروگراد” است. رابینویچ در این کتاب به وقایع بعد از “روزهای ژوئیه” می پردازد که چگونه بلشویکها از اقلیت به اکثریت در شوراها می رسند. اگر نام این کتاب را اول از همه نیاورده ام، بخاطر این است که خواننده بدون آگاهی از اتفاقات ماقبل “روزهای ژوئیه” شاهکار رابینویچ را متوجه نخواهد شد.

۴) کتاب فشرده مارسل لیبمن: “انقلاب روسیه” هم منبع غنی دیگری است که خواننده را با اتفاقات مهم انقلاب روسیه – از فوریه تا اکتبر – آشنا می کند. لیبمن کتاب دیگری هم دارد تحت عنوان: “لنینیسم در زمان خود لنین”، که گرچه درباره‌اش زیاد شنیده، اما هنوز فرصت نکرده ام که بخوانم.

۵) کتاب خواندنی و به سبک ادبی نوشته شده چینا میل‌ویل: “اکتبر: داستان انقلاب روسیه” که به مناسبت صدمین سالگرد انقلاب اکتبر نوشته شده است، از آن کتابهایی است که من را خیلی به وجد آورد. خواندن هر جمله اش می ارزد.

۶) همسر جان رید، لوئیس براینت ، که همراه و همسفر جان رید در روسیه بود، یک کتاب بسیار خواندنی کوتاه و فشرده نوشته است که متأسفانه کمتر از بسیاری از کتب دیگر شناخته شده است. من از خواندن آن لذت بردم: “شش ماه سرخ در روسیه”. شاید بهتر باشد بلافاصله بعد از “ده روزی که دنیا را لرزاند” خوانده شود.

۷) خواننده ای که می خواهد به اتفاقات قبل و بعد از انقلاب اکتبر هم، که ربطی به انقلاب اکتبر دارند، احاطه داشته باشد، و اگر وقت کافی هم داشته باشد، حتما ۱۴ جلد کتاب خوب و دقیق ای اچ کار را هم بخواند. خلاصه این ۱۴ جلد در کتاب “از لنین تا استالین، ۱۹۱۷ – ۱۹۲۹” فشرده شده است.

۸) ویکتور سرژ، که خود یکی از بازیگران انقلاب اکتبر است، کارهای خوبی، از جمله داستانهایی را هم درباره انقلاب اکتبر نوشته است. “سال اول انقلاب” و “تولد قدت ما” دو کتابی هستند که خواندن آنها را توصیه می کنم. کلا خواندن ویکتور سرژ خالی از لطف نیست.

۹) کارهای سالهای اخیر لارس لی، محقق کانادائی که مقالات متعدد و بسیار خوبی درباره انقلاب اکتبر نوشته است، از میان بهترین کارهای تحقیقی درباره انقلاب اکتبر هستند. کتاب “کشف دوباره لنین: “چه باید کرد؟” در متن” از کارهای اوریجنال و از منابعی بسیار مهم است. بیوگرافی لنین، تحت عنوان: “لنین” نیز از کارهای خوب و خواندنی لارس لی است.

۱۰) خواندن بیوگرافی سیاسی استالین: “استالین” که ترجمه فارسی آن: “تزار سرخ” است، و شاهکار سه جلدی بیوگرافی سیاسی تروتسکی از ایزاک دویچر، اتوریته تاریخ نویسی درباره انقلاب اکتبر، بقول انگلیسی از “بایدها” هستند.

…
من اینجا فقط یک قطره از دریا را معرفی کرده ام. امیدوارم که دوستان منابع خوب دیگری را، اگر سراغ دارند، به ما معرفی کنند.
۷ اوت ۲۰۱۸